دولت جدید سوریه این اقدامات را نقض حاکمیت خود میداند و درحالیکه واشنگتن نگران اختلافات دو طرف است، مذاکرات امنیتی عملاً متوقف شده است. همزمان، شکاف عمیق در برداشتها و تداوم عملیات یکجانبه اسرائیل ، هرگونه همکاری پایدار را دشوار کرده است.
ارتش اسرائیل اعلام کرد یگانهایش با هدف دستگیری دو فرد مظنون به عضویت در گروههای مسلح، وارد منطقهٔ بیتجن شدند؛ روستایی که کمتر از ۱۰ مایل با مرزهای تحت کنترل اسرائیل فاصله دارد. به گفتهٔ این ارتش، نیروها پس از ورود به منطقه هدف تیراندازی قرار گرفتند و در پی تبادل آتش، شش سرباز اسرائیلی زخمی شدند که حال سه نفر از آنها وخیم گزارش شده است. در مقابل، رسانههای دولتی سوریه از تلفات سنگین در آنسوی مرز خبر دادند و اعلام کردند که دستکم ۱۳ نفر در این درگیریها کشته شدهاند.
تلآویو و بازی بلندمدت در سوریه؛ ماندگاری در خاک همسایه
این دور تازه خشونت، بار دیگر چالشهای حلنشده در امتداد مرزهای اسرائیل را برجسته کرد؛ آن هم در شرایطی که آتشبس شکنندهای در غزه برقرار است و از شدت درگیریها در آن منطقه کاسته شده است. پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به رهبری حماس در جنوب اسرائیل، تلآویو بهطور تهاجمی در پی ایجاد کمربندهای حائل در اطراف مرزهای خود برآمده است؛ اقداماتی که از لبنان تا جنوب سوریه را در بر میگیرد و ساختار امنیتی منطقه را دستخوش تغییر کرده است.
در دمشق، دولت جدید سوریه به ریاست احمد الشرع با لحنی تند به مانورهای نظامی اسرائیل در جنوب سوریه واکنش نشان داده و آن را نقض حاکمیت ملی این کشور توصیف کرده است. یک سال پیش، در همان روزهایی که نظام اسد فروپاشید، ارتش اسرائیل به سرعت برای تثبیت موقعیت خود وارد عمل شد و منطقهای حائل به وسعت ۱۵۵ مایل مربع را در نوار مرزی میان دو کشور به اشغال درآورد؛ منطقهای که اکنون به یکی از محوریترین نقاط تنش در جغرافیای جدید امنیتی خاورمیانه تبدیل شده است. مقامهای اسرائیلی از آن زمان تا کنون بارها تأکید کردهاند که نیروهای این کشور ممکن است برای مدت طولانی در داخل خاک سوریه باقی بمانند.
اسرائیل طی ماههای گذشته صدها حملهٔ هوایی برای از میان برداشتن بقایای ساختار نظامی وابسته به نظام اسد انجام داده و همزمان، پایگاههایی را در خاک سوریه ایجاد کرده است تا نیروهایش بتوانند از آنجا بر منطقه گشتزنی و آن را کنترل کنند. تلآویو همچنین از دولت جدید سوریه خواسته است در جنوب پایتخت، منطقهای غیرنظامی را حفظ کند و در ماه ژوئیه، مقر نظامی این دولت در دمشق را هدف حمله قرار داده است؛ اقدامی که مقامات ارشد اسرائیلی آن را تلاشی برای دفاع از اقلیت دروزی در برابر حملات فرقهای توصیف کردهاند.
بازدید نتانیاهو و تثبیت نظم امنیتی تازه در مرزهای شمالی
هفتهٔ گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به همراه شماری از مقامهای ارشد این کشور از منطقهٔ حائل بازدید کرد و در دیدار با نیروهای مستقر در آن، عملاً این پیام را مخابره کرد که اسرائیل برنامهای برای خروج از این نوار مرزی در آیندهٔ نزدیک ندارد. این سفر با واکنش تند دمشق روبهرو شد و وزارت خارجهٔ سوریه این اقدام را «غیرقانونی» و نقض جدی حاکمیت ملی این کشور دانست و آن را بهشدت محکوم کرد.
اختلاف فزاینده میان اسرائیل و رهبران جدید در دمشق اکنون به منبعی از ناخرسندی در واشنگتن تبدیل شده است؛ ایالات متحدهای که احمد الشرع را بر پایهٔ وعدههایش برای اصلاح ساختار حکومت و یکپارچهسازی کشوری که سالها جنگ داخلی آن را از هم گسسته، در آغوش گرفته است. با این حال، مذاکرات تحت میانجیگری آمریکا برای دستیابی به یک توافق امنیتی میان سوریه و اسرائیل عملاً متوقف شده به نظر میرسد.
حادثهٔ روز جمعه از مرگبارترین رویدادها در این منطقه از زمان فروپاشی نظام اسد تاکنون توصیف میشود؛ رویدادی که موجی از خشم و انزجار در میان سوریها برانگیخته است. جوئل پارکر، پژوهشگر دیگر مسائل سوریه در دانشگاه تلآویو، در توضیح شکاف عمیق در برداشتهای دو طرف میگوید: «یکی از مشکلات این است که خود سوریها گروههای ضداسرائیلی را بهخودیِخود تهدیدی علیه خودشان نمیبینند.» او تاکید می کند: «بنابراین وقتی اسرائیل حمله میکند، آنان اینگونه احساس میکنند که اسرائیل مشکل است نه شبهنظامیان محلی.»
با وجود این چرخهٔ عملیات و پاسخ، تحلیلگران معتقدند در سطح راهبردی،تمایل تلآویو به اقدام یکجانبه، امکان هرگونه همکاری پایدار با دولت الشرع را دشوار کرده است.
