همه شادند و می‌خندند، صدای همهمه دانش آموزان به گوش می‌رسد، کمی که با محیط آشنا می‌شوی حس غریبی خود می‌گیری. دیوارها بلندند و از درون ساختمان کمترین نشانه‌ای پیداست. همه این نشانه‌ها، فضای این ساختمان را امنیتی کرده‌اند، اشتباه نکنید این ساختمان زندان، پادگان یا یک پاسگاه انتظامی نیست.
در بدو ورود به ساختمان دیوارها، سقف، حیاط، پنجره‌ها همه نشان از مدرسه ندارند، بلکه یادگاری تلخ از گذشته است. مدرسه دخترانه قدس واقع در شهرک توحید در بندرعباس در شرایط اسف‌باری به سر می‌برد، این مدرسه نوبت صبح تا ظهر راهنمایی و نوبت عصر دبیرستان است. پیشینه‌ی بازداشتگاهی این مکان سایه‌ای سنگینی رویش انداخته است.
بارها شنیده‌ایم که معلمان بی‌انگیزه شده‌اند و در نخستین استدلال‌ها دلیل این کم انگیزگی به فیش‌های حقوقی حواله می‌شود، اما یکی از دبیران این مدرسه بی‌انگیزگی معلمان را به حقوقش گره نمی‌زند و می‌گوید: نیمکت‌های کهنه و پنجره‌های کلاس که با ورقه‌های آهنی پوشانده شده‌اند و البته تعداد بالای دانش آموزان در کلاس، انرژی و انگیزه را از معلمان می‌گیرد.
دانش آموزان به محیط بسته عادت دارند؛ گویا با این فضای غیراستاندارد اخت شده و ناخودآگاه انس گرفته‌اند و دراین‌باره یکی از دانش آموزان می‌گوید: همیشه پنجره‌های ما پوشانده شده است و تصوری از مدرسه‌ای که در فیلم‌ها و تصاویر تجسم می‌کنم، ندارم. مشکل ما فضای کلاس است، بارها برای تعویض نیمکت‌هایمان گلایه کرده‌ایم اما می‌گویند «تعویض نیمکت‌ها هزینه زیادی می‌خواهد و ما چنین بودجه‌ای نداریم».
تحصیل رایگان، فضای آموزشی استاندارد، استفاده از معلمان و مدیریت کارآزموده و... از شاخصه‌های مهم در سیستم آموزش‌وپرورش است که درواقع تربیت‌کننده نسل آینده به شمار می‌روند. در بسیاری از کشورهای جهان این سیستم تااندازه‌ای مورد اهمیت قرار دارد که بیشترین بودجه‌های دولت و کشور به این حوزه اختصاص می‌یابد، کشور ژاپن به‌عنوان یکی از بهترین سیستم‌های آموزشی دنیا توانسته بیشترین توفیق را در این زمینه داشته باشد.
در ایران نیز بسیاری از شهرهای بزرگ در این زمینه پیشرفت و دستاوردهای خوبی داشته‌اند، اما همان‌طور که می‌بینیم همچنان ایران در این حوزه با مشکلات زیادی به‌ویژه در بخش روستایی مواجه است و بعضاً در شهرها نیز این مشکلات به چشم می‌آید.
هرمزگان نیز با توجه به اینکه از تعداد بسیار زیادی خیر مدرسه‌ساز بهره می‌برد، اما همچنان درگیر مشکلات پیش‌پاافتاده حوزه استانداردسازی مدارس است این امر نه‌تنها در روستاها دیده می‌شود، بلکه حتی در همین مرکز استان شهر بندرعباس نیز این مشکلات خودنمایی می‌کند.
دبیر ادبیات مدرسه‌ی قدس در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص تاریخچه‌ی این مکان عنوان کرد: این ساختمان در سال 1311 بناشده، اما نه باهدف مدرسه بلکه در دهه‌ی 40 و 50 شمسی بازداشتگاه بود، مقری برای تبعیدی‌ها که تا اواخر دهه‌ی 50 با همین روند به کار خود ادامه داده است تا اینکه در دهه 60 با تغییر کاربری به‌عنوان مدرسه آغاز به کارکرده است.
خیرالنسا نصیری ادامه داد: اگرچه تغییر کاربری صرفاً در حوزه‌ی فعالیت بوده است، یعنی تنها از بازداشتگاه به مدرسه تبدیل‌شده بدون اینکه کوچک‌ترین تغییری ازلحاظ ساختمانی در آن ایجادشده باشد به‌عنوان‌مثال سقف‌های بلند و راهروهای باریک و حیاط وسیع نشانه‌هایی از گذشته‌ی این مکان در خود دارد که موجب ایجاد فضای دل‌مرده برای دانش آموزان شده است.
