قرار است رهبران گروه موسوم به «ائتلاف مایلها» روز پنجشنبه یک تماس ویدئویی درباره جنگ اوکراین برگزار کنند؛ در شرایطی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از کندی و رویکرد متحدان اروپایی ابراز نارضایتی کرده و مشارکت واشنگتن در ادامه مذاکرات صلح را در هالهای از ابهام قرار داده است.
او گفته در تماس اخیرش با کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، و فریدریش مرتس، صدر اعظم آلمان، درباره اوکراین با «لحن تند» صحبت کرده و هشدار داده برگزاری نشستهای بیشتر بدون نتیجه، «اتلاف وقت» است.
بر اساس روایت اروپاییها، همه رهبران در این تماس تلفنی توافق کردهاند که اکنون «لحظهای حیاتی» برای پرونده اوکراین است و کار فشرده روی طرح صلح در روزهای آینده ادامه خواهد داشت. حدود ۳۰ کشور در تماس ویدئویی پنجشنبه شرکت میکنند و ولودیمیر زلنسکی نیز قرار است همراه با استارمر، مکرون و مرتس و دیگر رهبران حامی اوکراین در این گفتوگوها حاضر باشد.
طرح صلح، فشار بر زلنسکی و واکنش روسیه
زلنسکی قرار بود پیش از این تماس، نسخه اصلاحشده طرح صلح کییف را به مذاکرهکنندگان آمریکایی تحویل دهد و در شبکه اجتماعی ایکس نوشت این هفته ممکن است خبرهای مهمی برای همه به همراه داشته باشد. او تأکید کرده که «صلح جایگزینی ندارد» و سوال اساسی این است که چگونه میتوان روسیه را به توقف کشتار وادار و از وقوع یک حمله سوم جلوگیری کرد.
همزمان، رهبران اروپایی روی بستهای از تضمینهای امنیتی برای اوکراین در صورت دستیابی به توافق صلح کار میکنند، هرچند هنوز روشن نیست کدام کشور غربی حاضر است تضمینهای عملی و جدی در برابر تهاجم دوباره روسیه ارائه دهد. در سوی دیگر، مقامات روسی بهطور کمسابقهای از ابتکار صلح تیم ترامپ تمجید کردهاند؛ ولادیمیر پوتین هفته گذشته پنج ساعت با استیو ویتکوف و جرد کوشنر، فرستادگان کاخ سفید، در کرملین گفتوگو کرد و سرگئی لاوروف هم ترامپ را تنها رهبر غربی دانست که به گفته او «دلایل اجتنابناپذیر شدن جنگ در اوکراین را درک میکند».
منتقدان میگویند نشانهای دال بر آمادگی واقعی مسکو برای امضای توافق صلح حتی بر مبنای طرح آمریکا دیده نمیشود؛ طرحی که شامل واگذاری کامل منطقه دونباس از سوی کییف به روسیه است. پوتین در عوض بر چیزی که آن را «تسویهحساب جامع» در پرونده اوکراین مینامد پافشاری کرده و از موضع حداکثری خود عقب ننشسته است.
نوسانهای ترامپ درباره اوکراین و چالشهای داخلی کییف
ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید در آغاز سال جاری، میان مواضع حمایتآمیز و تحقیرآمیز نسبت به اوکراین در نوسان بوده است. پیشبرد یک طرح صلح که منتقدان آن را به نفع روسیه میدانند، در کنار راهبرد جدید امنیت ملی آمریکا که بهطور تند از کشورهای اروپایی انتقاد میکند، موجی از نگرانی در میان متحدان واشنگتن ایجاد کرده است.
در چرخهای تکراری، هرگاه فشار واشنگتن برای پذیرش توافق افزایش یافته، زلنسکی تلاش کرده با جلب حمایت رهبران اروپایی، توازن را در برابر کاخ سفید حفظ کند. ترامپ اخیراً مدعی شده روسیه با طرح پیشنهادی او «مشکلی ندارد» اما خود زلنسکی حتی آن را نخوانده است، در حالی که از نظر منتقدان، کرملین نیز هنوز به لحاظ عملی برای مصالحه آماده نیست.
بحث انتخابات در اوکراین و فشارهای تازه
در داخل اوکراین، زلنسکی پس از برکناری آندری یرماک، رئیس دفتر قدرتمند خود، بهدنبال افشای یک پرونده فساد، با فشارهای سیاسی تازهای روبهرو است. ترامپ نیز با طرح این ادعا که اوکراین باید انتخابات برگزار کند و احتمالاً خود زلنسکی پیروز آن نخواهد بود، بر این فشارها افزوده است.
در فضای سیاست اوکراین، تقریباً اجماعی وجود دارد که برگزاری انتخابات در بحبوحه جنگ ــ که طبق قانون در وضعیت حکومت نظامی ممنوع است ــ به نفع روسیه خواهد بود و حتی منتقدان سرسخت زلنسکی نیز تا کنون صراحتاً چنین درخواستی مطرح نکردهاند. با این حال، زلنسکی در واکنش به سخنان ترامپ اعلام کرده «آماده برگزاری انتخابات» است و از آمریکا و اروپا خواسته برای تأمین امنیت رأیگیری کمک کنند و از پارلمان خواسته مقدمات حقوقی لازم برای تغییر قانون و امکانپذیر شدن انتخابات را فراهم کند.
در میدان نبرد، روسیه حملات خود را به شهر پوکروفسک و شهر نزدیک آن، میرنوهراد، ادامه داده است. ارتش اوکراین میگوید نیروهای روسی روز چهارشنبه با استفاده از خودروهای زرهی، خودروهای سبک و حتی موتورسیکلت، از صبح برای تصرف بخش شمالی پوکروفسک یورش بردهاند؛ در حالی که مسکو پیشتر مدعی کنترل کامل شهر شده و کییف میگوید همچنان قسمت شمالی را در اختیار دارد.
روسیه همچنین اعلام کرده حدود ۳۰ درصد از شهر میرنوهراد را در کنترل دارد و پوتین دستور داده عملیات برای تسلط کامل بر این شهر تکمیل شود. یک منبع نظامی اوکراینی که تازه از این منطقه بازگشته، در توصیف وضعیت خیابانهای شهر گفته درگیریهای تنبهتن ادامه دارد و اوضاع را «جهنم مطلق» توصیف کرده است.
