باراک اوباما در حالی به پایان دوره ریاست‌جمهوری خود در آمریکا نزدیک می‌شود که تعهدهای عملی نشده در کارنامه 8 ساله وی دیده می‌شود که از جمله پایان دادن به جنگ‌های فرامرزی، خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و تأمین امنیت در این کشور و مبارزه با القاعده و طالبان بود.
البته برخی کارشناسان براین باورند که اوباما این وعده‌ها را برای کسب رأی در دور دوم کاندیدایی‌اش در ریاست‌جمهوری آمریکا داد.
خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان
براساس طرح اولیه اوباما مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان، قرار بود که سال 2014 میلادی پایان مأمویت نظامی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان اعلام شود و مسئولیت کامل تأمین امنیت افغانستان به نیروهای افغان واگذار شود.
براساس این طرح قرار بود تا پایان دوره ریاست‌جمهوری اوباما در آمریکا (پایان سال 2016) تمام نیروهای آمریکایی به خانههایشان بازگردند.
پس از چندی، اوباما در دستوری اعلام کرد که براساس طرح جدید خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، تعداد کنونی 9800 نظامی تا پایان سال 2016 میلادی باقی خواهند ماند و در سال 2017 میلادی، این تعداد به 5500 نظامی کاهش خواهد یافت که در سفارت این کشور در کابل مستقر خواهند شد.
اما یکی از مقامات آمریکایی به وال‌استریت ژورنال گفته بود که باراک اوباما رساندن تعداد نظامیان آمریکایی در افغانستان به 5500 نفر و کاهش آنها پایبند نیست و برای ایجاد راهی جهت حفظ آنها در این کشور است.
در حالی که برخی فشارها بر اوباما به دلیل طرح خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان زیاد شده بود، روزنامه آمریکایی واشنگتن پست از اعطای صلاحیت خروج نظامیان این کشور به خانههایشان به ژنرال «جان کمپبل» فرمانده سابق نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان خبر داد.
پس از کش‌وقوس‌های فراوان، سرانجام اوباما اعلام کرد که پس از سال 2016 میلادی، 8400 نظامی آمریکا در افغانستان باقی خواهند ماند که به گفته «کرتیس اسکاپاروتی» ژنرال ارتش آمریکا، 6700 نظامی در مأموریت حمایت قاطع ناتو و 1700 نفر دیگر از آنها نیز در مأموریت‌های دیگر بکار گرفته خواهند شد.
تحمیل نظرات فرماندهان نظامی و جمهوری‌خواهان بر سیاست خروج اوباما
در جلسه کنگره در 15 اکتبر ماه جاری پس از این اعلام اوباما، کنگره آمریکا دچار انشعاب شد. برخی از اعضای کنگره آمریکا که به شدت مخالف ادامه حضور نظامی کشورشان در افغانستان بودند با اشاره به هزینه و تلفات این جنگ مخالفت خود را با این تصمیم رئیس جمهور اعلام کردند.
یکی از افرادی که همواره با طرح خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان مخالفت می‌کرد، «جان مک کین» سناتور جمهوری‌خواه و رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای آمریکا بود که در اظهاراتی اعلام کرده بود که واشنگتن باید پس از سال 2016 میلادی، حدود 20 هزار نیروی نظامی را در افغانستان حفظ کند.
وی گفته بود که حفظ 10 تا 15 هزار نظامی آمریکایی در افغانستان نیز می‌تواند گزینه خوبی باشد اما مسئله مهم این است که خروج باید براساس شرایط افغانستان نه جدول زمانی مشخص صورت گیرد زیرا در غیر اینصورت جان نظامیان این کشور در افغانستان به خطر می‌افتد.
«لیندزی گراهام» سناتور ارشد جمهوری‌خواه و عضو کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای آمریکا نیز از باراک اوباما خواسته بود تا برنامه کاهش نیروهای آمریکایی از افغانستان را به حالت تعلیق درآورد.
وی به اوباما پیشنهاد داده بود که در حال حاضر بهترین راه این است که رئیس‌جمهور این کشور به نصیحت‌های مقامات ارشد نظامی آمریکا توجه کند و اجازه دهد تا رئیس جمهور آینده در مورد خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تصمیم‌گیری کند.
تعدادی از ژنرال‌ها و دیپلمات‌های ارشد بازنشسته آمریکایی از باراک اوباما رئیس‌جمهور این کشور خواستند که تعداد کنونی سربازان آمریکایی در افغانستان را حفظ کند.
