مهمترین نقاط عطف حرفه سیاسی اردوغان

خبرگزاری رویترز برخی از نقاط عطف مهم در دوران حرفه سیاسی اردوغان که تغییرات قابل توجهی را در ترکیه ایجاد کرده، جامعه سنتی سکولار آن را به سمت دیدگاه اسلام گرایانه خود هدایت کرده، این کشور را به عنوان یک قدرت نظامی منطقه‌ای مطرح ساخته و از دادگاه‌ها برای سرکوب مخالفانش استفاده کرده، ذکر کرده است:

مارس ۱۹۹۴: اردوغان به عنوان کاندیدای حزب رفاه به رهبری نجم‌الدین اربکان، سیاستمدار اسلامگرایی که در ۲۷ فوریه ۲۰۱۱ درگذشت، به عنوان شهردار استانبول انتخاب شد.

آوریل ۱۹۹۸: پس از آنکه دادگاهی اردوغان را به دلیل تحریک به تبعیض مذهبی با قرائت شعری در سال ۱۹۹۷ به حبس محکوم کرد، او از مقام شهرداری استعفا کرد. اردوغان در آن شعر مساجد را با پادگان‌ها، مناره‌ها را با سرنیزه‌ها و مومنان را با یک ارتش مقایسه کرد. او از مارس ۱۹۹۹ تا ژوئیه ۱۹۹۹ به زندان افتاد.

اوت ۲۰۰۱: او حزب عدالت و توسعه معروف به "آک پارتی" را تأسیس کرد و به عنوان رئیس آن انتخاب شد.

نوامبر ۲۰۰۲: حزب عدالت و توسعه پس از وقوع بدترین رکود اقتصادی از زمان دهه ۱۹۷۰ تا آن زمان، با کسب نزدیک به ۳۵ درصد آرا در انتخابات پیروز شد و وعده رفع سوء مدیریت‌ها و رکودهای گذشته را داد. اردوغان در آن زمان به دلیل داشتن حکم محکومیت قبلی از نظر قانونی نمی‌توانست به عنوان نخست وزیر یا نماینده پارلمان خدمت کند اما این حکم در ماه دسامبر آن سال لغو شد.

مه ۲۰۰۳: اردوغان به مقام نخست وزیری ترکیه رسید و یک دهه رونق اقتصادی و ارتقاء استانداردهای زندگی ناشی از رونق زیرساخت‌ها و سرمایه گذاری خارجی را رقم زد. اردوغان در روزهای اول دولت خود برای تبلیغ سیاست‌هایش و پیشبرد نامزدی ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا به تور سفر به اروپا و آمریکا رفت.

اکتبر ۲۰۰۷: رای دهندگان ترکیه‌ای در یک همه پرسی تغییرات در قانون اساسی را برای آنکه رئیس جمهور (که در آن زمان نقشی عمدتا سمبلیک داشت) با رای عمومی انتخاب شود، تایید کردند.

فوریه ۲۰۰۸: پارلمان ترکیه اصلاحیه‌ای ارائه شده توسط حزب عدالت و توسعه و حزب جنبش ملی گرا (MHP) با موضوع لغو ممنوعیت پوشیدن روسری در پردیس‌های دانشگاهی را تصویب کرد.

ماه بعد از این رخداد، دادگاه قانون اساسی ترکیه به پرونده‌ای با موضوع جدایی دین از دولت رسیدگی کرده و به طرزی شکننده با انحلال حزب عدالت و توسعه و ممنوع کردن فعالیت سیاسی اردوغان و ده‌ها تن دیگر از اعضای این حزب به مدت پنج سال مخالفت کرد.

سپتامبر ۲۰۱۰: رای دهندگان ترکیه‌ای در همه پرسی دیگری، اصلاحات قضایی و اقتصادی مورد حمایت اردوغان را تأیید کردند؛ اصلاحاتی که با هدف همسویی قانون اساسی ترکیه با استانداردهای اتحادیه اروپا حتی در شرایطی که مسائلی از جمله جزیره دو قسمت شده قبرس (جزیره‌ای که ترکیه در سال ۱۹۷۴ به آن حمله کرد) مانع پیشروی نامزدی ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا شده بود، ارائه شدند.

