شبکه خبری آمریکایی «سی. ان. ان» روز جمعه در گزارشی به توسعه تولید پهپادهای «شاهد ۱۳۶» در روسیه پرداخت؛ موضوعی که طی ماه‌های گذشته به سوژه مورد علاقه این شبکه خبری تبدیل و با طرح انواع ادعاها در این زمینه همراه شده‌است.
این گزارش، که با روایت یک روزنامه‌نگار روس در مستندی تلویزیونی آغاز می‌شود، به ویژگی‌های کارخانه پهپادسازی «آلابوگا» در شرق مسکو می‌پردازد؛ «چنین تولید انبوهی از موتورهای دوزمانه در هیچ‌جای دیگری از روسیه وجود ندارد».
«آلابوگا»، که تاکنون، سوژه گزارش‌های متعددی در «سی. ان. ان» بوده، در ۶۰۰ مایلی شرق مسکو و در منطقه تاتارستان قرار دارد و گفته می‌شود تاکنون تعداد زیادی از پهپاد تهاجمی «شاهد۱۳۶»، که توسط ایران طراحی شده، در آنجا تولید شده‌است.
صادرات شاهد ۱۳۶ به ایران؟
سی. ان. ان روایت خود را با گفته‌های مدیرعامل این کارخانه ادامه می‌دهد؛ «بیشتر اجزای این پهپاد درحال‌حاضر به‌صورت محلی تولید می‌شوند. میله‌های آلومینیومی وارد می‌شوند؛ موتورها از آنها ساخته می‌شوند؛ میکروالکترونیک‌ها از تراشه‌های الکتریکی و بدنه‌ها از فیبرکربن و فایبرگلاس ساخته می‌شوند؛ اینجا یک کارخانه کامل است».
خبرنگار سی. ان. ان از این گفته‌ها این‌گونه نتیجه می‌گیرد که «تولید پهپاد شاهد طراحی‌شده ازسوی ایران، که ستون فقرات جنگ پهپادی مسکو علیه اوکراین بوده، اکنون عمدتاً در ماشین صنعتی نظامی روسیه جذب شده‌است. تحلیلگران و مقام‌های اطلاعاتی معتقدند ۹۰ درصد مراحل تولید اکنون در «آلابوگا» یا سایر تأسیسات روسیه انجام می‌شود».
این گزارش با اشاره به اینکه براساس تصاویر ماهواره‌ای، این سایت همچنان در حال گسترش است، مدعی است که «تحلیلگرانی که سی. ان. ان با آنها صحبت کرده، معتقدند این توسعه به روسیه اجازه می‌دهد به‌صورت بالقوه یک نسخه به‌روز شده و آزمایش‌شده از پهپادی را که در ابتدا از ایران وارد کرده بود، صادر کند؛ شاید حتی به خود تهران».
اختلاف نظر ایران و روسیه؟
سی. ان. ان با طرح این ادعاها و استناد غیرمعتبر به گفته‌های «یک منبع اطلاعاتی غربی»، می‌کوشد این‌گونه القا کند که در این زمینه میان تهران و مسکو فاصله‌ای افتاده‌است».
در ادامه این گزارش به نقل از یک تحلیلگر ایرانی، تصریح شده‌است که «ایران ممکن است انتظار داشته باشد روسیه (در مواجهه ایران و اسرائیل) بدون اینکه ملزم به انجام این کار باشد، اقدام‌های بیشتری انجام دهد یا گام‌های بیشتری بردارد».
سی. ان. ان در ادامه، به تحلیل رفتار روسیه می‌پردازد و با استناد به گفته‌های «مقام اطلاعاتی غربی» ناشناس، رویکرد روسیه را «تعجب‌آور» نمی‌داند و می‌کوشد تحلیلی تقلیل‌گرایانه از مناسبات ایران و روسیه ارائه دهد؛ «همکاری روسیه با ایران ماهیت معامله‌گرایانه و منفعت‌گرایانه دارد».
ادعاهایی درباره قیمت پهپادهای شاهد ۱۳۶
بخش دیگری از گزارش سی. ان. ان معطوف به طرح ادعاهایی درباره همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه در سال‌های اخیر است؛ «پس از آنکه روسیه در فوریه ۲۰۲۲ تهاجم تمام‌عیار خود را به اوکراین آغاز کرد، واردات پهپادهای شاهد ایرانی آغاز شد و تا اوایل سال ۲۰۲۳، مسکو و تهران قراردادی ۱.۷۵ میلیارد دلاری برای ساخت داخلی این پهپادها توسط روسیه امضا کردند».
