قیمت لبنیات یکی از محصولات بسیار مغذی و پرمصرف در سبد غذایی خانوارها به شمار می‌رود. سرانه مصرف این محصول ارزشمند، معیاری برای سنجش میزان توسعه‌یافتگی کشورهاست. به طور کلی، در کشورهای پیشرفته، سرانه مصرف لبنیات به بیش از ۳۵۰ کیلوگرم در سال می‌رسد، در حالی که این رقم در کشورهای در حال توسعه حدود ۱۰۰ کیلوگرم در سال است.
اهمیت محصولات لبنی در جهان
نقش محصولات لبنی نه تنها در تأمین سلامت افراد جامعه، بلکه در سودآوری صنایع مرتبط حائز اهمیت است. هر ساله، میلیاردها تن شیر به محصولات لبنی تبدیل می‌شود. در این میان، اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، هند، چین و روسیه رتبه‌های برتری را در تولید شیر به خود اختصاص داده‌اند. ایران نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان مطرح شیرخام، رتبه ۲۳ جهانی را در اختیار دارد.
تولید داخلی شیر خام در ایران
طبق گزارش معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید شیرخام در سال گذشته به ۱۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسید. پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال جاری به بیش از ۱۲ میلیون تن برسد. بخش عمده تولید داخلی شیرخام به کارخانه‌های لبنی منتقل شده و به محصولات مختلف لبنی تبدیل می‌شود.
چالش قیمت گذاری در بازار لبنیات ایران
در سطح جهانی، تولید، عرضه و قیمت‌گذاری محصولات لبنی با ثباتی نسبی همراه است. این در حالی است که در ایران، طی سال‌های اخیر، شاهد نوسانات چشمگیر قیمت این محصولات بوده‌ایم. بررسی‌های بازار نشان می‌دهد که شرکت‌ها به صورت نامحسوس و چندبار در سال قیمت‌های خود را افزایش می‌دهند. این در حالی است که دولت تنها یک‌بار در سال نرخ مصوب شیرخام را اعلام می‌کند.
تصویب نرخ جدید شیرخام
بر اساس آخرین اعلام شورای قیمت‌گذاری، در اردیبهشت‌ماه سال جاری، قیمت تضمینی شیر خام با مشخصاتی شامل ۲.۳ درصد چربی، ۳ درصد پروتئین و بار میکروبی زیر ۱۰۰ هزار، معادل ۲۳ هزار تومان در هر کیلوگرم تعیین شد. همچنین، به ازای هر ۰.۱ درصد تغییر در درصد چربی، مبلغ ۴۵۰ تومان به قیمت اضافه یا از آن کسر خواهد شد.
با توجه به نرخ ۱۸ هزار تومانی شیرخام در سال ۱۴۰۳، می‌توان این طور نتیجه گرفت که نرخ جدید نسبت به سال گذشته، حدود ۲۷.۷ درصد افزایش یافته است.
محصولات لبنی تنظیم‌بازاری
با توجه به تأثیر محصولات لبنی بر سلامت عمومی و ضرورت حمایت از مصرف‌کنندگان، ۴ قلم از محصولات لبنی که شامل شیر پاستوریزه کیسه‌ای، شیر بطری کم‌چرب، ماست کم‌چرب دبه‌ای و پنیر یواف ۴۰۰ گرمی می‌شوند، به عنوان اقلام تنظیم‌بازاری قیمت‌گذاری شده‌اند. همچنین، نظارت بر قیمت سایر محصولات لبنی نیز ادامه دارد.
