فقط برای مراقبت از محیط‌زیست
درختِ به را به پاس فعالیت‌هایش، در حیاط خانه کاشتند. محمدمهدی گلمکانی، رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به این خانه آمد تا لوح و نشان خانه محیط‌زیستی تهران را به ریاحی تقدیم کند. خانه‌ای که در کنار همه کارهایی که برای حفظ محیط‌زیست کرده؛ از ظروف پلاستیکی و جایگزینی آن با ظروف شیشه‌ای، چراغ خواب‌های نمکی برای استفاده از انرژی ساطع شده از سنگ نمک، استفاده از کیسه و کیف پارچه‌ای به جای پلاستیکی در هنگام خرید مواد غذایی از فروشگاه‌ها، استفاد از فضای پاسیو برای تکثیر گیاهان و گلدان‌های مختلف تزیینی تا تفکیک پسماندها از مبدأ در گروه‌های کاغذ و مقوا، فلز و شیشه و پلاستیک، نایلون نرم، تخم گیاهان و پسماند‌تر و تولید کود کمپوست. حتی در فریزر را باز می‌کند و می‌گوید مردم از هر چیزی می‌توانند بهترین استفاده را ببرند: «همه ویتامین «ث» لیموترش در پوست آن است، پس بهتر است پوست‌ها را دور نریزیم و در فریزر نگه داریم تا در غذاهای دیگر از آن استفاده کنیم.»
باغچه‌هایتان را خودتان غنی‌سازی کنید
بالکن شمالی این خانه در معرض آفتاب نیست و برای کمپوست کردن زباله‌های تر در نظر گرفته شده است. اما طریقه کمپوست کردن این زباله‌ها برای آنان که قصد غنی‌سازی باغچه‌های خود از طریق سالم‌ترین خاک را دارند، این است که زباله‌های تر خانه را که شیرابه هم دارد و برای محیط‌زیست بسیار مضر است، گوشه‌ای از بالکن که با آجر جایی برای آن درست کرده‌اند ریخته و روی آن را با خاک اره بپوشانند. خاک اره باعث می‌شود که پشه و مگس به این زباله جذب نشوند. پس از آن می‌توانید با توری که روی این مواد می‌کشید، از پخش شدن زباله‌ها از طریق باد جلوگیری کنید. حداکثر زمان تولید این نوع کود در خانه 6 ماه است، اما پس از 2ـ3 ماه نیز می‌توانید از این کود استفاده کنید. ابتدا با سرند درشت و پس از آن با سرند ریز، خاک را تفکیک کنید و در باغچه و گلدان‌ها بریزید و از کودهای دیگر مخصوصاً کود شیمیایی استفاده نکنید. چون این نوع کود برای محیط‌زیست ضرر دارد. در حالی‌که کودی که شما ساخته‌اید، ماحصل مواد غذایی است که پیش از این ایجاد کرده‌اید.
آن سوتر اما پره‌های هواکشی در باد می‌چرخد و ریاحی می‌گوید: «چند سال پیش انبار خانه مورد هجوم موریانه‌ها قرار گرفت. از آنجایی که هیچ‌گاه از سم و... استفاده نمی‌کنم، هواکشی کار گذاشته‌ایم که با هوای گرم حاصل از انبار، این هواکش شروع به چرخیدن می‌کند. همین موضوع هوای راکد را خارج کرده و مانع از موریانه گذاشتن وسایل انباری می‌شود. از طرفی در مصرف برق هم صرفه‌جویی می‌شود.»
