اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با رسانه روسی درباره تحولات جاری سیاست خارجه ایران صحبت کرد.
متن کامل مصاحبه شبکه راشاتودی روسیه با بقائی که در روز هفتم تیرماه انجام شده، به این شرح است:
خیلی ممنون که به ما پیوستید. ابتدا می‌خواهم درباره این موضوع صحبت کنیم که صدها هزار نفر، و طبق گزارش رسانه‌های دولتی ایران شاید حتی بیش از یک میلیون نفر، روز شنبه برای ادای احترام به ۶۰ نفر از کسانی که در حملات اسرائیل کشته (شهید) شدند، از جمله دانشمندان هسته‌ای، گردهم آمدند. می‌توانید درباره حال و هوای مردم ایران در این روز عزای عمومی بگویید؟
پاسخ: از شما برای دعوت به این برنامه تشکر می‌کنم. مردم ایران به شدت از فقدان جان‌های ارزشمند بسیاری از ایرانیان که در نتیجه حملات غیرقانونی اسرائیل به مناطق مسکونی و ترور اساتید دانشگاه و شخصیت‌های نظامی ما به شهادت رسیدند، خشمگین و ناراحت هستند. مردم واقعاً خشمگین‌اند، اما در عین حال به این که ایرانیان با محوریت پرچم ملی و استقلال سرزمین مادری خود متحد شده‌اند، احساس غرور می‌کنند.
به نظر می‌رسد که حملات به ایران، کشور را بیش از پیش متحد کرده است. جالب است که شاهد حضور دو مقام ایرانی در مراسم تشییع جنازه دولتی بودیم، در حالی که اسرائیل پیش‌تر ادعا کرده بود که آنها را در حملات خود ترور کرده است. می‌توانید درباره این موضوع توضیح دهید؟
نکته اینجاست که رژیم صهیونیستی به مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها، آمبولانس‌ها و کادر درمان حمله کرده و البته موفق شده تعدادی از ایرانیان، از جمله کودکان، زنان و افراد سالخورده را به قتل برساند. اما هر بار که کسی را می‌کشند، آنها را به عنوان دانشمند هسته‌ای یا فرمانده نظامی معرفی می‌کنند. حقیقت این است که اکثریت قریب به اتفاق کسانی که به شهادت رسیده‌اند، غیرنظامیان بی‌گناه، کودکان، زنان و سالمندان هستند.
می‌خواهم به خبر اصلی بازگردم. دونالد ترامپ با به کار بردن عبارتی ادعا کرده که جان (حضرت)آیت‌الله خامنه‌ای را نجات داده است. وزیر امور خارجه ایران به این اظهارات واکنش نشان داده و گفته اگر ترامپ در مورد مذاکره جدی است، باید این لحن به شدت توهین‌آمیز و غیرقابل‌قبول را کنار بگذارد. وضعیت مذاکرات بین تهران و واشنگتن در حال حاضر چگونه است؟
نخست اینکه استفاده از لحن توهین‌آمیز و بی‌ادبانه درباره مقامات ارشد و رهبران یک کشور دیگر، بسیار ناپسند و غیرقابل‌قبول است. این نوع رفتار هیچ اعتباری برای ایالات متحده یا مقامات آن به ارمغان نمی‌آورد و کاملاً غیرقابل‌قبول است. در مورد دیپلماسی، ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرده است. در واقع، ما در میانه یک فرآیند مذاکراتی بودیم و قرار بود روز یکشنبه با نمایندگان ایالات متحده دیدار کنیم، اما ناگهان رژیم صهیونیستی با حمایت و چراغ سبز ایالات متحده، روز جمعه، تنها دو روز پیش از دور ششم مذاکرات که قرار بود در مسقط برگزار شود، به ایران حمله کرد. ما همواره از دیپلماسی حمایت کرده‌ایم، اما اقدامات ایالات متحده و اسرائیل، دیپلماسی را تخریب کرد و این واقعاً خیانت به دیپلماسی بود.
