حضور زلزلهشناس ژاپني در تهران طي دو روز اخير و گزارشي كه او درباره زلزله اخير ژاپن ارائه كرد باعث شد توانمنديهاي شهر تهران براي رويارويي با زلزلهبزرگ كه از اوايل سال گذشته احتمال وقوع آن سر زبانها افتاده، زير ذرهبين قرار بگيرد.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، عضو اتاق فکر سازمان مدیریت بحران کشور و استادیار سابق دانشگاه کوبه ژاپن اعلام کرد: مقایسه وضعیت تهران با ژاپن در حالت وقوع زلزله نشان می‌دهد شهر تهران با دو چالش اساسی روبه‌رو است، اول اینکه امکان پیش‌بینی مفید درباره زمان زلزله وجود ندارد و دوم بار جمعیتی این کلان‌شهر است که امداد را دشوار می‌کند.
دکتر نعمت حسنی در حاشیه همایش «تحلیل و بررسی زلزله و سونامی ژاپن» گفت: دستگاه‌های هشدار دهنده زلزله در تهران از گسل‌ها فاصله زیادی دارند و حداکثر ۴ الی ۵ ثانیه قبل از وقوع می‌توانند علامت آمدن زلزله را اعلام کنند. استادیار سابق دانشگاه کوبه ژاپن افزود: بزرگای زلزله‌های رخ داده در تهران بین ۹/۶ تا ۱/۷ ریشتر بوده است و پیش‌بینی می‌شود زلزله‌ای که بیش از ۲۰ سال در وقوع آن تاخیر شده و هر آن احتمال آمدنش می‌رود در حد ۷ ریشتر باشد.
حسنی با اشاره به تحقیق اخیر ژاپنی‌ها در پایتخت درباره رفتار احتمالی ساختمانهای تهران در برابر زلزله احتمالی گفت: در صورت وقوع زلزله بیش از نیمی‌از ساختمانهای تهران تخریب می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شهید عباسپور ادامه داد: ده سال پیش یک شرکت ژاپنی به نام P. C. I که وابسته به آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن(جایکا) است با انجام تحقیقات جامعی در تهران به این نتیجه رسیده که در صورت وقوع زلزله در تهران تقریبا نیمی‌از ساختمانهای پایتخت تخریب خواهند شد که براساس این تحقیق پیش‌بینی شده است تقریبا ۳۸۵ هزار تلفات به دنبال خواهد داشت.
رییس مرکز مطالعات بحران‌های طبیعی درباره بزرگ‌ترین زلزله‌ای که تاکنون در تهران اتفاق افتاده است، گفت: بزرگای زلزله‌های رخ داده در پایتخت بین ۹/۶ دهم تا ۱/۷ دهم ریشتر بوده است که پیش‌بینی می‌شود که بزرگای زلزله‌ای که پایتخت را تهدید می‌کند در حدود ۷ریشتر باشد.
احتمال وقوع زلزله بزرگ ۶۰درصد
حسنی درباره دوره بازگشت تاریخی زلزله در تهران هشدار داد، با توجه به اینکه تهران در فواصل زمانی ۱۵۰ ساله حدود ۴ الی ۵ زلزله بزرگ را تجربه کرده است، با درنظرگرفتن اینکه آخرین زلزله رخ داده در تهران سال ۱۸۳۰ میلادی بوده است و با توجه به اینکه درحال حاضر در سال ۲۰۱۱ میلادی قرار داریم بنابراین ۲۰ الی ۳۰ سال در زمان وقوع زلزله بزرگ تهران تاخیر شده است.
وی گفت: با توجه به این امر، می‌توان گفت احتمال وقوع زلزله بزرگ تهران حدود ۶۰ درصد است که با این اوصاف لازم است که حتما تدابیر لازم برای کاهش خطرات جانی و مالی ناشی از این زلزله درنظر گرفته شود.
ضعف مدیریت عامل تاخیر در هشدار زلزله
وی با اشاره به زلزله اخیر ژاپن گفت: وجود سیستم‌های پیشرفته شبکه لرزه‌نگاری در کشور ژاپن باعثشد تا مسوولان موفق شوند که ۳۰ ثانیه قبل از زلزله به مردم وقوع زلزله را هشدار دهند. حسنی افزود: این درحالی است که با توجه به اینکه این دستگاه‌ها در کشور ما از گسل‌های زلزله فاصله دارند در نتیجه در صورت وقوع زلزله نهایتا تا ۳ الی ۴ ثانیه قبل به مردم اطلاع رسانی خواهد شد.
