در فوتبال حرفه‌ای، باشگاه‌ها می‌توانند دو رویکرد متفاوت را برای تقویت ترکیب خود انتخاب کنند: خرید ستاره‌های آماده یا سرمایه‌گذاری بلندمدت در رده‌های پایه. بررسی ترکیب ۱۶ تیم حاضر در فصل اخیر لیگ برتر فوتبال ایران نشان می‌دهد که برخی تیم‌ها، مسیر دوم را با جدیت بیشتری دنبال کرده‌اند. البته در آماری که در ادامه مشاهده می‌کنید باید این نکته لحاظ شود که برخی بازیکنان سابقه حضور در آکادمی باشگاه‌ها را داشته و پس از طی مسیری دوباره به تیم سابقشان بازگشته‌اند.
ملوان، پیشتاز توسعه درون‌زا
تیم فوتبال ملوان بندرانزلی با ثبت رکورد حضور ۱۵ بازیکن پرورش‌یافته در آکادمی خود در فهرست بازیکنان این فصل، در جایگاه نخست این رتبه‌بندی قرار دارد. ملوانی‌ها با استفاده از پرهام موقری، ماهان تقی‌پور، امیررضا افسرده، فرهان جعفری، افشار صداقت، علیرضا رمضانی، ماهان صادقی، محسن علافی، سینا سعادتمند، سجاد مصیب زاده، پرهام قناد، ایلیا ایمانی، محمدرضا خسروی، ماهان بهشتی و ابوالفضل علیزاده بار دیگر نشان دادند که هنوز هم می‌توان روی آکادمی به عنوان ستون فقرات تیم بزرگسال حساب کرد.
فولاد؛ ثمره سال‌ها کار سیستماتیک
در رده دوم، فولاد خوزستان قرار دارد؛ با ۱۰ بازیکن بومی در ترکیب خود، همچنان پایبند به اهمیت آکادمی است. حضور بازیکنانی چون ساسان انصاری، حمید بوحمدان، سینا مریدی، مجتبی نجاریان، محمد عسکری، ابوالفضل زاده عطار، علیرضا باویه، آرش اکبرزاده، امین سعیدی، علی حسنی نشان از پیوند نسل‌ها در این باشگاه دارد.
سپاهان؛ بازگشت به ریشه؟
سپاهان اصفهان با ۹ بازیکن پرورش‌یافته از آکادمی‌اش، سومین تیم این فهرست است. تیمی که در گذشته بیشتر به خرید بازیکنان گرایش داشت، حالا نشانه‌هایی از بازگشت به سیاست‌های بومی‌سازی را از خود نشان داده است.
رضا اسدی، آریا یوسفی، آریا شفیعی دوست، علی احمدی، اسماعیل فلامرزی، سید مهدی حسینی، محمد اکبری رنجبر، محمد امینی و سید پوریا رفیعی بازیکنانی هستند که در آکادمی سپاهان پرورش یافتند و این فصل در لیست زرد پوشان اصفهانی بودند.
نساجی، پرسپولیس، آلومینیوم و مس؛ حضور معنادار
باشگاه‌های نساجی مازندران با ۷ بازیکن: امیرحسین سام دلیری، مرصاد سیفی، امیرحسین مهجوری، احد جمشیدی، سیدرضا درویشی، حسین حسن تبار، متین محمودی.
پرسپولیس با ۶ بازیکن: فرشاد احمدزاده، علیرضا عنایت‌زاده، سهیل صحرایی، سمیر حبوباتی، علیرضا خدادادی، حسین حاجی‌زاده.
آلومینیوم اراک با ۶ بازیکن: بهرام گودرزی، علی وطن دوست، امیرحسین خادمی، سالار بهداری، میلاد ایرانشاهی، حسین نوروزی.
مس رفسنجان با ۶ بازیکن: حسین کریم زاده، محمد اکبری، محمدحسین هرندی، امیرحسین علیزاده، سلمان غفاری، پرهام عظیمی.
و استقلال خوزستان هم با ۵ بازیکن: حسن پورحمیدی، عرفان سازگاری، پویا محمدی، احمد سواری، امید افشین.
این تیم‌ها نیز در نیمه بالایی این جدول قرار گرفته‌اند. حضور معنادار آکادمی در تیم‌های متوسط و حتی مدعی مانند پرسپولیس، نشان از افزایش توجه به استعدادهای درون‌زا در سطح لیگ دارد.
استقلال، ذوب‌آهن و تراکتور؛ جای خالی اعتماد
در سوی دیگر جدول، تیم‌هایی چون استقلال تهران، ذوب‌آهن اصفهان و تراکتور تبریز با ۴ بازیکن آکادمی در ترکیب خود، از این منظر پایین‌تر از سطح انتظار ظاهر شده‌اند. باشگاه‌هایی که از زیرساخت و سابقه خوبی برخوردارند اما هنوز از ظرفیت‌های خود بهره‌برداری کامل نکرده‌اند.
در باشگاه استقلال آرش رضاوند، ابوالفضل ذلیخایی، حسام اسکندری و مجتبی هاشمی نسب از آکادمی آبی‌پوشان هستند. در تراکتور سعید کریم آذر، امیررضا جدی، امیرعلی خرمی و مانی شریف‌نژاد و در ذوب‌آهن هادی باغبان، حسام نفری، رضا شریفی و اشکان راشدی حاصل آکادمی این تیم‌ها هستند.
به‌طور کلی، ترکیب بسیاری از تیم‌های لیگ برتر نشان می‌دهد که روند اعتماد به بازیکنان پرورش‌یافته در حال تقویت است. هرچند برخی باشگاه‌ها در این زمینه پیشرو هستند، اما برای تبدیل فوتبال پایه به منبع اصلی تامین بازیکن، نیاز به یک استراتژی کلان در سراسر کشور احساس می‌شود.
حضور بازیکنان آکادمی در تیم‌های بزرگسال، نه فقط شاخصی برای سنجش توسعه فوتبال پایه در کشور است، بلکه نشان‌دهنده ثبات، فلسفه و آینده‌نگری یک باشگاه است. مسیر ملوان، فولاد و سپاهان الگویی است که دیگر باشگاه‌ها نیز می‌توانند با نگاه بلندمدت، از آن الهام بگیرند.
