پاسخ سوالات برخی از کاربران در خصوص «سرطان کبد» توسط علی یعقوبی جویباری آنکولوژیست و شهرام آگاه فوق تخصص گوارش و کبد داده شده که به شرح زیر است.
تعریف و علائم سرطان کبد
شهرام آگاه فوق تخصص گوارش و کبد و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران با تاکید بر شایع نبودن سرطان کبد در کشور گفت: اگر فردی به سرطان سایر بافت های بدن مبتلا شود، در صورتیکه سرطان وی پیشرفت کند می تواند با متاستاز و از راه خون درون عروق گوارشی وارد بافت های کبدی شده و درنتیجه به پیدایش سرطان کبد بیانجامد، در غیر این صورت بافت کبد به خودی خود سرطانی نمی شود مگر اینکه علاوه بر دلایل ذکر شده، فرد به سیروز پیشرفته کبدی مبتلا شود.
وی اظهار کرد: بر خلاف تصور عموم افراد، سرطان کبد در مراحل اولیه و ثانویه هیچ علامت خاصی ندارد و اگر فردی دچار دردهای شکمی همچون درد ناحیه فوقانی و راست شکم شود، باید از نظر سنگ کیسه صفرا یا برخی دیگر از مشکلات کبدی بررسی شود، البته زردی و کاهش وزن غیرعادی می تواند نشانه ای از سرطان کبد محسوب شود که عموما در مراحل پیشرفته آن بروز می کند و در این صورت نیز قبل از هر اقدامی فرد باید فورا تحت سونوگرافی کامل کبدی قرار گیرد.
این فوق تخصص گوارش و کبد با اشاره به اینکه کهیر زدن، لکه های پوستی و بیشتر ضایعات پوستی نشانه ای برای ابتلا به سرطان کبد نیست، ادامه داد: متاسفانه این نگرانی در بیشتر افراد وجود دارد درحالیکه واقعا این چنین نیست، بنابر این کهیر یا سایر ضایعات پوستی می توانند علامت یکی از بیماری های ضمیمه ای داخلی همچون دیابت یا برخی التهابات کبدی باشند که در اینجا باید علت پیدایش این عوارض یعنی همان بیماری ضمیمه ای کنترل و درمان شود.
وی افزود: البته ضایعات پوستی می توانند به ندرت نشانه ای از وجود تومورهای خوش خیم و درمان پذیرمحسوب شوند، البته مصرف متادون نیز به خودی خود نمی تواند آنزیم های کبدی را افزایش داده و یا سرطان کبد ایجاد کند بلکه این ماده فرد را مستعد هپاتیت حاد( بی) و مزمن ( سی) می کند.
کبد چرب هم سرطانی می شود؟
وی گفت: علاوه بر موارد فوق، داشتن کبد چرب هم نمی تواند سرطان ایجاد کند بلکه اگر درمان نشود می تواند به سیروز کبدی تبدیل شود بنابراین برای مبتلایان به کبد چرب، کاهش وزن و کاهش سایز دور شکم، ورزش و رژیم غذایی مناسب بهترین راهکار درمانی است علاوه بر آن کلسترول بالا نیز دلیلی بر بروز سرطان کبد نیست ولی میتواند کبد را چرب تر و مستعد سیروز کند بنابر این کنترل مناسب و استفاده درست و به موقع از درمان های دارویی نیز در مبتلا به کلسترول بالا می تواند از پیدایش کبد چرب و سیروز کبدی جلوگیری کند.
این فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه انجام برخی تست های غربالگری و وجود آنتی ژن سرطان 26 یا بیشتر از آن دلیلی بر وجود سرطان کبد نیست، افزود: چنین تست های اختصاری گواه بر وجود سرطان کبد نیست علاوه بر آن در افرادی که کلانژیت اسکلروزان اولیه نیز دارند باید بیشتر از نظر کیسه صفرا تحت بررسی قرار گیرند، اما به طور کلی افراد دارای سیروز کبدی، مصرف کنندگان الکل و مواد مخدر، ازجمله گروه های پرخطر و مستعد در ابتلا به سیروزهای بسیار پیشرفته کبدی و در نهایت سرطان کبد هستند.
درمان‌های سرطان کبد
استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: بسیاری از سرطان ها اگر در همان مراحل اولیه تشخیص داده شوند، درمان هایشان سریع تر و راحت تر انجام می شود اما در مورد سرطان کبد که شیوع چندانی ندارد و دیر تشخیص داده می‌شود، جراحی یکی از راهکار های مهم درمانی است که در بیشتر مواد در صورت ابتلا فرد به سیروز کنترل نشده و پیشرفته کبدی که منجر به سرطان کبد شود، باید جراحی و پیوند کبد انجام گیرد، در غیر این صورت روشهای حرارتی و شیمی درمانی داخل عروقی ( به وسیله آنژیوگرافی مواد دارویی به کبد تزریق می شود) از دیگر راهکارهای اساسی برای درمان سرطان کبد است که در اغلب موارد موفقیت آمیز است.
