«سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با روزنامه لبنانی «الاخبار» آخرین وضعیت توافق هسته‌ای و واکنش ایران به طرف اروپایی و آمریکایی را تشریح کرد و گفت، پیشنهاد «معاهده عدم تجاوز». با همسایگان عربی، پیشنهادی جدی است.
اخبار سیاسی- موسوی تلقی «شکست ابتکارات» برای نجات برجام را نپذیرفت و گفت، گفت‌وگوها در این خصوص لزوما شکست نخورده و رایزنی‌ها ادامه دارد هر چند که تا برآورده شدن خواسته ایران فاصله‌ای طولانی باقی مانده و تهران کاهش تدریجی تعهدات برجامی خود را آغاز کرده است.
موسوی با بیان اینکه باقی ماندن توافق به سود همه است اما خروج آمریکا تهدیدی بزرگ برای «گزینه دیپلماسی» چند طرفه به شمار می‌رود، گفت، پیشنهاد مذاکره آمریکا، صرفا تاکتیکی برای تکمیل راهبرد آمریکا علیه ایران یعنی «فشار حداکثری» است. او تأکید کرد که میانجیگری در سایه جنگ اقتصادی، بی‌معناست و افزایش حضور نظامی خارجی در منطقه، خطر تقابل را افزایش می‌دهد.
بخشی از گفت‌وگو:
الاخبار: شاید شکست ابتکارات در خصوص توافق هسته‌ای از زمان نشست طرف‌های آن در وین هستیم. سرنوشت توافق بعد از مهلت شصت روزه ایران به شرکای حاضر در توافق بخصوص اروپایی‌ها و آغاز گام‌های جدید برای کاهش تعهدات با مهلت جدید چه می‌شود؟
موسوی: نمی‌توانیم عبارت شکست ابتکارات را به کار ببریم. درست است که توافق هسته‌ای در وضعیتی نامناسب است، اما گفت‌وگوها و اقدامات، ضرورتاً ناموفق نبوده است. نشست وین سازنده بود و گامی رو به جلو تلقی می‌شود. هنوز بین خواسته‌های ایران و دستاوردهای ملموسی که جمهوری اسلامی برای آن تلاش می‌کند، مسافتی طولانی باقی مانده است.مهم‌ترین موضوعی که بررسی شده، مکانیزم تبادل تجاری (اینستکس) است. در زمان کنونی می‌توان گفت که این مکانیسم به مرحله فعالسازی رسیده است و تبادل پول را از خلال آن خواهیم دید. کشورهای اروپایی هر چند با تاخیر، اما برای تخصیص اعتبارات به این مکانیزم برنامه‌ریزی می‌کنند. این، برآورده‌کننده خواسته‌های کامل ما نیست. لذا از کشورهای اروپایی انتظار داریم موضوع فروش نفت ایران را به جد بررسی کنند. تا کنون خواسته‌های ما به شکل کامل پاسخ داده نشده اما گام‌های مثبت برداشته شده که شایسته پیگیریست. با توافق هسته‌ای دوران جدیدی از تعامل با کشورهای اروپایی و آمریکا را آغاز کردیم اما خروج آمریکا از توافق به مثابه مانعی اساسی مقابل این سیاست بود. ما یک سال سیاست صبر استراتژیک را در پیش گرفتیم با آنکه منافع اقتصادی نوپای توافق هسته‌ای فراهم نشد، اما حفظ این وضع به طور کلی فراهم کننده منافع ایران بود زیرا فواید برآمده از توافق صرفاً اقتصادی نبود و منافع سیاسی و امنیتی هم داشت. اما با سیاست‌های ویرانگر آمریکا و تحریم‌های فزاینده و سیاستی که هدفش متوقف‌کردن صدور نفت ایران بود، وارد مرحله جدید شده‌ایم و روند کاهش تدریجی تعهدات ایران آغاز شد.
ما برای خروج از توافق برنامه‌ریزی نمی‌کنیم اما با پایان مهلت شصت روزه شاهد تثبیت گام دوم ایران در کاهش تدریجی تعهداتش بودیم. این روند ادامه پیدا خواهد کرد اگر طرف‌های مقابل در حل مشکلات موجود جدیت به خرج ندهند. این امر با خروج از توافق تفاوت دارد. اگر طرف‌های باقیمانده در توافق به تعهدات و مسئولیت‌های خود عمل نکنند، روندی که جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات خود در پیش گرفته بدون شک به عنوان روند قانونی -که بر اساس برجام حقش است- ادامه خواهد یافت.
الاخبار: در صورت فروپاشی توافق هسته‌ای، آیا نگران بازگشت تحریم‌ها از طریق شورای امنیت -که اروپایی‌ها تهدید کردند- نیستید؟
موسوی: طی یک سال گذشته، هیچ تعهدی از اروپایی‌ها ندیدیم. مواضع سیاسی و اعلامی اروپا در تعهد به توافق، مهم است اما این مواضع را باید عملاً روی زمین دید. نه تهدید و نه حرف‌های لفظی، سودی ندارد. فشار آمریکا سبب شده که اروپا تا الان به تمام تعهدات خودش عمل نکند. این که نخواهند یا نتوانند به وظایفشان عمل کنند، برای ما فرقی ندارد (چون نتیجه یکی است)؛ مهم این است که از ناحیه اروپایی‌ها هیچ اتفاق قابل توجهی رخ نداده است. اروپا باید در عمل، همراهی با توافق را نشان دهد. باقی ماندن در این توافق به نفع همه است تا زمانی که همه طرف‌ها کاملا به آن پایبند باشند. توافق هسته‌ای دستاوردی بزرگ است. این توافق از حیث دیپلماسی چند طرفه برای حل مشکلات منطقه با گفت‌وگو و مذاکره، تجربه‌ای موفق بود. اما خروج یکجانبه آمریکا تهدیدی خطرناک برای دیپلماسی چند طرفه ایجاد کرد. ما خواستار حل مشکلات در چهارچوب برنامه اقدام فراگیر مشترک از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی هستیم. ما به توافق تا الان پایبند بوده‌ایم و همه طرف‌های توافق این را می‌دانند. اما توافق چند طرفه یعنی تعهد طرف‌های مختلف آن. در صورتی که همه اعضای توافق به تعهدات پایبند باشند ما نیز به تعهدات خود پایبند خواهیم بود وگرنه در چارچوب توافق به شکل تدریجی، گام‌های بعدی را بر خواهیم داشت. ما همیشه به طرف‌های اروپایی درباره پیامدهای منفی جهانی فروپاشی توافق هسته‌ای به دلیل خروج آمریکا و عدم اهتمام جدی اروپا برای حفظ آن، هشدار داده‌ایم. به هر ترتیب ایران اکنون جایگاه سیاسی بالایی در این قضیه دارد. شما دیدید که آمریکایی‌ها در خصوص موضوع نفتکش‌ها، تلاش کردند آن را در شورای امنیت مطرح کند اما شکست خوردند. ایران از حیث سیاسی در وضعیت برتر قرار دارد. ما همه اقدامات‌مان را در چارچوب توافق بین‌المللی انجام داده‌ایم. کاهش تدریجی تعهدات ما مستند به حق ما در توافق است.