13 ژنرال آمریکایی از جمله «دیوید پترائوس» رئیس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی آی ای) که سیاستها و عملیات نظامی واشنگتن در افغانستان در زمان اوباما و جورج بوش را بررسی کرده‌اند با ارسال نامه‌ای سرگشاده به اوباما گفتند که کاهش تعداد سربازان آمریکایی، روحیه نیروهای امنیتی افغان را تضعیف کرده و به طالبان جرأت بیشتری می‌دهد.
تعهد آمریکا مبنی بر عدم شرکت در عملیات نظامی
در ماده دوم پیمان امنیتی کابل - واشنگتن آمده است که نیروهای ایالات متحده هیچگونه عملیات جنگی و نظامی را در افغانستان اجرا نمی‌کنند، مگر اینکه طرفین طوری دیگری توافق کنند.
براساس این پیمان، نیروهای آمریکایی در افغانستان در این حوزه‌ها فعالیت می‌کند: مشورت، آموزش، تجهیز، حمایت و تقویت پایدار نیروهای دفاعی و امنیتی ملی افغان به انضمام بخش‌های مهندسی منطقه‌ای، خنثی‌سازی بمب‌های کنار جاده و سایر مواد منفجره؛ ایجاد و ارتقای سیستم تدارکاتی و حمل‌ونقلی نیروهای دفاعی و امنیتی افغان؛ گسترش ظرفیت‌های تشریک اطلاعات (اطلاعات امنیتی) ؛ تقویت توانائی نیروهای هوایی افغانستان؛ راه‌اندازی تمرینات مشترک نظامی و سایر فعالیت‌های مورد توافق 2 طرف.
در مورد عملیات‌های مبارزه با تروریسم آمریکا در افغانستان نیز منظور از عملیات نظامی ایالات متحده بر ضد تروریسم، عبارت از عملیات متمم در حمایت از عملیات نیروهای دفاعی و امنیتی ملی افغان بر ضد تروریسم است که از سوی نیروهای ملی دفاعی و امنیتی این کشور رهبری شده و مبتنی بر احترام کامل به حاکمیت افغانستان و توجه جدی به مصونیت و امنیت مردم این کشور و توجه جدی به مصونیت و امنیت آنها در خانههایشان انجام می‌شود.
این در حالی است که به گفته مقامات نظامی آمریکا، نیروهای آمریکایی در افغانستان از اول سال 2016 میلادی حدود 700 حمله هوایی انجام دادند در حالی که در سال گذشته میلادی، این تعداد 500 حمله هوایی گزارش شده بود.
این مسئله از افزایش 40 درصدی حملات هوایی آمریکا در سال جاری نسبت به سال گذشته میلادی است.
ساکنان روستای «حضرت سلطان» در نزدیکی شهر استراتژیک «قندوز» در شمال افغانستان نیز از مشاهده نیروهای ویژه آمریکایی در این منطقه در عملیات‌های نظامی خبر داده بودند.
مقامات در ولایت فراه در غرب افغانستان نیز از ورود تیمی از نیروهای ویژه آمریکا به این ولایت برای مقابله با مخالفان مسلح سخن گفته بودند.
تشدید درگیری‌ها در روزهای اخیر در ولایت هلمند نیز نیروهای نظامی آمریکا را به این ولایت کشاند.
فورت هود، فورت درام، یگان 82 هوابرد از فورت براگ، «فورت ناکس»، گردان 19 مهندسی و لشکر 395 آمریکا از جمله پایگاه‌های نظامی آمریکایی بودند که تاکنون پس از اعلام اوباما مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان به این کشور نیرو اعزام کردند که برخی از این نیروها مجوز راه‌اندازی عملیات‌های نظامی را نیز داشتند.
فرمانده سابق نیروهای آمریکایی در افغانستان همچنین پیشنهاد افزایش اختیارات نظامیان این کشور در افغانستان را به اوباما ارائه کرده بود که با موافقت رئیس‌جمهور آمریکا روبرو شد.
تأمین امنیت در افغانستان و افزایش تلفات غیرنظامیان افغان
در حالی که یکی از شعارهای همیشگی دولت‌های آمریکا تأمین امنیت در افغانستان بود و اوباما نیز بارها نیز این شعار را در موضع خود در قبال افغانستان تکرار کرد اما شاهدیم که اوضاع امنیتی نه تنها بهتر نشده بلکه وخیم‌تر از سال‌های گذشته شده است و حتی میزان تلفات غیرنظامیان در سال آخر ریاست‌جمهوری اوباما نسبت به سال‌های قبل به شدت افزایش یافته است.
