جمهوری اسلامی ایران در نقطه مقابل درخواست مذاکره‌کننده آمریکایی اعلام کرده از غنی‌سازی اورانیوم در ایران دست نمی‌کشد. عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران چهارشنبه گذشته در شبکه اجتماعی ایکس نوشت «دلیل اینکه تنها چند کشور توانسته‌اند توانایی تولید سوخت برای رآکتورهای هسته‌ای را به دست آورند، روشن است. ایران هزینه سنگینی برای این قابلیت‌ها پرداخته و تحت هیچ شرایطی از تلاش‌های میهن‌پرستان‌مان که این رویا را محقق کردند، دست نخواهیم کشید. بار دیگر تاکید می‌کنم: بدون غنی‌سازی، توافقی در کار نخواهد بود.»
گزارشی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه گذشته نشان داد که ایران حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد انباشت کرده است.
آنا اریکسون، استاد مهندسی هسته‌ای و رادیولوژی در مؤسسه فناوری جورجیا، اخیرا در گفت‌وگویی با شبکه سی‌بی‌اس آمریکا به مساله غنی‌سازی در ایران پرداخته است که متن آن را می‌خوانید:
فرآیند غنی‌سازی را برای ما توضیح دهید و غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد به چه معناست؟
غنی‌سازی فرآیندی جالب است. اورانیومی که از زمین استخراج می‌شود، به‌خودی‌خود کاربرد چندانی ندارد. ابتدا آن را به گاز تبدیل می‌کنیم و سپس از طریق مجموعه‌ای از سانتریفیوژها می‌چرخانیم تا سطح اورانیوم ۲۳۵ به میزان موردنظر برسد. اورانیوم طبیعی کمتر از ۱ درصد اورانیوم ۲۳۵ دارد. برای استفاده در رآکتورهای متداول، باید آن را به ۳ تا ۵ درصد برسانیم. غنای ۶۰ درصد بسیار بالاتر از نیاز حتی پیشرفته‌ترین رآکتورهای امروزی است.
درباره این سطح ۶۰ درصد بیشتر توضیح دهید. اورانیوم با غنای ۶۰ درصد چگونه به قابلیت تسلیحاتی تبدیل می‌شود؟
این فرآیند را مرحله‌به‌مرحله در نظر بگیرید. رسیدن به غنای ۳ درصد کار زیادی می‌طلبد. رسیدن به ۶۰ درصد حدود ۹۰ درصد از کل کار است، اما هنوز کار تمام نشده. برای ساخت سلاح هسته‌ای، به اورانیوم با غنای ۹۰ درصد یا بیشتر نیاز است. اما چون تنها ۱۰ درصد کار باقی مانده، جهش از ۶۰ به ۹۰ درصد چندان دشوار نیست. رسیدن از ۳ به ۶۰ درصد بسیار سخت‌تر است. بنابراین، وقتی کشوری به غنای ۶۰ درصد می‌رسد، این فقط یک عدد یا آستانه نیست؛ بلکه پیامی است. پیامی که نشان می‌دهد این اورانیوم برای مقاصد صلح‌آمیز نیست، چون در حال حاضر هیچ رآکتوری به چنین سطحی از غنا نیاز ندارد.
شما گفتید که جهش از ۶۰ به ۹۰ درصد چندان سخت نیست، هرچند این فاصله به نظر قابل‌توجه می‌آید. ممنون از توضیحاتتان. حالا بر اساس سطح کنونی، چقدر طول می‌کشد تا ایران بتواند یک سلاح هسته‌ای، مانند بمب هسته‌ای، بسازد؟
سوال خوبی است. همان‌طور که گفتم، جهش از ۶۰ به ۹۰ درصد تنها حدود ۱۰ درصد کار اضافی نیاز دارد، چون این فرآیند خطی نیست. وقتی به ۶۰ درصد رسیدید، بخش عمده کار انجام شده است. اگر از اورانیوم معمولی (مثل آنچه در رآکتورها استفاده می‌شود) شروع کنیم، ممکن است ماه‌ها تا یک سال طول بکشد. اما وقتی به ۶۰ درصد رسیدید، این زمان به چند هفته، شاید ۱۰ روز یا چند هفته، کاهش می‌یابد، بسته به قابلیت‌های موجود. این بستگی به سانتریفیوژهای مورد استفاده هم دارد. ایران در گذشته سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری مثل مدل IR-۶ را به کار گرفته و همچنان در حال توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر است. این یعنی زمان کوتاه‌تر و توانایی کمتری برای ما در تشخیص این فعالیت‌ها.
این موضوع مدت‌هاست که در سطح ژئوپلیتیک بحث‌برانگیز بوده است. فرض کنیم ایران به بازرسان هسته‌ای اجازه ورود به تاسیساتش را بدهد. بازرسان به دنبال چه چیزی خواهند بود و چگونه مطمئن می‌شوند که ایران به سطوح پایین‌تر غنی‌سازی پایبند است؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) ناظر جامعه هسته‌ای است. تمام رآکتورهایی که تحت توافقات بین‌المللی فعالیت می‌کنند، باید به بازرسان اجازه ورود بدهند. این بازرسان مهندسان، دانشمندان و تکنسین‌هایی هستند که چند چیز را بررسی می‌کنند. اول، مواد اعلام‌شده را چک می‌کنند. هر کشوری که به‌صورت صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای استفاده می‌کند، باید مقدار اورانیوم تولیدی خود را اعلام کند. بازرسان بررسی می‌کنند که آیا این مقدار با اظهارات کشور مطابقت دارد یا خیر. آیا بیشتر از آنچه اعلام شده غنی‌سازی می‌کنند؟ دوم، خود تاسیسات را بازرسی می‌کنند؛ سانتریفیوژها و سایر تجهیزات را بررسی می‌کنند. در نهایت، نمونه‌هایی از سطوح تاسیسات جمع‌آوری می‌کنند تا آثار مواد را ردیابی کنند. این نمونه‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا سطح غنی‌سازی اورانیوم را تشخیص دهند. علم در این زمینه بسیار دقیق است. وقتی می‌گوییم تاسیساتی مطابق ادعاها عمل نمی‌کند، این بر اساس شواهد است.