شما گفتید که دیپلماسی تخریب شده است، یعنی اعتماد کاملاً از بین رفته است. در این صورت، واشنگتن چه کاری می‌تواند برای جبران این وضعیت انجام دهد؟
این موضوع به واشنگتن بستگی دارد که پاسخ دهد. آیا تضمینی وجود دارد که آنها آنچه را در ۱۳ ژوئن، تنها دو روز پیش از دور ششم مذاکرات انجام دادند، تکرار نکنند؟ فکر می‌کنم آنچه آنها همراه با رژیم صهیونیستی و متأسفانه با حمایت فعال برخی کشورهای اروپایی انجام دادند، فرآیند دیپلماتیک را بی‌اعتبار کرد. بنابراین، این وظیفه آنهاست که تلاش کنند اعتماد ایرانیان را بازگردانند. همان‌طور که گفتم، ایرانیان به شدت از اتفاقاتی که در چهار هفته گذشته شاهد بودند خشمگین هستند. کشورشان به ناحق مورد حمله قرار گرفت و ما تحت یک اقدام تجاوزکارانه قرار گرفتیم. به جای محکوم کردن این حمله توسط ایالات متحده و سه کشور اروپایی، خود ایالات متحده مرتکب اقدام تجاوزکارانه علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما شد و کشورهای اروپایی به جای محکوم کردن این حمله، سعی کردند آن را توجیه کنند.
دونالد ترامپ اکنون گفته است که اگر ایالات متحده معتقد باشد ایران در حال کار بر روی سطحی از غنی‌سازی اورانیوم است که او را نگران می‌کند، حملات بیشتری را از سر خواهد گرفت. می‌خواهم بدانم آیا این موضوع بر برنامه‌های آینده ایران تأثیر می‌گذارد و همچنین کشور چگونه از خود در برابر حملات احتمالی بعدی محافظت خواهد کرد؟البته این حق و وظیفه ماست که از تمام امکانات خود برای حفاظت از مردم، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی‌مان در برابر هرگونه حمله غیرقانونی توسط هر بیگانه‌ای استفاده کنیم. اما فکر می‌کنم این وظیفه جامعه بین‌المللی و تک تک کشورهای عضو سازمان ملل متحد است که بپرسند آیا ما به سمت قانون جنگل پیش می‌رویم، جایی که هیچ قانون یا منطقی بر روابط بین‌المللی حاکم نیست؟ یک قانون را به من نشان دهید که به هر کشوری اجازه دهد به صرف ادعا، علیه کشور دیگری زور به کار ببرد. استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حقی است که طبق ماده ۴ معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای به رسمیت شناخته شده است و ایران تنها به دنبال استفاده از این حق تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، نه بیشتر و نه کمتر.
شما درباره قانون جنگل صحبت کردید. وزیر امور خارجه ایران گفته است که ایران در صورت لزوم در نشان دادن توانایی‌های واقعی خود تردید نخواهد کرد. منظور او دقیقاً چیست؟
البته این وظیفه نیروهای مسلح ماست که در صورت هرگونه ماجراجویی جدید توسط رژیم صهیونیستی یا ایالات متحده، قدرت خود را نشان دهند. ما نشان داده‌ایم که در دفاع از خود در برابر هر متجاوزی مصمم هستیم.
اکنون می‌خواهم درباره حملات ایالات متحده در اوایل ماه و خسارات وارده به تأسیسات هسته‌ای ایران صحبت کنم. وزیر امور خارجه این خسارات را "قابل توجه" توصیف کرده است. آیا می‌توانید درباره حجم خسارات توضیح دهید؟
البته، برای همه روشن است که طی ۱۲ روز جنگ، حملات رژیم صهیونیستی و همچنین اقدام تجاوزکارانه ایالات متحده علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما در اراک، فردو و نطنز، خسارات قابل توجهی به تأسیسات ما وارد کرده است. در عین حال، ما صدها نفر از هم‌وطنان عزیزمان را در این حملات از دست دادیم که طی این اقدامات قتل‌عام شدند. اما نکته این است که ما در دفاع از امنیت ملی و منافع ملی خود جدی و مصمم هستیم و فکر می‌کنم مردم ما در دو هفته گذشته این موضوع را به وضوح نشان داده‌اند.
