مجید تخت‌روانچی درباره چرایی آغاز جنگ ۱۲ روزه تأکید کرد نمی‌توان با قطعیت یک سناریو را پذیرفت، زیرا این رویکرد نه علمی است و نه تاریخی. وی یادآور شد با روی کار آمدن دولت ترامپ، نامه‌ای به مقام معظم رهبری ارسال شد که فارغ از لحن تند آن، پیشنهاد مذاکره داد و هشدار داد در صورت عدم نتیجه، جنگ در پیش خواهد بود. ایران در پاسخ، مذاکرات غیرمستقیم را پذیرفت، در حالی که آمریکا مستقیم می‌خواست. معاون وزیر امور خارجه توضیح داد مذاکره مستقیم در شرایط برابر و فضای آرام، سریع‌تر و مؤثرتر است اما درباره آمریکا چنین نبود؛ متن نامه و رویکرد مقامات آمریکایی نشان می‌داد ترامپ خود را تعیین‌کننده شرایط جهان می‌بیند و همه دنیا را نیازمند خود می‌داند. بنابراین، تصمیم به پاسخ از طریق مذاکرات غیرمستقیم گرفته شد.
آمریکایی‌ها صرفا زبان‌بازی کردند
تخت‌روانچی ادامه داد: پیام آمریکا از طریق امارات رسید اما ایران بنا به دلایل خود از کانال عمان پاسخ داد. ۵ دور مذاکره برگزار شد و ۲ روز پیش از دور ششم، جنگ آغاز شد که جامعه بین‌المللی، کشورهای مختلف و حتی خبرنگاران آمریکایی را متعجب کرد. روانچی گفت: آمریکایی‌ها از ابتدا با نشان دادن باغ سبز و وعده همکاری وارد شدند اما صرفاً با زبان‌بازی پیش رفتند و تصور کردند با این شیوه به اهداف‌شان می‌رسند. آنها ابتدا غنی‌سازی صفر خواستند، پس از مخالفت ایران موضوع دیگری مطرح کردند و به اصطلاح «یکی به نعل، یکی به میخ» زدند. وقتی دیدند در مذاکرات به اهداف نمی‌رسند، به زور متوسل شدند. ایران انتظار نتیجه سریع نداشت و می‌دانست مذاکرات بین‌المللی فراز و نشیب دارد؛ ۵ دور نه خیلی خوب بود و نه خیلی بد اما اعتقاد بر این بود با دیپلماسی و گفت‌وگو می‌توان به نتیجه رسید.
جنگ بد است اما تحمیل بدتر
وی با تأکید بر تعهد ایران به دیپلماسی برابر، گفت: هیچ‌کس جنگ را ترجیح نمی‌دهد مگر اینکه یکی از طرفین بخواهد دیدگاه خود را تحمیل کند. یکی از دلایل جنگ، ناکامی آمریکا در دستیابی به خواسته‌های نامشروع با حربه‌های تطمیع و تهدید بود. آمریکایی‌ها دیدند نمی‌توانند خواسته‌هایی را که از دید ایران نامشروع است، پیش ببرند، لذا به زور رو آوردند. سوالاتی مطرح است: آیا جنگ از روز نخست هدف بود و مذاکرات زمینه‌سازی برای توجیه آن؟ آیا می‌خواستند بگویند «تلاش کردیم اما نتیجه نگرفتیم، ناچار به جنگ شدیم؟» یا در میانه راه تغییر مسیر دادند؟ نقش رژیم صهیونیستی چه بود؟ از ابتدا مخالف بودند یا طرح مشترک و تقسیم کار؟ روانچی ادامه داد: پاسخ قطعی دشوار است اما یکی از دلایل اصلی، ناتوانی در دستیابی به خواسته نامشروع تعطیلی کامل برنامه هسته‌ای ایران بود.
