یزد مرکز بازارهای ناشناخته و قدیمی است

 شهر یزد به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود. این شهر به واسطه بافت تاریخی خود، اولین شهر خشت و خام و دومین شهر تاریخی جهان است. از این رو افرادی که می‌خواهند سیری در تاریخ داشته باشند می‌توانند با سفر به یزد گذر تاریخ را از نزدیک ببینند و در تاریخ قدم بزنند.

شهر تاریخی یزد یکی از بهترین شهرهای خشتی جهان است که همواره به عنوان صاحب یکی از درخشان‌ترین میراث‌های فرهنگی و تمدن کهن در ادوار مختلف تاریخی ایران مطرح بوده است.

بازارهای قدیمی یزد از جمله بناها و آثار تاریخی است که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند. یزد دارای بازارهای تاریخی متعددی است که بعضا از 17 بازار تاریخی یزد یاد می شود. مجموعه بازارهای قدیمی یزد از بازارهای قدیمی ایران است که به لحاظ قدمت و معماری ارزش تاریخی دارد.

از معروف‌ترین بازارهای کهن یزد بازار خان است که هم چنان پا برجا و پر رونق است. ساخت این بازار به زمان ناصرالدین‌شاه قاجار برمی‌گردد. مجموعه زیبا و قدیمی بازار خان و حسینیه و آب انبار و حمام جنب آن معرف معماری گذشته این دیار است.

 

بازار خان با 274 متر طول و ارتفاع بین 4 تا 6 متر در حقیقت طویل‌ترین و همچنین عریض‌ترین بازار شهر یزد به حساب می‌آید. مصالح به کار رفته در این بنا نیز مانند اکثر بناهای تاریخی یزد عمدتا خشت، گل، آجر و گچ می‌باشد.

مجموعه خان شامل بازار، حمام، میدان و مدرسه خان است این مجموعه یکی از آثار مجمدتقی خان بافقی است.میدان خان بامغازه های اطراف خودراهی به بازار قیصریه ، بازار مسجدملااسماعیل دارد.

مجموعه خان از چند راسته تشکیل شده و در دل خود بازارها و تیمچه های متعددی را جا داده است. هر چند هر کدام از این بازارها نام خاص خود را دارند اما امروزه در میان عموم مردم همه این بازارها تحت عنوان بازار خان شناخته می‌شوند.

‏از قسمت های مختلف بازار یزد می‌توان به بازار زرگری ، بازار پنجه علی، بازار قیصریه، بازار علاقبندی ، بازار کاشیگری، بازار چیت سازی، بازار ‏ملا اسماعیل، بازار افشار، بازار صدری (شاهزاده فاضل)، بازار دروازه مهریز، بازار مسگری و بازار نخود بریزی نام برد.

بازار تبریزی ها

 

بازار تبریزیان از بازارهای دوره قاجار است که در انتهای بازار پنجه علی قرار دارد. طاق و تویزه با قوس‌های هلالی و بیشتر جناقی این بازار خیره کننده است. مغازه‌ها و حجره‌های آن عموما دارای درب‌های قدیمی، چوبی و چهارلتی هستند.

بازار زرگری

به واسطه شهرت و معروفیت طلای یزد بازار زرگری یزد نیز درکنار بافت تاریخی و قدیمی خود به واسطه شهرت و ویژگی‌های خاص طلای یزدی همواره مورد توجه گردشگران بوده است. بازار زرگری در بخش شمالی خیابان قیام شهر یزد، قرار دارد. این بازار احتمالاً به سده های دوازدهم و سیزدهم هـ. ق تعلق دارد. این بازار دارای نود و چهار متر طول، سه متر عرض و شش متر ارتفاع است. تعداد مغازه ها پنجاه و سه باب است که طلاهای موجود در آن‌ها برق چشمان رهگذران را می‌رباید.

سقف بازار به صورت طاق و تویزه با قوس های هلالی و جناقی است. در طاق نورگیرهایی دیده می شود. در وسط راسته بازار نیز بخشی به صورت طاق آهنگ است.

بازار قیصریه

معماری بازار قیصریه  که حد فاصل میدان خان و مدرسه خان قرار دارد؛ نسبت به سایر بازارها شکیل‌تر است و به وسیله دو در چوبی با ارزش، بسته می شود. این بازار محل فروش پارچه های یزدی است.

قیصریه به فضائى گفته مى‌شده که از لحاظ خصوصیات معمارى به یک راستهٔ فرعى، دالان یا تیمچه و در مواردى به یک سرا شبیه بوده است. و غالباً به عرضهٔ کالاهاى گرانبها و منسوجات عالى اختصاص داشته است.

بازار قیصریه یزد یکی از پنج بازار معروف ایران است. گفتنی است بازارهای قیصریه در استان‌های اصفهان، شیراز، کرمان، قزوین نیز وجود دارد.

بازار حاجی قنبر

از دیگر بازارهای قدیمی یزد بازار حاجی قنبر است که توسط یکی از حاکمان یزد به همین نام با هدف رونق اقتصادی شهر ساخته شده است. این بازار قدیمی‌ترین بخش بازار یزد محسوب می‌شود که قدمت آن به قرن نهم هجری قمری بازمی‌گردد. این بازار قسمتی از مجموعه فرهنگی، تاریخی امیرچقماق است. به عبارتی بازار حاجی قنبر شامل مجموعه مغازه‌های که در زیر و اطراف حسینیه امیرچقماق وجود دارد؛ است.

این بازار کوچک خاستگاه تولد و رشد بسیاری از کسبه‌های معروف یزد بوده است که در این میان می توان به شیرینی فروش معروف یزد اشاره کرد.

بازار پنجه علی (مسگرها)

بازار پنجه علی که به بازارچه مسگران یزد شهرت دارد قدمتی ۶۰۰ ساله دارد  و هنوز بافت سنتی قدیم خود را حفظ کرده است و مسگرها در حجره‌هایشان، سر به زیر و پی در پی با چکش و مس اثری بی‌بدیل خلق می‌کنند.

بازار مسگرها از بازارهای سنتی و قدیمی شهر یزد است. در این بازار انواع مصنوعات مسی و فلزی ساخته و عرضه می‌شود. صنایع دستی تزئینی، ظروف آشپزخانه و ابزار آلات کشاورزی از محصولات این بازار است. از این رو علاقه مندان به ظروف مسی می‌توانند انواع ظروف مسی را در بازار یزد بیابند.

بهره وری مضاعف یزدیها در دل بازار

 

بازارهای قدیمی یزد تیمچه‌های متعددی را در دل خود جا داده‌اند. منظور از تیمچه کاروانسراى کوچکی است که در بطن بازارهای قدیمی وجود داشته است. در دوره‌هاى معاصر به‌ کاروانسراها یا سراهاى کوچک و سرپوشیده تیمچه گفته مى‌شود. فضاى تیمچه‌ها نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادى گرانتر بوده و براى عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمى‌شده است.

 

در بازارهای یزد بالغ بر 20 تیمچه وجود دارد که این تعداد حاکی از رونق و رفت و آمد تجار از شهرهای دیگر به یزد است. تیمچه علی خان، ملک، وکیل، هراتی از تیمچه های با قدمت و کهن سال یزد است.