پدافند هوایی یکی از اصول نظامی در جهان است که از آغاز حضور جنگنده‌های گوناگون با گسترش تهدیدات پیرامونی در آسمان اهمیت بسیاری پیدا کرده است.
اخبار سیاسی-موثرترین و مهم‌ترین تجهیزات نابودکننده این عناصر تهدیدکننده امنیت کشور‌ها در آسمان، تجهیزاتی هستند که به نام دفاع ضد هوایی و یا پدافند هوایی معروف شده‌اند.
کشور‌های انگشت شماری مانند آمریکا، روسیه و چین در ساخت این سامانه‌ها در سطح جهان شاخص هستند که سامانه‌های پاتریوت و سری اس را طراحی و به دنیا معرفی کرده‌اند. البته این سامانه‌ها با وجود نقاط قوت و ضعف در سطح جهان مشتریان ویژه‌ای هم دارند. جمهوری اسلامی ایران هم پس از پایان دفاع مقدس وارد باشگاه سازندگان تجهیزات دفاعی از جمله پدافند هوایی شده است.
ضرورت داشتن پدافند قدرتمند
مسئولان دفاعی کشورمان در روز‌های آغازین دفاع مقدس و با حمله رژیم بعث و همچنین ضعف سیستم پدافندی ایران به این فکر افتادند که باید به دنبال ساخت پدافند هوایی بومی بروند. البته این موضوع یک دلیل دیگر هم داشت و آن هم تحریم‌های آمریکا و عدم تامین قطعات مورد نیاز برای تجهیزات دفاعی از جمله پدافند هوایی بود.
کارشناسان ایران البته در دوران دفاع مقدس توانستند با بومی‌سازی برخی قطعات حساس و خرید برخی از سیستم‌های دفاع موشکی، کشور و مردم را از گزند دشمن بعثی دور نگه دارند و پیشانی اش را بر خاک بمالند. یکی از سامانه‌های دفاع موشکی شاخص این دوران سامانه هاوک نام داشت که در ایران به هاگ معروف شد.
پایان دفاع مقدس، آغاز خودکفایی دفاعی
دفاع مقدس که تمام شد ایران شروع کرد به ساخت تجهیزات بومی دفاعی از جمله سیستم‌های دفاع موشکی. نخستین سامانه دفاعی موشکی که ایران کار بر روی آن را آغاز و در سال ۱۳۸۰ از آن رونمایی کرد، همین سامانه هاوک بود که پس از بومی سازی نام آن را به مرصاد تغییر داد. ادامه این راه منجر به ساخت سامانه مرصاد ۲ نیز شد که هم از نظر راداری و هم از نظر نوع موشک هم بومی شده بود.
موشک‌های این سامانه هم بومی شد و شاهین نام گرفت. اما این هنوز شروع کار بود، چرا که ایران باید برای رسیدن به قله راه زیادی را طی می‌کرد. پس متخصصان ایرانی کار را ادامه دادند و مشغول ساخت سامانه‌های جدید شدند. البته فقط تحریم‌ها در این زمینه موثر نبود، بلکه بدعهدی کشور‌هایی که قرار بود سلاح‌های پدافندی را به ایران بفروشند نیز مزید بر علت شد تا این کار به شکل جدی تری ادامه پیداکند.
سامانه ۱۵ خرداد، سامانه‌ای بومی
این سامانه یکی از سامانه‌های پدافند موشکی ایرانی است که ۱۹ خردادماه سال ۹۸ با حضور امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، سردار تقی زاده جانشین وزیر دفاع و امیر سرتیپ صباحی فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش رونمایی و به شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور الحاق شد. پروژه سامانه سلاح ۱۵ خرداد تحت عنوان پروژه شهدای سوباشی طراحی و ساخته شده است.
مشخصات فنی
این سامانه سلاح قادر است تا با استفاده از رادار‌های بومی خود اهداف متجاوز را در برد ۱۵۰ کیلومتر شناسایی و در فاصله ۱۲۰ کیلومتر رهگیری کند. البته یکی دیگر از مزیت‌های این سامانه شناسایی اهداف پنهان کار است که این روز‌ها طراحی و ساخت آن‌ها رواج پیداکرده است. این سامانه می‌تواند اهداف پنهان‌کار را در فاصله ۸۵ کیلومتی شناسایی کرده و در فاصله ۴۵ کیلومتری منهدم کند.
یکی‌دیگر از قابلیت های این سامانه رهگیری همزمان ۶ هدف و نابودی آن‌هاست که نشان از چالاکی و سرعت عمل بالای آن دارد. موشک های صیاد ۳ نیز به عنوان تیر در کمان این سامانه آماده نابودی دشمنان این آب و خاک است که قصد تجاوز به ایران اسلامی را دارند.
رادار آرایه فازی، نقطه قوت سامانه ۱۵ خرداد
این سامانه سلاح مجهز به رادار آرایه فازی با امکان درگیری همزمان با چند هدف و سکو‌های پرتاب مستقل می‌باشد. البته این سامانه قابلیت درگیری موثر با اهداف هوایی با قابلیت‌های آفندی بالا مانند هواپیما‌های شناسایی، بمب افکن‌ها و جنگنده‌های تاکتیکی را دارد.
کشندگی این سامانه بسیار بالاست ، به حدی که اهداف موردنظر در محدوده ارتفاع ۱۵۰ کیلومتر تا ۲۷ کیلومتر و در برد ۷ کیلومتر تا ۷۵ کیلومتر را تار و مار می‌کند.
آزمایش ۱۵ خرداد، روز ناامیدی دشمنان ایران اسلامی
یکم آذرماه ۹۸ بود که دشمنان ناامید و مایوس شدند، چرا که این سامانه در رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان حریم ولایت آزمایش شد و موفقیت خود را در نابودی اهداف فرضی نشان داد.
نظر فرماندهان نظامی درباره سامانه ۱۵ خرداد
امیر سرتیپ صباحی‌فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش درباره این سامانه می‌گوید که سامانه پدافندی ۱۵ خرداد از رادار قدرتمندی بهره‌مند است که می‌تواند به خوبی با اهداف پیشرفته و بروز مقابله کند و با توجه به بومی بودن هیچ گونه وابستگی فنی برای بهره برداری از آن وجود ندارد.
امیر سرتیپ حاتمی وزیر دفاع قابلیت کارایی بالا در سطوح کنترل و هدایت عملیات، قدرت تحرک‌پذیری بالا و زمان عکس العمل کوتاه را از ویژگی‌های دیگر سامانه "۱۵ خرداد" عنوان کرد و گفت که این سامانه در صورت وجود اهداف کروز در ناحیه کشندگی سامانه سلاح، قابلیت انهدام اهداف مذکور را دارد.
راهی که ایران در طراحی و ساخت سامانه های پدافند بومی در پیش گرفته، راهی است که تا رسیدن به قله فاصله زیادی دارد و کشورمان هم با قدرت و سرعت بالا در حال طی کردن این مسیر است.