راه‌های تشخیص سرطان کبد
علی یعقوبی جویباری عضو هیئت علمی آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره راه‌های تشخیص سرطان کبد اظهار کرد: برای تشخیص سرطان کبد از تست تومورمارکر و سونوگرافی کمک گرفته می‌شود. آلفا‌فیتوپروتئین (AFP) تومورمارکری است که با اندازه گیری سطح خونی آن پیش‌بینی می‌کنیم که آیا فرد به سرطان اولیه کبد دچار شده است یا خیر؟
وی بیان کرد: سرطان اولیه کبد تنها ۱۰ درصد سرطان‌های کبد را شامل می‌شود و در ۹۰ درصد موارد سرطان‌های کبد متاستاتیک هستند، به عبارتی تومور از محل دیگری در کبد مستقر شده است.
آیا بالا بودن آنزیم‌های کبدی میتواند نشان‌دهنده سرطان کبد باشد؟
عضو هیئت علمی آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی عنوان کرد: از آنزیم‌های کبدی مهم می‌توان به SGPT، SGOT و «بیلی روبین» اشاره کرد.
یعقوبی‌جویباری افزود: سرطان اولیه کبد اغلب در زمینه سیروز کبدی اتفاق می‌افتد، به عبارتی فرد نخست هپاتیت داشته و در اثر این عارضه به سیروز مزمن دچار و مستعد ابتلا به سرطان اولیه کبد می‌شود.
وی تاکید کرد: مبتلایان به سرطان کبد ممکن است در آنزیم‌های کبدی اختلال داشته باشند، ولی در بسیاری اوقات افرادی که دچار سرطان اولیه کبد هستند، آنزیم‌های کبدیشان نرمال است؛ بنابراین بالا بودن آنزیم‌های کبدی نشان‌دهنده نارسایی کبد است، اما جزو روشهای تشخیص سرطان کبد محسوب نمی‌شود. اگر کبد به خوبی کار نکند، در تجویز دارو با محدودیت مواجه هستیم.
حد مجاز آنزیم‌های کبدی
عضو هیئت علمی گروه آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: آنزیم‌های کبدی «SGOT» و «SGPT» باید زیر ۴۰ و «بیلی روبین» زیر ۲ باشد.
تاثیر مصرف مکمل‌های بدنسازی در بروز آسیب و سرطان کبد
یعقوبی‌جویباری گفت: هورمون‌های مردانه مانند ناندرلون و کراتین در پیدایش سرطان کبد نقش چندانی ندارند.وی اظهار کرد: کبد چرب ارتباط چندانی با سرطان کبد ندارد، ولی هپاتیت مزمن در بروز سرطان کبد تاثیر چشمگیری دارد.
سن شیوع سرطان کبد
این عضو هیئت علمی آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان کرد: سنی که فرد دچار هپاتیت و سیروز کبدی شده است، تعیین‌کننده ابتلا به سرطان کبد است. اما به طور کلی سن شیوع سرطان کبد در بین زنان و مردان حدود ۵۰ سالگی است.
یعقوبی‌جویباری عنوان کرد: هپاتیت B، ویروس شناخته شده‌ای دارد و با واکسن می‌توان از ابتلا به این عارضه جلوگیری کرد، هپاتیت ویروسی C نیز از راه خون، جراحی، وسایل آلوده دندانپزشکی و آرایشگاهی منتقل می‌شود.
وی تاکید کرد: برخی از سرطان‌ها خود ایمن هستند به عبارتی بدن در مقابل کبد واکنش نشان می‌دهد، این سرطان‌ها قابل جلوگیری نیستند، مصرف طولانی مدت نوشیدنی‌های الکلی سبب هپاتیت و در نهایت سیروز کبدی و سرطان اولیه کبد می‌شود و هپاتیت ویروسی A از طریق غذا منتقل می‌شود که البته شیوع بالایی ندارد.
پیشگیری از سرطان کبد
این عضو هیئت علمی آنکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: افرادی که واکسن هپاتیت B را نزده‌اند باید نسبت به تزریق این واکسن اقدام کنند، همچنین اشخاص باید از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنند و در مورد تاثیر چاقی در بروز سرطان کبد هنوز مطالعات ثابت‌شده‌ای وجود ندارد.
یعقوبی‌جویباری یادآور شد: سالانه حدود ۸۰ تا ۹۰ هزار نفر به سرطان مبتلا که از این میان کمتر از یک درصد به سرطان کبد دچار می‌شود بنابراین سرطان کبد شیوع بالایی در ایران ندارد.
