تنش دیپلماتیک میان عراقچی و وزیر خارجه لبنان در روزهای اخیر، واکنشهای گستردهای را در شبکههای اجتماعی برانگیخته است؛ بررسی سوابق کاری وزیر خارجه لبنان نشان میدهد که او با سه دهه تجربه در عرصه دیپلماسی، فردی حرفهای محسوب میشود.
نام وزیر خارجه لبنان این روزها زیاد در اخبار ایران انعکاس پیدا میکند. دیپلماتی که سال گذشته و به دنبال پایان بنبست سیاسی لبنا و به دنبال پایان بنبست سیاسی لبن این مسئولیت را بر عهده گرفت و رفتاری غیردیپلماتیک دارد.
از سال گذشته و تشکیل دولت جدید در لبنان، به غیر از نبیه بری رئیس مجلس لبنان و دبیرکل جنبش امل که ارتباط خوبی با ایران دارد، دیگر مقامات ارشد یعنی رئیسجمهور و نخستوزیر جدید این کشور هم به ایران انتقادات زیادی مطرح میکنند اما در عین صراحت، از دایره احترام خارج نمیشوند. اما یوسف رجی، وزیر خارجه این کشور مورد خاصی است که رفتارش تناسبی با بقیه دولتمردان لبنان و جایگاهی که در آن ایستاده ندارد. در هفتههای گذشته، عراقچی و رجی در شبکههای اجتماعی پاسخ اظهارات یکدیگر را به صورت متقابل دادند.
یادگیری الفبای دیپلماتیک یا رفتاری سیاسی؟
در جریان همین گفتوشنودهای توئیتری میان رجی و عراقچی، یکی از سیاستمداران لبنانی واکنشی جالب به ادبیات وزیر خارجه ایران نشان داد. مصطفی بیرم، وزیر کار سابق لبنان نوشت که عراقچی در پیام اخیر خود به رجی « به او الفبای اصول دیپلماسی را یاد داد.»
آیا رجی دیپلمات بیتجربهایست که نیازمند یادگیری الفبای دیپلماتیک باشد؟ مرور کارنامه و سوابق کاری وزیر خارجه دولت بیروت نشان میدهد که اینگونه نیست. او ۳۳ سال قبل وارد وزارت خارجه لبنان شد و در طول این سه دهه، در سفارت لبنان در واشنگتن، بروکسل، نمایندگی دائم لبنان در ژنو و مراکش را دارد. در تمام این ماموریتها هم در میان دیپلماتهای ارشد بوده؛ از جمله خدمت به عنوان معاون نمایندگی در ژنو و سفارت در بروکسل. در وزارت خارجه لبنان هم عهدهدار مدیریت بازرسی این دستگاه دولتی بود و از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ که به عنوان وزیر خارجه منصوب شد، سفیر لبنان در اردن بود. او تحصیلاتش را هم در بیروت و پاریس تمام کرده است.
رجی از چه جریانی بیرون آمده است؟
سخت بتوان گفت رجی ۶۳ ساله با این سابقه دیپلماتیک، سواد این کار را ندارد. بنابراین برای ریشهیابی این رفتار باید کمی عقبتر رفت و به عضویت رجی در حزب «القواة البنانیة» یا «نیروهای لبنانی»، به رهبری سمیر جعجع نگاهی انداخت.
جعجع، نامی ماندگار در تاریخ لبنان است. رهبر فالانژهای لبنان که در دوران جنگ داخلی این کشور و درگیری گروههای لبنانی با فلسطینیان و البته یکدیگر، تحت حمایت اسرائیل بود. و همچنین تنها رهبر شبهنظامیان لبنان که پس از پیمان طائف و پایان جنگ داخلی، به دلیل قتلهای سیاسی محاکمه و ۱۱ سال زندانی شد. فالانژ لقبی بود که به نیروهای دو حزب سیاسی مسیحیان مارونی یعنی الکتائب اللبنانیة و القواة البنانیة داده میشد. لقبی که اشاره به مرام سیاسی راست تندرو و ملیگرای آنها داشت.
یکی از شاخصترین اقدامات این گروهها، کشتار در اردوگاههای فلسطینی صبرا و شتیلا بود؛ در واکنش به ترور رهبر فالانژها که میگفتند از سوی سازمان آزادیبخش فلسطین انجام شده است. اما آنها در ایران بیش از هر چیز، با ماجرای ربودن احمد متوسلیان، سیدمحسن موسوی، کاظم اخوان و تقی رستگار مقدم در ۱۴ تیر ۱۳۶۱ شناخته میشوند. آنها در پست بازرسی فالانژها در شهر برباره واقع در شمال لبنان به اسارت در آمدند. منطقهای که آن زمان تحت فرماندهی جعجع بود و او سالهاست که بر تیرباران شدن هر چهار اسیر ایرانی اصرار دارد.
جعجع در دوران جنگ داخلی، نفر وسط
این جریان در دوران جنگ و بعد از آن، بخشی از نگاه ضدسوریه، ایران، فلسطین و سپس جریان معروف به مقاومت را نمایندگی میکرد. در تمام دستهبندیهای سیاسی پس از جنگ تا امروز هم در بلوکهای سیاسی مقابل حزبالله تعریف شده و سالهاست که خلع سلاح حزب الله را پیگیری میکند. با توجه به شخصیت جعجع و حضورش در نیروهای لبنانی، نام این حزب اکنون بیشتر از کتائب شنیده میشود اما هر دو حزب بر همان مسیر و مرام سیاسی پیشین هستند.
در جریان اظهارات اخیر علیاکبر ولایتی، وزیر خارجه پیشین کشورمان و مشاور مقام معظم رهبری در امور بینالملل نیز تندترین تعابیر و واکنشها در میان سیاسیون لبنانی، به جعجع اختصاص داشت. در حال حاضر او بیشترین سهم را در مجلس این کشور دارد. جریان جعجع به عنوان قدرتمندترین حزب فعلی مسیحیان مارونی لبنان و اتحاد با جریان حریری و اهل سنت، در ارتباط گسترده با فرانسه، آمریکا و عربستان است.
