انتقاد مسجدجامعی از میزان پژوهش‌های محله‌محوری

به گزارشافکارنیوز،احمد مسجدجامعی اظهار کرد: در نظام‌های متمرکز، آمرانه و بالا به پایین، ضرورت به وجود پژوهش نمی‌بینیم؛ زیرا تمامی سیاست‌ها موردی و مقطعی است، اما در نظام‌های مردم سالار و مردمی، پژوهش ریشه در پرسشگری دارد؛ زیرا پاسخگویی یک اصل است و آزادی و کرامت انسانی یکی از مبانی افق‌های سیاسی این نظام‌هاست. در اینجا پژوهش رشد و گسترش می‌یابد و فرهیختگان و دانشمندان در جامعه ارجمند می‌گردند.

به گفته وی، در نگاه قانون اساسی، به هم پیوستگی بین آزادی، اندیشه و پژوهش را به خوبی شاهد هستیم. در اصل سوم قانون اساسی یکی از وظایف نظام را افزایش روحیه تحقیق و تتبع برشمرده و صراحتا می‌گوید: مسئولان و مجریان، موظف به تقویت روحیه بررسی و تتبع و ابتکار در همه زمینه‌های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی از طریق تاسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان هستند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران، افزود: پژوهش منشاء هرگونه قانون ماندگار و نظارت تاثیرگذار است. اکنون در سطح جهان نیز مراکزی که فعالیت نظارتی یا قانونگذاری انجام می‌دهند، یک بخش ویژه پژوهشی و تحقیقاتی و همچنین کتابخانه و مرکز اسناد دارند. در طبقه بندی‌های جهانی، دو شیوه برای مجموعه‌های آزاد و اسناد می‌شناسیم که یکی «رده بندی دیویی» و دیگری «کنگره» است. رده‌بندی کنگره، برخاسته از ضرورت‌های نظارت دستگاه‌های پارلمانی و قانون گذاری بر مجموعه اسناد و کتاب‌های جمع‌آوری شده است. این نشان می‌دهد که در ذات مدیریت شهری، چه به لحاظ نظری، چه از دید قانون اساسی و چه بنا به تجربه جهانی، پژوهش یکی از ارکان پذیرفته شده و مورد قبول به حساب می‌اید.

مسجدجامعی با بیان اینکه در کشور ما از زمان شکل گیری شوراهای محلی، دغدغه تولیدات پژوهش‌های محلی، گسترش شتابان یافت و شاهد دوره‌ای هستیم که کتاب‌ها، تحقیقات و مقالاتی با رویکرد محلی شکل گرفته‌اند، اظهار کرد: به عنوان نمونه، حجم آثار منتشر شده درباره تهران از اوایل دهه ۸۰ با رشدی شتابان و چشمگیر همراه بوده و این روند به حوزه تولیدات هنری و سینمایی نیز راه یافته به نحوی که مجموعه آثار عرضه شده در سالهای مذکور، بیش از تولید همه دهه‌های پیشین است. منظور، همان چند سال بعد از تحقق قانون شوراها می‌باشد.

وی در ادامه افزود: طبقه بندی از پایین به بالا دارای ۵ محور در حوزه مسائل شهری می‌باشد که شامل؛ مسائل محلی، منطقه‌ای(که ۲۲ منطقه داریم و در تقسیم‌بندی‌ها و مطالعات جدید می‌توان آن‌ها را قالب‌بندی جدیدی نمود تا به کارایی بیشتر و جمع و جور شدن حوزه‌ی اداری منجر گردد)، مسائل پهنه‌ای(تهران به لحاظ جغرافیایی به پنج پهنه تقسیم می‌شود و علاوه بر آن با پهنه‌های دیگری مواجهیم، مثلا موضوعات مشابهی که از لحاظ مکانی پراکنده‌اند نظیر بافت فرسوده، پهنه‌های تاریخی، ‌ محدوده اسکان غیررسمی و …)، و بالاخره «مشکلات شهری» داریم که کم و بیش در تمام شهر به چشم می‌خورد؛ مثلا عدم استقرار مکانی، پدیده خانه به دوشی که مسئله‌ای بسیار مهم در شهر تهران است، فقر شهری، اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی و آلودگی‌های صوتی نهایتا مسائل فراشهری مانند آلودگی هوا، ریزگردها، تامین آب و حمل و نقل عمومی را می‌بینیم که ریشه‌هایی فراتر از یک شهر دارند.

وی تاکید کرد: لازم است سازمان تحقیق مدیریت شهری، به مشکلات مذکور، در یک نظام قاعده مند بپردازد تا مجموعه پژوهش‌ها، راهکارهای بهتر اداره امور را پیش روی مجریان قرار دهد.

مسجد جامعی با بیان اینکه محله، همان چرخ کوچکی است که موتور محرک عمده فعالیت‌ها و زمینه محوری بسیاری از پژوهش‌ها و ارائه راهکارها می‌باشد، گفت: از این رو مدیران شهری ما عموما معتقدند بیش از ۶۰ درصد مسائل شهر را می‌توان در محله و با کمک نمایندگان منتخب محل، یعنی شورایاری‌ها حل کرد و با همین رویکرد، زمینه شناسایی مشکلات سطوح مختلف فراهم شود. در قانون اساسی نیز، در همین زمینه تاکید بر نظام برنامه ریزی مبتنی بر مقتضیات محلی است. دربند دیگری از قانون توضیح داده که مقتضیات، از محل آغاز می‌شود و اسم «شورای محله» در قانون اساسی به صراحت آمده است.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران افزود: اگر بخواهیم به سمت پژوهش‌هایی برای پاسخ به سوال‌های روشن برویم، در این نگاه، محله اولویت دارد و برای برنامه ریزی، نیاز به اولویت بندی مسائل و پرسش‌ها در سطوح محله احساس می‌شود. امروز تهران بسیار گسترده شده و محلات بی شماری دارد، اما محله‌ها حلقه‌های شکل گیری دارند و از جماعت‌های خویشاوند، هم آیین، هم صنف، هم زبان و هم ولایتی شکل گرفته‌اند و بر این مبنا، هویت فرهنگی و اجتماعی محله استقرار یافته و با فراز و فرودهایی ادامه دارد.

مسجدجامعی اظهار کرد: رویکرد مشخص مدیریت کلان شهر تهران، محله محوری است. برآیند کل مدیریت شهری، اعم از شورای شهر و شهرداری، اصرار به ادامه فعالیت شورایاری‌ها به عنوان نهاد مردمی پایداری دارند که می‌تواند به مدیریت شهری در جهت اداره بهتر شهر کمک کند. این را شورایاران و برنامه ریزان به صورت قطعی می‌دانند.

وی خاطرنشان ساخت: متاسفانه در عین حال که نگاهمان بر اساس محله محوری بوده، کمترین پژوهشها در این حوزه انجام شده است که نیازمند همت بیشتری در این مورد میباشد.