در چند هفته گذشته این احساس وجود داشته که جهان در آستانه یک پرتگاه قرار دارد. ما شاهد حملات اسرائیل به ایران، سپس حملات ایالات متحده و در نتیجه آن، پاسخ ایران بودیم و بعد آتش‌بس برقرار شد. آیا از اینکه اوضاع این‌قدر سریع آرام شد، شگفت‌زده شدید؟
ببینید، این جنگ چیزی نبود که ما به دنبال آن باشیم. جنگ به ایرانیان تحمیل شد و ما مجبور شدیم در برابر این اقدام تجاوزکارانه مبارزه کنیم. از روز اول روشن کردیم که تسلیم خواسته‌های ناعادلانه آنها نخواهیم شد. ما با تمام قوا مبارزه کردیم و این کار را انجام دادیم. فکر می‌کنم آنچه رخ داد، نتیجه پایداری و عزم ایرانیان در دفاع از تمامیت ارضی و عزت ملی‌شان بود.
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران اعلام کرده است که اسرائیل عملاً مجبور شد به‌طور یک‌جانبه به تجاوزات خود پایان دهد. به نظر شما چرا اسرائیل با توقف مخاصمه موافقت کرد؟ آیا این نتیجه هشدارهای واشنگتن بود یا واقعاً اسرائیل نگران خسارت‌هایی بود که ایران توانسته بود به‌رغم سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین به آن وارد کند؟
فکر می‌کنم ما ثابت کردیم که در دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و منافع خود کاملاً جدی هستیم. واقعیت این است که ایالات متحده از طریق یک کشور عربی با ایران تماس گرفت و پیشنهاد آتش‌بس و توقف اقدامات تجاوزکارانه را مطرح کرد. ما بارها ثابت کرده‌ایم که ایران به دنبال جنگ یا رویارویی نیست. ما در دفاع از منافع و امنیت خود بسیار جدی هستیم، اما در نهایت با این آتش‌بس موافقت کردیم.
ایران پس از حملات ایالات متحده به خاک این کشور در هفته گذشته، کاملاً در چارچوب حق خود برای تلافی عمل کرد. پاسخ ایران به پایگاه آمریکا در قطر بود. ایران به‌وضوح اعلام کرده که این اقدام علیه همسایه عربی‌اش نبوده است. اما می‌خواهم بدانم این جنگ ۱۲ روزه چه تأثیری بر روابط دوجانبه با کشورهای همسایه داشته است؟
این اقدام تلافی‌جویانه نبود، بلکه استفاده از حق دفاع مشروع طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در برابر یک حمله غیرقانونی و بی‌جهت از سوی ایالات متحده بود. ما پایگاه العدید را هدف قرار دادیم چون متعلق به ایالات متحده بود؛ این یک پایگاه آمریکایی در قطر بود و هیچ ربطی به کشور دوست و همسایه ما، قطر، نداشت. رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ما با همتایان خود در قطر تماس گرفتند و به‌وضوح اعلام کردند که این حملات به هیچ‌وجه علیه قطر یا دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس نبوده است. ما به سیاست حسن همجواری با همسایگان خود پایبند و مصمم هستیم روابط خوب خود را با کشورهای عربی همسایه ادامه دهیم. فکر می‌کنم آنها کاملاً درک کرده‌اند که این اقدامی نبود که ما بخواهیم انجام دهیم؛ ما مجبور بودیم در برابر حملات ایالات متحده که تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ما را هدف قرار داده بود، از خود دفاع کنیم.اساساً این دیدار فرصتی بود تا ایران درباره آخرین وضعیت منطقه ما پس از حملات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده توضیح دهد. همان‌طور که می‌دانید، ما روابط بسیار خوبی با روسیه داریم. توافق‌های دوجانبه بین ایران و روسیه در زمینه شراکت راهبردی اخیراً توسط پارلمان‌های هر دو کشور تصویب شده و مدتی است که اجرایی شده است. روابط خوب بین دو کشور ایجاب می‌کند که هر دو دولت در تماس نزدیک و رایزنی درباره تحولات منطقه ما و فراتر از آن باشند. در عین حال، روسیه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و همچنین عضو مهمی در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و بریکس است. ما در تماس نزدیک با آنها هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که آنها بتوانند نقش مهمی هم در شورای امنیت، هم در شورای حکام آژانس، و هم در جاهای دیگر در راستای پیگیری صلح و عدالت در سراسر جهان، به‌ویژه در رابطه با تحولات منطقه ما، ایفا کنند.