مه ۲۰۱۳: اعتراضات علیه برنامه‌های اردوغان برای بازسازی پارک گزی در شهر استانبول به سطح تظاهرات سراسری بی‌سابقه‌ای در سراسر کشور در اعتراض به آنچه که از نظر منتقدان اقتدارگرایی اردوغان خوانده شد، تشدید شد. اردوغان معترضان را اوباش و خرابکار توصیف کرد.

دسامبر ۲۰۱۳: اردوغان با یک تحقیقات گسترده درباره فساد که پای چند مقام ارشد، عضو کابینه و رئیس یک بانک دولتی به آن باز شد مواجه شد. او ازاین تحقیقات تحت عنوان "کودتای قضایی"به راه افتاده توسط فتح‌الله گولن، روحانی مسلمان مقیم آمریکا یاد کرد؛ گولنی که قبل از ورود به جنگ قدرت با اردوغان، سابقا متحد او بود.

اوت ۲۰۱۴: اردوغان در حالی که بر اساس مقررات حزب عدالت و توسعه از نامزدی برای چهارمین دور متوالی برای رسیدن به نخست وزیری ترکیه منع شده بود، در اوت ۲۰۱۴ در اولین انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیروز شد و شروع به طرح درخواست برای وضع یک قانون اساسی جدید با هدف افزایش اختیارات رئیس جمهوری کرد.

ژوئن ۲۰۱۵: برای نخستین بار حزب عدالت و توسعه در یک انتخابات نتوانست اکثریت پارلمانی را کسب کند. اما پس از اینکه احزاب موفق به تشکیل ائتلاف نشدند، حزب عدالت و توسه در انتخابات زودهنگام نوامبر اکثریت را دوباره به دست آورد.

ژوئیه ۲۰۱۶: در یک کودتای نافرجام، گروهی از سربازان خودسر ارتش ترکیه، تانک‌ها و هلیکوپترها را در اختیار گرفته و به ساختمان‌های دولتی و پارلمان ترکیه حمله کرده و بیش از ۲۵۰ نفر را کشتند. اردوغان در جریان این کودتای نافرجام زنده ماند اما گفت که این کودتا توسط شبکه فتح‌الله گولن سازماندهی شده است. این رخداد اعمال وضعیت اضطراری به همراه موجی از دستگیری گسترده اعضای ادعایی شبکه کودتاچیان در ارتش و در بخشهای خصوصی و دولتی را در پی داشت. گروه‌های حقوق بشری و متحدان غربی بعداً این نگرانی را مطرح کردند که اردوغان از این کودتا به عنوان بهانه‌ای برای سرکوب مخالفانش استفاده کرد.

مهمترین نقاط عطف حرفه سیاسی اردوغان

اوت ۲۰۱۶: اردوغان مجوز اجرای یک حمله نظامی بزرگ در سوریه را صادر و اولین حمله بزرگ ترکیه به کشور دیگری در چند دهه قبل از آن را عملی کرد. این اولین مورد از چهار عملیات فرامرزی دیگری که ارتش ترکیه بعدا در دوره اردوغان به اجرا گذاشت، بود.

آوریل ۲۰۱۷: در یک همه پرسی، برقراری نظام ریاست جمهوری اجرایی در ترکیه و اعطای اختیارات گسترده به پست ریاست جمهوری این کشور تصویب شد. اردوغان به شدت برای محقق کردن این تغییراتی که  طبق گفته خودش، موانع موجود در دموکراسی‌های پارلمانی را رفع می‌کند، مبارزه کرده بود.

ژوئن ۲۰۱۸: اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام ترکیه پیروز شد. از طرف دیگر حزب عدالت و توسعه به همراه متحدانش از حزب جنبش ملی گرا اکثریت کرسی‌های پارلمان را به دست آوردند.