این گزارش همچنین مدعی است: «۶ هزار پهپادی که تا سپتامبر ۲۰۲۵ در قرارداد اولیه قید شده بود، حدود یک سال زودتر از موعد مقرر تولید شدند و براساس اطلاعات دفاعی اوکراین، آلابوگا این کار را به روشی کارآمدتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر انجام می‌دهد».
سی. ان. ان با استناد به «یک منبع اطلاعات دفاعی اوکراین» ادعا کرد که «در سال ۲۰۲۲، روسیه به صورت متوسط ۲۰۰ هزاردلار آمریکا برای یک فروند از این پهپادها پرداخت کرد، اما در سال ۲۰۲۵، این رقم به حدود ۷۰ هزار دلار آمریکا کاهش یافت».
این گزارش در ادامه ادعای دیگری را به نقل از مقام‌های اطلاعاتی غربی مطرح می‌کند مبنی بر اینکه «در ابتدا به نظر می‌رسید ایران از تلاش‌های روسیه برای بومی‌سازی تقریباً ۹۰درصد از تولید «شاهد ۱۳۶» در آلابوگا استقبال می‌کند، اما به نظر می‌رسد پیشرفت‌های مسکو دراین زمینه، ایران را غافلگیر کرده‌است».
سی. ان. ان هچنین در راستای ادعاهای غیرمستند خود، به «نارضایتی‌هایی ازسوی طرف ایرانی» اشاره می‌کند، اما درعین‌حال تاکید دارد که نمی‌تواند صحت آنها را تایید کند.
ادامه همکاری های راهبردی تهران و مسکو
سی. ان. ان در ادامه گزارش خود، به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه ایران هم اشاره و ادعا می‌کند که «پس از توقف جنگ میان ایران و اسرائیل، تهران در حال سازماندهی مجدد و بازسازی آسیب‌های ناشی از جنگ ۱۲ روزه است».
دیوید آلبرایت، بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل و رئیس اندیشکده مؤسسه علوم و امنیت بین‌المللی (ISIS) در گفت‌وگو با سی. ان. ان معتقد است که «گسترش آلابوگا ممکن است به مسکو اجازه دهد حمایت معناداری به تهران ارائه دهد و برخی نسخه‌های به‌روز شده شاهد را به ایران بازگرداند».
وی ادامه داده است: «(در جنگ ۱۲ روزه) برخی تأسیسات تولید پهپاد ایران بمباران و پهپادهای زیادی نیز شلیک شدند. بنابراین به‌عنوان راهی برای بازسازی، ممکن است این کار را انجام دهند و سپس ایران می‌تواند دست به مهندسی معکوس زده یا فناوری لازم را برای ساخت شاهد با کیفیت بهتر دریافت کند. من فکر می‌کنم این بسیار خطرناک است».
سی. ان. ان در ادامه معتقد است: «ممکن است تجهیزات نظامی دیگری نیز به تهران راه پیدا کنند. داده‌های ردیابی پرواز از منابع آزاد نشان می‌دهد یک هواپیمای باری نظامی ایلیوشین۷۶ مربوط به یک شرکت هواپیمایی در ۱۱ ژوئیه از مسکو به تهران پرواز کرده‌است؛ هواپیمایی ویژه حمل‌ونقل سنگین که بیشتر ازسوی ارتش روسیه برای جابه‌جایی نیروها و تجهیزات نظامی استفاده می‌شود و شرکت هواپیمایی موردنظر در گذشته با حمل‌ونقل تجهیزات نظامی مرتبط بوده‌است».
در این گزارش تاکید شده است که «سی. ان. ان نتوانست تأیید کند چه چیزی در هواپیما بوده، اما برخی رسانه‌ها گزارش دادند این هواپیما حامل اجزای نهایی سامانه دفاع هوایی اس۴۰۰ روسیه بوده‌است».
سی. ان. ان گزارش خود را با گفته‌های یک تحلیلگر ایرانی جمع‌بندی می‌کند که «اگرچه ممکن است اختلاف‌نظرهایی میان تهران و مسکو درباره موارد بخصوصی وجود داشته باشد، اما در نهایت ایران نیز از مزایای این همکاری بهره‌مند خواهد شد. تهران چیزهایی را که برای امنیت خود نیاز دارد، به دست آورده و به احتمال زیاد به دست خواهد آورد؛ چه سخت‌افزار نظامی باشد، چه از نظر همکاری اقتصادی، فناوری و هر آنچه که نیاز دارد».