چراغ‌های خورشیدی، دزدگیر خانه ریاحی
چراغ‌های پشت پرده اتاق پذیرایی و راهروها هم خورشیدی هستند. صبح به صبح با نور خورشید انرژی را در خود ذخیره و شب‌ها اتاق را روشن می‌کنند. ریاحی می‌گوید استفاده از همین روش ساده است که خیلی وقت‌ها غیبتش را در خانه از غیر می‌پوشاند. اسم آنها را هم گذاشته؛ دزدگیرهای خانه سبز. اما به نظر او خورشید شب‌ها نیز منزلش را روشن نگاه می‌دارد. می‌گوید: «هر وقت به مسافرت می‌روم این چراغ‌ها خانه را روشن نگه می‌دارند و همین مانع از آن می‌شود که کسی متوجه غیاب ما در منزل شود. از سویی نیازی به روشن نگاه داشتن برق و اتلاف انرژی نیست.»
طرحی برای مصرف کمتر آب
سرویس بهداشتی نیز از قانون صرفه‌جویی به دور نمانده است. منوچهر ریاحی طرحی را دست گرفته و درباره آن توضیح می‌دهد که با این روش آب حاصل از حمام و روشویی را که به چاه ریخته می‌شود، می‌توان دوباره استفاده کرد. به این شکل که با سیستمی این آب را به فلاش تانک توالت رسانده تا بار دیگر مورد استفاده قرار گیرد و آب تصفیه شده هرز نرود. اما تنها خلأ این طرح وجود اسپانسری برای تولید این سیستم است تا خانه‌های بیشتری بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
همه چیز در خدمت صرفه‌جویی
در خانه ریاحی که قدم بزنید با علائم و چیزهایی روبه‌رو می‌شوید که باید درباره تک تک آنها از صاحبخانه توضیح بخواهید. همینکه قدم روی نخستین پله پلکان این خانه بگذارید چراغ‌هایی را می‌بینید که با سنسورهایی، برق را قطع و وصل می‌کنند. یا آن گلخانه موقت در بالکن جنوبی که با سیستم آبیاری از طریق بطری‌های بازیافتی تودرتو آبیاری می‌شود و نمای سبزی که برای پوشش نرده‌ها و نمای ساختمان با سبزه‌های طبیعی و مصنوعی در فصل‌های مختلف سال تزیین شده‌اند. بازیافت آب هم از طریق سردوشی مخلوط کن هوا و آب، سطلی برای صرفه‌جویی در مصرف آب و دور نریختن آن، طرح روشویی و فلاش تانکی مربوط به آنکه برای استفاده از آب روشویی طراحی شده، آبیاری گلدان‌ها با استفاده از بطری‌های پت، گذاشتن بطری‌های نوشابه داخل فلاش‌تانک برای مصرف کمتر و... انجام می‌شود. اینجا همه چیز حساب شده است تا آیندگان ما زندگی آسانی داشته باشند.
آبگرمکن خورشیدی منهای 45 روز در سال
به پشت‌بام شیب‌دار منزل ریاحی که می‌رسیم، آبگرمکن خورشیدی را به ما نشان می‌دهد که پیش از این نیز در کوچه آن را نشسته بر بام خانه سبز منطقه دیده بودیم. خودش می‌گوید: «این آبگرمکن 9 سال است که برای این خانه کار می‌کند. هر روز صبح که دوش می‌گیریم، از نور خورشید روز قبل استفاده می‌کنیم. نه آلودگی ایجاد می‌شود و نه گاز و برق را اسراف می‌کنیم. فقط 45 روز در سال خورشید نداریم که در آن روزها از گاز استفاده می‌کنیم. اما باقی روزها از نور خورشید بهره‌مند می‌شویم.» این آبگرمکن درست سال 86 که سرمای سختی وجود داشت نصب شده است. سالی که ریاحی می‌گوید هنوز گاز در محله کشیده نشده بود و اهالی محله گاز نداشتند. آن زمان بود که او هر روز با آب گرم حاصل از انرژی خورشیدی روز قبل دوش می‌گرفت. اما همچنان این آبگرمکن کار می‌کند و به گفته او هزینه چندانی ندارد. هزینه نصب آبگرمکن خورشیدی برای هر خانه کمتر از 3 میلیون خرج برمی‌دارد که با احتساب قبض گازی که ماهانه به در خانه انداخته می‌شود، بسیار به صرفه و مفید خواهد بود. البته این آبگرمکن با یک شیر فلکه تغییر انرژی می‌دهد و روزهایی که خورشید در آسمان نیست از گاز استفاده می‌کند.