اوت ۲۰۱۸: مجموعه‌ای از بحران‌های اقتصادی و افت شدید ارزش لیر با رقم خوردن یک بحران ارزی آغاز شد؛ بحرانی که تشدید تنش‌ها با آمریکا و سایر کشورهای غربی و همچنین نگرانی‌ها نسبت به دیدگاه‌های اقتصادی نامعمول اردوغان و نفوذ بر سیاست‌های پولی به آن دامن زد.

مارس ۲۰۱۹: در پی برگزاری انتخابات شهرداری‌های سراسر ترکیه، اولین شکست انتخاباتی اردوغان در حدود دو دهه رقم خورد. نامزدهای متعلق به  ائتلاف مخالف حزب مردم جمهوری خواه (CHP) و "حزب خوب"، نامزدهای حزب عدالت و توسعه را در انتخابات شهرداری‌های شهرهایی از جمله آنکارا و استانبول شکست دادند.

نوامبر ۲۰۱۹: در ادامه ناآرامی‌ها در لیبی، ترکیه دو توافقنامه را با دولت مستقر در طرابلس بر سر مرزهای دریایی و همکاری نظامی امضا کرد. نقش آفرینی‌های نظامی ترکیه شامل اعزام مستشاران نظامی، مربیان و شبه نظامیان سوری مانع از تصرف پایتخت لیبی توسط نیروهای جبهه شرقی لیبی شد.

فوریه ۲۰۲۰: ترکیه و روسیه در پی کشته شدن ده‌ها سرباز ترکیه در حملات هوایی در منطقه ادلب سوریه در آستانه درگیری قرار گرفتند.

آنکارا به دلیل عدم حمایت غرب از خودش در این مناقشه خشمگین شده و نگران به راه افتادن موج دیگری از ورود پناهجویان سوری به خاکش بود. ترکیه متعاقب آن به رغم توافق سال ۲۰۱۶ که بر اساس آن متعهد به نگه داشتن مهاجران در خاک خود شده بود تاکید کرد دیگر مانع تلاش آنها برای رسیدن به اروپا نخواهد شد.

دسامبر ۲۰۲۰: آمریکا، ترکیه و صنایع نظامی آن را به دلیل اقدام آنکارا در خرید سامانه‌های پدافند هوایی اس-۴۰۰ از روسیه تحریم کرده و روابط خود را با آن به پایین‌ترین سطح رساند.

۲۰۲۱: ترکیه شروع به ترمیم روابط منطقه‌ای تیره خود از جمله با ارمنستان، اسرائیل، مصر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی کرد. این کشور همچنین فروش پهپادهای پیشرفته به اوکراین، لهستان و سایر کشورها را افزایش داد.

دسامبر ۲۰۲۱: اقتصاد ترکیه به دنبال یک سری سیاست‌های غیرمتعارف در کاستن از نرخ بهره، دچار یک بحران ارزی حتی عمیق‌تر از قبل شد. ارزش واحد پول لیر ترکیه به پایین‌ترین حد خود و میزان تورم در دوران حکومت اردوغان به بالاترین سطح خود رسید و درصد محبوبیت او کاهش یافت.

ژوئیه ۲۰۲۲: ترکیه به همراه سازمان ملل میانجی‌گر انعقاد توافقی که اجازه به از سر گیری صادرات غلات اوکراین داد، شد. این اتفاق پنج ماه پس از شروع حمله روسیه به اوکراین رخ داد. نقش آفرینی اردوغان در این قضیه که به لطف روابط او با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به وقوع پیوست، حیاتی تلقی می‌شود.

فوریه ۲۰۲۳: ترکیه متحمل یکی از مرگبارترین زمین‌لرزه‌های تاریخ مدرنش در جنوب شرق خاک خود که بیش از ۵۰۰۰۰ نفر کشته بر جای گذاشت، شد. مردم ساکن منطقه وقوع این فاجعه از واکنش کند مقامات، به ویژه در روزهای اول وقوع آن شکایت کردند و این وضعیت باعث بالا گرفتن انتقادها از عملکرد دولت آنکارا شد. اردوغان اذعان کرد که پاسخ به این وضعیت می‌توانست سریع‌تر باشد و از مردم خواست نواقصی که در اولین روزهای وقوع این زمین لرزه اتفاق افتادند را ببخشند.