مصر در سالهای اخیر در حال تجربه تحولی بنیادین در سیاست دفاعی خود است؛ تحولی که میکوشد کشور را از دههها وابستگی به سلاح غربی، بهویژه آمریکایی، خارج کند.
پس از سالها که ارتش مصر در گرو قراردادهای تسلیحاتی واشنگتن بود و سیاست دفاعیاش با خواست آمریکا و خطوط قرمز اسرائیل تنظیم میشد، قاهره امروز به دنبال ساختن شراکتهایی نوین بر پایه تولید نظامی مشترک با کشورهایی است که خارج از محور سلطه غرب قرار دارند.
این مسیر جدید، نتیجه عوامل متعددی است: کارشکنیهای آمریکا در تکمیل قراردادهای حیاتی، فشار دائمی اسرائیل برای محدود کردن قدرت ارتش مصر، و تهدیدهای واشنگتن به تحریم هرگاه مصر بخواهد سلاح پیشرفته را از رقبای آمریکا مانند روسیه و چین خریداری کند.ایدکس ۲۰۲۵؛ نمایش آشکار تغییر جهت مصرنمایشگاه «ایدکس ۲۰۲۵» در قاهره، تصویر روشن این رویکرد تازه بود. مصر در این رویداد چندین یادداشت تفاهم با ترکیه، چین، بلغارستان، کره جنوبی و حتی فرانسه امضا کرد تا تولید مشترک را گسترش دهد.
این همکاریها نشان میدهد قاهره دیگر حاضر نیست در چارچوب تنگی بماند که غرب و اسرائیل برای ارتش مصر تعیین کردهاند.بهگفته منابع نظامی، مصر سالهاست در دریافت پاسخ درباره جنگندههای F-15 و ارتقای F-16 از آمریکا سرگردان مانده، در حالی که واشنگتن، فناوریهای پیشرفتهتر مانند F-22 و F-35 را انحصاری نگه داشته تا همواره توازن قوا به سود اسرائیل بماند.
همین رویکرد تحقیرآمیز باعث شد مصر مسیرهای تازهای را بگشاید: همکاری با ترکیه در جنگنده «قآن»، با کره جنوبی در جنگنده FA-50 و با چین در انتقال فناوری سامانههای دفاعی پیشرفته.
افزون بر این، مصر اکنون با فرانسه، آلمان، انگلیس، ترکیه، کره جنوبی و چین پروژههای مشترک دارد. تولید مشترک نهتنها هزینه توسعه صنایع نظامی را کاهش میدهد، بلکه وابستگی مصر به آمریکا را میشکند و به ارتش اجازه میدهد بر اساس نیازهای واقعی خود حرکت کند، نه بر اساس محدودیتهایی که غرب تحمیل میکند.انفجار همکاریهای نظامی خارج از محور غرببا وجود نگرانی غرب، مصر هدفی برای درگیری مستقیم ندارد، اما در حال استفاده از ابزار قدرت خود است تا به واشنگتن بفهماند که دوره دیکتههای سیاسی پایان یافته. اگر مصر در ساخت تجهیزات پیشرفته با چین و ترکیه پیشرفت کند، اسرائیل خود مجبور خواهد شد از واشنگتن بخواهد بخشی از فناوریهای نظامی را به قاهره بدهد تا از شکلگیری استقلال کامل نظامی مصر جلوگیری شود.منابع نظامی تأکید میکنند که تجربه دهههای گذشته ثابت کرده است که اتکا به آمریکا نهتنها به استقلال نظامی منجر نمیشود، بلکه مصر را در موقعیت وابستگی سیاسی نگه میدارد. نمونه آن ساخت تانک آمریکایی M1 است که مصر توانست سهم تولید داخلی را از ۴۰ درصد به ۹۰ درصد افزایش دهد و ثابت کند که توسعه صنایع دفاعی، نه تنها ممکن، بلکه ضروری است.در سالهای گذشته، آمریکا بارها تلاش کرده با بهانههای واهی مانند «حقوق بشر» یا «نگرانی از برتری نظامی اسرائیل»، مصر را از دریافت تسلیحات پیشرفته محروم کند. همین رویکرد استعماری باعث شد قاهره از سال ۲۰۱۴ راهبردی جدی برای استقلال نظامی تدوین کند؛ راهبردی که امروز به ثمر نشسته و خطوط تولید جدیدی را فعال کرده است.
مصر اکنون به سمت انتقال فناوری از چین، روسیه، کره جنوبی، فرانسه، ترکیه و آلمان حرکت میکند، و این مسیر را با ساخت پهپادهای پیشرفته، کشتیها و شناورهای موشکانداز، و جنگندههای رزمی دنبال میکند. امروز مصر اسلحه به حدود ۳۰ کشور صادر میکند و توانسته در ساخت بخشهای حیاتی «رافال»، توپ K9، موشکهای بالستیک «ردع 300» و زرههای فوقسنگین به استقلال قابل توجهی برسد.ایدکس؛ ویترین استقلال نظامی مصرنمایشگاه «ایدکس» امسال نیز نشان داد که قاهره در حال تثبیت موقعیت خود بهعنوان یک تولیدکننده مستقل سلاح است. محصولات جدیدی چون پهپاد «الفرد المقاتل» با همکاری چین، خودروی زرهی «العقرب» با ترکیه، و پهپاد عمودپرواز مشترک، همگی نشانههایی از حرکت مصر بهسوی استقلال نظامی واقعی است. پروژه مهم تولید مشترک هویتزر K9 نیز نشان داد که کشور مسیر انتقال فناوریهای پیچیده را نیز با موفقیت طی میکند.در نهایت، مشارکت گسترده کشورهای غیرغربی در صنایع دفاعی مصر، زنگ خطر بزرگی برای غرب است؛ زیرا اگر مصر به استقلال نظامی برسد، کنترل سیاسی آمریکا بر این کشور بهطور جدی تضعیف میشود. قاهره امروز بهروشنی نشان داده که دیگر حاضر نیست زیر سایه واشنگتن بماند و وابستگی تحقیرآمیز به غرب را ادامه دهد. مسیر جدید مصر، مسیری بهسوی استقلال، قدرت و خروج از حلقه فشار آمریکا و اسرائیل است.