همه ما خورشیدی بالای سر داریم
صاحب خانه سبز منطقه، اما هدفش از مجموعه این کارها چندان دور از ذهن نیست. او می‌گوید: «در زندگی روزمره، گاهی ناخواسته و بدون آگاهی به محیط اطراف خودمان آسیب می‌رسانیم. من و همسرم هر دو ماشین داریم اما تا جایی از آن استفاده می‌کنیم که مترو نباشد. به محض رؤیت مترو باقی مسیر را از وسایط حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنیم. انرژی را برای چه باید نادرست استفاده کنیم؟ گاز مردم تهران از عسلویه با استفاده از لوله‌هایی تأمین می‌شود و این خود هم هزینه بر و هم اسراف انرژی است. چرا باید این کار را کرد وقتی همه ما خورشیدی بالای سر خود داریم که می‌تواند همان کار را با کمترین هزینه و اتلاف انرژی انجام دهد؟» او می‌گوید: از آنجا که نمی‌خواستم حرف‌هایم در کلاس‌های درس و کنفرانس‌ها شعار زده و صرفاً تئوری باشد خودم در این راه پیشگام شده و این نوع زندگی کردن را آغاز کردم.
شهلا ریاحی در کنار همسر مرحومش اسماعیل ریاحی
چه خبر از مادر؟
شهلا ریاحی، مادر منوچهر ریاحی اکنون در 90 سالگی و در سلامت کامل جسمی نزدیک پسرش و در منطقه ما زندگی می‌کند. ریاحی می‌گوید که سرای محله دانشگاه شریف، قرار است به‌زودی جشنی به مناسبت تولد او در این‌سرا برگزار کند.
ساختن خانه‌ای با همه انرژی‌های ارزان
ریاحی اکنون در پژوهشکده دانشکده تربیت مدرس اکولوژی انسانی تدریس می‌کند. او برنامه آتی خود را درباره پیشبرد این سبک زندگی ساختن خانه‌ای با همه انرژی‌های ارزان و زندگی در خدمت با محیط‌زیست می‌داند. او درباره انتخاب این سبک زندگی می‌گوید: «این زندگی عادی ماست، ما در سوئد هم همین کارها را می‌کردیم و خیلی تشویق می‌شدیم در حالی که مردم ایران، این روزها به مصرف بیشتر ارزش قائل می‌شوند.» از برنامه‌های آتی ریاحی خرید ماشینی است که با انرژی خورشیدی کار می‌کند.
چقدر باید خرج کنیم؟
هزینه زندگی محیط‌زیستی برای هر ساکن منطقه، تنها تصمیمی است که می‌گیرد. ریاحی می‌گوید: «هزینه همه این کارها شاید به اندازه یک‌مترمربع ساختمانی باشد که افراد در آن زندگی می‌کنند. شاید همه این وسایل 5 میلیون تومان هم هزینه نداشته باشد، مثلاً خرید آبگرمکن خورشیدی زیر 3 میلیون تومان خواهد بود و باقی کارها هزینه‌ای نخواهد داشت. این در حالی است که با کاهش هزینه قبوض این مبلغ نیز به‌زودی جبران خواهد شد.»
مشارکت بالای اهالی
مهمترین تأثیری که سبک زنگی ریاحی در محله داشته است، الگوبرداری صاحب سوپرمارکت محله در تفکیک زباله با استفاده از سطل‌هایی مخصوص این نوع بازیافت کنار مغازه است که خود فرهنگ تفکیک زباله را میان اهالی محله دانشگاه شریف بالا برده و به گفته اداره بازیافت منطقه، اهالی بیشترین همکاری را با شهرداری منطقه دارند.
