در تاریخ 28 نوامبر سال جاری در «تاشکند» پایتخت ازبکستان نشست غیر رسمی سران کشورهای آسیای مرکزی برگزار شد.
اخبار بین‌الملل- در این نشست رؤسای جمهور کشورهای آسیای مرکزی حضور داشتند اما از قزاقستان « نورسلطان نظربایف » رئیس جمهور سابق این کشور و رئیس شورای امنیت ملی فعلی حضور یافت.
پس از حضور نظربایف در این نشست سوالات متعددی از عدم حضور «قاسم ژامارت تاکایف» رئیس جمهور فعلی قزاقستان مطرح شد که چرا برای حضور در این نشست رئیس دولت این کشور حضور نداشته است؟
«کازبیک بی‌سیبایف» دیپلمات سابق قزاقستان در مطلبی در این زمینه عنوان کرد: در حال حاضر فاصله بین رؤسای جمهور سابق و فعلی قزاقستان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
نظربایف در بدو ورود به تاشکند توسط « عبدالله عارف اف» نخست وزیر ازبکستان مورد استقبال رسمی قرار گرفت، وی در اجلاس سران کشورهای آسیای مرکزی عنوان افتخاری رئیس نشست مشورتی رؤسای دولتهای آسیای مرکزی را دریافت کرد. دقیقاً شش ماه پیش ، نظربایف به عنوان رئیس افتخاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا منصوب شده بود.
نظربایف همچنین در قزاقستان بلافاصله پس از استعفا در ماه مارس از پست ریاست جمهوری به مقام «سناتور افتخاری» نائل آمد، نظربایف در ژوئن گواهی و نشان تأیید این سمت را از دست دخترش که رئیس مجلس نمایندگان مجلس است، دریافت کرد.
با وجود استعفای نظربایف از ریاست جمهوری و قدرت ، نظربایف فعالانه در فضای سیاسی این کشور حضور دارد. رئیس جمهور 79 ساله سابق در حال حاضر رئیس شورای امنیت قزاقستان است ، یک نهاد قدرتمند که رئیس جمهور انتصابات خود را برای پست های کلیدی در این کشور با این نهاد هماهنگ می کند.
علاوه بر این نظربایف رئیس حزب نورآتن (حزب حاکم) است که بر حوزه سیاسی مسلط است و رئیس مادام العمر مجمع خلق قزاقستان است که مراکز مختلف قومی و فرهنگی را متحد می‌کند.
علی رغم استعفا، نظربایف همچنین در زمینه سیاست های خارجی فعال است و دیدارهای خارجی را نیز انجام می دهد به عنوان مثال در اواسط ماه اکتبر ، نظربایف در نشست شورای همکاری کشورهای ترک زبان در پایتخت آذربایجان شرکت کرد.
در 21 اکتبر نظربایف در تاج گذاری امپراتور ژاپن «نارویتو» شرکت کرد. وی در جریان سفر به ژاپن با «ولادیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین دیدار کرد و از وی دعوت کرده است تا با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه در خاک قزاقستان دیدار کند تا در مورد حل و فصل درگیری در دونباس (جایی که نیروهای کیف از سال 2014 با جدایی طلبان تحت حمایت مسکو مخالفت کرده اند) مذاکره کنند هر چند که از طرف روسیه با استقبال مواجه نشد.
اما این موضوع تا حدودی غیر منطقی است و این سوال را در ذهن مخاطبین ایجاد می کند که چرا تاکایف به نشست سران کشورهای آسیای مرکزی در تاشکند نرفت؟ نظربایف چه سیگنالهایی به محیط اطراف و جهان خارج ارائه می دهد و به عنوان شخصی که نماینده قزاقستان است در این نشست ها شرکت می‌کند؟
طبق قانون اساسی قزاقستان بالاترین مقام رسمی که جهت اصلی سیاست داخلی و خارجی دولت را تعیین می کند، تنها یک نفر است این رئیس دولت یعنی همان رئیس جمهور قزاقستان است و از طرف رئیس جمهور فقط وزارت امور خارجه می‌تواند به مسائل سیاست خارجی بپردازد.
حضور نظربایف به عنوان رئیس شورای امنیت قزاقستان در دیدار روسای دولتهای آسیای مرکزی یک وضعیت غیرقابل درک است. علاوه بر این وزیر امور خارجه همراه با نظربایف در این نشست حضور دارد. این نشان می دهد که وزارت امور خارجه قزاقستان، نظربایف را به عنوان رئیس جمهور می‌داند.
به همین خاطر و طبق پروتکل دولت ازبکستان با وی در سطح مناسب رسمی ملاقات می‌کند و نخست وزیر خود را به فرودگاه می‌فرستد.
چرا «تاکایف» به عنوان رئیس جمهور قزاقستان به تاشکند نرفت؟ اندکی قبل از آن وی در نشست سران پیمان امنیت جمعی در «بیشکک» به همراه وزیر امور خارجه این کشور حضور داشت اما پس از پایان این نشست فقط وزیر خارجه قزاقستان به همراه نظربایف به تاشکند رفت.
این موضوع کاملا غیر منطقی است، تاکایف خود دیپلمات حرفه ای است و به خوبی از این ظرافت‌ها آگاه است.
این اولین سفر خارجی نظربایف پس از ترک پست ریاست جمهوری نیست وی در گذشته نیز به چین و ژاپن سفر کرده است که می توان در این زمینه نیز به مواردی اشاره کرد، اولا در زمان سفر به چین ، نظربایف تازه از سمت ریاست جمهوری استعفا داده بود و چون نظربایف با چین سالها روابط نزدیک داشت وی را به عنوان میهمان افتخاری دعوت کرد، اگر چه در آن زمان وی دیگر رئیس جمهور نبود.
ضمن این که در سفرهای خارجی از چندین ماه قبل هماهنگی انجام می شود ، پروتکل های مربوطه تصویب می شوند.
نظربایف همچنین برای شرکت در مراسم پادشاهی به ژاپن رفت.- در جریان سفر به ژاپن وزیر امور خارجه قزاقستان نیز با وی همراه بود و بار دیگر این موضوع که وزرات خارجه قزاقستان وی را به عنوان رئیس جمهور می داند در این سفر هم به وضوح دیده می شود.
سخنان نظربایف در ژاپن سیاست و مواضع خارجی قزاقستان را بیان می کند اما موضوع قابل ملاحظه این که قانون اساسی قزاقستان به شورای امنیت چنین اختیاراتی مبنی بر دخالت بر سیاست خارجی این کشور نداده است.
دخالتهای نظربایف تنها در امور خارجی نیست بلکه در امور داخلی نیز چنین مواردی دیده می‌شود به عنوان مثال وی چندی پیش رئیس دیوان عالی این کشور را احضار کرد و دستوراتی را به وی داد در صورتی که این اختیارات در حیطه اختیارات شورای امنیت قزاقستان نیست.
نکته مهم دیگر این که خود نظربایف بارها گفته است که «ما قدرت دوگانه نداریم» ، رئیس دولت تاکایف است و خواستار تحکیم قدرت وی هستیم اما در حقیقت نظربایف حرفهای خود را نقض کرده است.
اطلاعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه نورسلطان نظربایف هواپیمای ریاست جمهوری را به توکایف تحویل نداده است.
نکته مهم و پایانی این که اگر تاکایف بخواهد اصلاحات اساسی را در قزاقستان انجام دهد ، باید تمام قدرت را به دست گیرد. تنها پس از آن وی قادر به اجرای اصلاحات برنامه ریزی شده خواهد بود.