حسنی درباره میزان مقاومت انشعابات تهران در برابر زلزله احتمالی در تهران گفت: در صورت وقوع زلزله قطعا انشعابات آب، برق و گاز آسیب خواهند دید و عمده این انشعابات در واقع آسیب پذیر هستند که این امر می‌تواند به تلفات جانی و مالی زلزله بیفزاید.
تهران آماده زلزله بزرگ باشد
در همین حال محمد‌رضا اسلامی دانشجوی دکترای زلزله دانشگاه کوبه ژاپن که از سخنرانان همایش زلزله ژاپن بود درباره پیشگویی‌های عنوان شده درخصوص احتمال وقوع زلزله بزرگ در تهران هشدار داد: معمولا دوره‌های بازگشت زلزله یک موضوع علمی است که براساس آن با مطالعه سابقه بازگشت زلزله در یک منطقه ونیز حدود بازه زمانی فعالیت یک گسل، احتمال وقوع زلزله دریک منطقه پیش‌بینی می‌شود. وی افزود: این نوع مطالعات در شهر تهران صورت گرفته است که براساس آن تهران باید آماده وقوع یک زلزله بزرگ باشد، اما زمان دقیق وقوع آن را نمی‌توان پیش‌بینی کرد.
اسلامی‌خاطرنشان کرد: با توجه به وقوع زلزله اخیر در کشور ژاپن، بررسی‌ها حاکی از آن است که ساختمانهای ژاپنی رفتار بسیار خوبی در مقابل زلزله از خود نشان داده اند که با توجه به این مساله، می‌توان رفتار احتمالی ساختمانهای تهران در برابر زلزله را مورد بررسی قرار داد.
وی گفت: علاوه براین، نحوه امداد و نجات مردم، آواربرداری، اسکان بازمانده‌ها، چگونگی رساندن غذا و پوشاک به مردم، مسائل فرهنگی و.. در زلزله اخیر ژاپن از جمله مواردی است که می‌تواند در کشور ما مورد استفاده قرار گیرد.
اسلامی تاکید کرد: البته نحوه بازسازی ساختمانهای آسیب دیده در زلزله ژاپن نیز ازجمله مولفه‌هایی است که باید مورد توجه کارشناسان ما قرار گیرد که براین اساس، لازم است دولت با اعزام کارشناسان زبده به کشور ژاپن این مساله را عملیاتی کند.
ساخت‌وساز روی گسل ممنوع شد
به گفته این محقق زلزله، ساخت وساز برروی خط گسل زلزله به هیچ‌وجه نباید صورت بگیرد، اما در مناطق نزدیک به گسل زلزله با انجام تمهیدات لازم و با رعایت یک فواصل و اجرای طراحی‌های مناسب می‌توان اقدام به ساخت وساز کرد.
جوش ساختمان‌ها پاشنه‌آشیل زلزله تهران
دانشجوی دکترای زلزله دانشگاه کوبه همچنین گفت: بررسی‌ها حاکی از آن است که در زلزله کوبه ژاپن به دلیل اینکه کیفیت جوش ساختمان‌ها مطلوب نبود، با وقوع زلزله بسیاری از ساختمان‌ها آسیب دیدند، این در حالی است که همزمان با اصلاح این ضعف مهندسی، ساختمان‌ها در برابر زلزله مارس ۲۰۱۱ رفتار بسیار مناسبی از خود نشان دادند.
وی گفت: براین اساس کیفیت پایین جوشکاری در ساختمانهای مسکونی کشور ما از جمله عواملی است که در هنگام وقوع زلزله احتمالی می‌تواند آسیب‌های جانی ومالی بی‌شماری را به دنبال داشته باشد.
این محقق زلزله تاکید کرد: این درحالی است که چنانچه در جوشکاری ساختمانهای فولادی بازنگری و استانداردها و ضوابط سختگیرانه عملیاتی شود در این صورت مقاومت ساختمانهای کشور ما نیز در برابر زلزله به شدت افزایش خواهد یافت. اسلامی اظهار کرد: چنانچه مقرر شود که بازنگریهای لازم در این زمینه صورت بگیرد باید به نحوه جوشکاری تیر به ستون نگاه ويژه شود.