براساس گزارش یوناما، در شش ماه نخست سال 2016 میلادی، میزان تلفات غیرنظامیان افغان با 1601 کشته و 3565 زخمی به بالاترین میزان خود در هفت سال اخیر رسیده است.
در گزارش یوناما آمده که این رقم در سال گذشته میلادی (2015) 1615 کشته و 1686 زخمی بود. در نهایت، یوناما از ژانویه سال 2009 تا ژوئن 2016 میلادی، از کشته شدن 22941 غیرنظامی و زخمی شدن 40993 غیرنظامی افغان خبر می‌دهد.
یوناما همچنین در گزارشی اعلام کرد که 292 نفر از اول ژانویه تا 30 سپتامبر سال جاری میلادی در حملات هوایی نیروهای افغان و آمریکایی کشته شدند که این میزان نسبت به مشابه سال قبل با 113 کشته و 159 غیرنظامی زخمی افزایش 72 درصدی را نشان می‌دهد.
مرکز مطالعاتی «جامعه باز» آمریکا در گزارشی نوشته بود که نیروهای آمریکایی در 15 سال حضور در افغانستان، تاکنون به دقت هدفگیری اهداف خود در حملات هوایی که در این کشور انجام می‌دهند توجهی ندارند که در نتیجه غیرنظامیان قربانی شده‌‌اند.
مبارزه با القاعده و طالبان و جلوگیری از گسترش نفوذ این گروه‌ها
یکی از شعارهای انتخاباتی اوباما مبارزه با گروه‌های القاعده و طالبان در افغانستان بود که در پیمان امنیتی کابل - واشنگتن نیز گنجانده شده بود.
در متن توافقنامه امنیتی آمده است که آمریکا هرگونه تجاوز خارجی یا تهدید به تجاوز علیه حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی افغانستان را موجب نگرانی شدید خود پنداشته و باور دارد که چنین تجاوزی می‌تواند منافع مشترک طرفین را در رابطه با ثبات افغانستان، صلح و ثبات منطقه و جهان تهدید کند در نتیجه، در صورت وقوع چنین تجاوزی علیه افغانستان، طرفین به منظور اتخاذ اقدامات بالقوه سیاسی، دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی برای تشخیص پاسخ مناسب، باهم به گونه منظم مشورت می‌کنند. این مشورت‌ها با هدف ایجاد فهرستی از اقدامات لازم سیاسی، دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی صورت می‌گیرد.
این در حالی است که آمریکا در قبال پاکستان که همواره از سوی مقامات افغان متهم اول حمایت از تروریسم است، موضع صریحی اتخاذ نمی‌کند.
از سوی دیگر، «مارک تونر» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام می‌کند که مولوی هیبت‌الله آخوندزاده رهبر جدید طالبان در فهرست تروریست‌ها و لیست سیاه آمریکا قرار ندارد.
از طرفی نیز نشست چهارجانبه صلح افغانستان با حضور این کشور، آمریکا، پاکستان و طالبان تشکیل می‌شود اما نتیجه‌ای از کار این نشست حاصل نمی‌شود.
در نهایت نیز ژنرال «چارلز کلیولند» سخنگوی نیروهای ناتو و آمریکا در افغانستان، تصریح می‌کند که مبارزه با طالبان دیگر در اولویت نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان قرار ندارد و این گروه نیز برای امنیت ملی آمریکا خطرناک نیست.
براساس گزارش «لانگ وار ژورنال»، طالبان همچنین 6 مرکز ولایت در شمال، جنوب و غرب افغانستان را محاصره کرده است و اطراف برخی از این مراکز ولایت‌ها درگیری‌ها در جریان است.
به نظر می‌رسد باتوجه به اینکه تعهدات اوباما نسبت به افغانستان به تحقق نمی‌رسد و نامزدان ریاست‌جمهوری آمریکا (کلینتون و ترامپ) نیز در کمپین‌های انتخاباتی‌شان در مورد افغانستان سکوت اختیار کردند، اوضاع جنگ و صلح افغانستان نیز در آینده نزدیک تغییری نخواهد داشت.
از طرفی، برخی کارشناسان براین باور هستند که حضور نظامیان آمریکا در افغانستان و شرکت در عملیات‌های نظامی در این کشور به طول خواهد انجامید.