نصیری افزود: با وجود نابسامانی وضعیت محیطی مدرسه دانش آموزان که از مناطق محروم هستند به این محیط خو گرفته‌اند، اما تنها مسئله روحیه دانش آموزان نیست که دل‌نگرانی‌ها بیشتر در خصوص فضایی است که هرروز بیش‌ازپیش رو به تحلیل می‌رود که می‌توان از چکه‌های سقف‌ها، ساختار فرسوده‌ی ساختمان‌ها که هرلحظه امکان ریزش آن‌ها وجود دارد نام برد. تمامی این مسائل باعث شده تعداد دانش آموزان نسبت به سال گذشته کاهش یابد.
معلم ادبیات مدرسه‌ی قدس ادامه داد: بااین‌حال با پیگیری‌هایی که در 5،6 سال اخیر صورت گرفته نتوانستیم ازلحاظ فنی و ساختمانی کاری را پیش ببریم اما دست از تلاش نکشیدیم و تمرکزمان بر فعالیت‌های آموزشی و پرورشی است به‌عنوان‌مثال سال گذشته 90 درصد قبولی در پایه سوم انسانی داشتیم و دانش آموزان در رشته‌های مختلف مقام کسب کردند.
نصیری عنوان کرد: با کمک خیرین کلاس‌های مختلف کمک‌آموزشی و دوره‌های شاد برای دانش آموزان برگزار می‌شود که در این فضای بسته حداقل ازلحاظ روحی تأمین شوند. به علت ارتباطات خودم با انجمن‌های مختلف هنری گروه‌های مختلف مانند موسیقی و نمایش برای دانش آموزان برگزار می‌کنند. به‌عنوان‌مثال در انجمن ادبی فروغ شاعران و نویسندگان مختلف را به دانش آموزان معرفی می‌کنیم و به نام برخی از آنان درخت می‌کاریم می‌توان از محمدابراهیمیان نام برد که وی از نمایشنامه نویسان به نامی است و برای بچه‌ها کتاب می‌فرستد، دانش آموزان همچنین در انجمن ادبی شعر می‌نویسند و از درد دل‌هایشان می‌گویند. تمام تلاشمان برای این است که فضا جوری نباشد که دانش آموزان رو به تحلیل و افسردگی بروند.
نصیری در پایان در خصوص فعالیت خودش به‌عنوان دبیر ادبیات بیان کرد: شخصاً مدارس مختلف معلم بوده‌ام، اما صمیمیت و صداقت دانش‌آموزان حاشیه‌ی شهر را بیشتر می‌پسندم و کار کردن با این دانش آموزان را بیشتر دوست دارم.
راهروهای باریک اتاق‌های کوچک کنار هم با سقفی کوتاه و فضایی غمگین و خفه‌کننده و تنها یک پنجره که فقط می‌تواند کمی هوا را عوض کند و اجازه تنفس بدهد. در آخر هر راهرو هم سالنی که فضایی برای گردهمایی است جمع شدن‌هایی که فقط می‌توان نشست و گوش داد به موعظه‌ای. این‌یک زندان نیست.
زهرا از دانش آموزان مدرسه‌ی قدس در رابطه با حس و حال محیط آموزشی‌اش گفت: سقف کلاسمان بسیار بلند است هوا گرم و کولرها قدیمی و فرسوده‌اند و پاسخ گوی شرایط بد آب و هوایی بندرعباس نیستند، دیوارهای کلاس‌ها کثیف و محیط به‌شدت دلگیر است راهروی مدرسه تداعی‌گر بازداشتگاه ست، تخته‌های نامناسب ،نورِ کم،کلاس‌های بدون پرده همه و همه از مشکلات این مکان هستند.
وی بیان کرد: کلاس‌هایمان در شرایط بسیار بدی قرار دارند و زندان بودن کاملاً برایمان ملموس است کاش توجهی به ما که در حاشیه‌ی شهر هستیم هم میشد تا انگیزه‌ی بیشتری برای درس خواندن در ما به وجود آید اما بااین‌حال باوجود برنامه‌های مفرح خیلی از کمبودها حس نمی‌شوند.
بسیاری از روانشناسان کودک معتقدند بخش بزرگی از روان کودکان تحت تأثیر شرایط و محیط مدرسه است و معلمان و فضای آموزشی نقش بسزایی در شکل‌گیری شخصیت فرد در آینده و حضور آن در جامعه دارد. اگر تنها این تعریف را مدنظر قرار دهیم باید نگران آینده جامعه‌ای باشیم که کودکان و نوجوانان شاکله اصلی آن در آینده خواهند بود.
دانش‌آموزانی که یا در زندان درس می‌خوانند یا در کلاسی که ترس از فروریختن سقف آن مدام نگاه آن‌ها را به بالای سرش می‌کشاند و یا حتی بی‌بهره از کمترین امکانات آموزشی، پس باید از خود پرسید چگونه می‌توان جامعه‌ای ساخت که دانش‌آموزانش در شرایط ایمن تحصیل کنند.
به گزارش ایسنا، شاید تنها چهره خندان و پرنشاط دانش آموزان مدرسه مُسکنی بر غم دردهای کمبود امکانات این مدرسه باشد، مدرسه‌ای که در آن دانش آموزان تنها هدفشان شکوفایی استعدادهایشان است...
