چه کسانی سنجش تراکم استخوان انجام دهند؟

سید احمد رئیس السادات، دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران اظهار داشت: از نظر بالینی «استئوپروز» یک بیماری خاموش است، چرا که تا  وقتی که شکستگی در استخوان اتفاق نیفتاده باشد درد و شکایت جدی ایجاد نمی‌کند و نمی‌توان به وجود آن پی‌برد. شایع‌ترین محل های شکستگی ناشی از استئوپروز، ستون فقرات پشتی و کمری، انتهای ساعد و استخوان لگن هستند.

وی گفت: شکستگی فشاری مهره غالبا به دنبال یک فشار جزئی نظیر عطسه کردن، خم شدن یا جابجا کردن اشیای نسبتا سنگین ایجاد می‌شود. درد پشت معمولا به طور حاد آغاز شده و به پهلوها و جلو انتشار می یابد. درد به تدریج با گذشت چند هفته تا ماه برطرف می شود و با وقوع شکستگی جدید مجددا ایجاد می گردد. شکستگی مهره ها ممکن است منجر به انحراف و بد شکلی ستون فقرات شود و درد مزمن ناحیه پشت را سبب شود که با ایستادن بدتر می شود. در برخی از بیماران شکستگی باعث کاهش قد فرد شده و ممکن است با تغییراتی به صورت خمیدگی (قوز) پشتی همراه باشد.

رئیس‌السادات تصریح کرد: در مورد شکستگی های ساعد معمولا مداخلات ارتوپدی و جراحی مورد نیاز است. در شکستگی مهره‌ها، درمان‌های نگهدارنده و غیر جراحی نقش پُر رنگ تری دارند. نکته مهمی که در درمان شکستگی‌ها باید مد نظر قرار گیرد، پرهیز از بی‌حرکتی طولانی مدت است، چرا که بی‌حرکتی خود می‌تواند علتی برای تشدید استئوپروز زمینه‌ای شود.

وی درباره روش‌های تشخیصی استئوپروز اظهار داشت: تشخیص استئوپروز مبتنی بر انجام روش‌های آزمایشگاهی و تصویر برداری است. گرافی(عکس ساده)  به دلیل حساسیت ناکافی ارزش کمی در تشخیص زودرس استئوپروز دارد، چرا که باید یک چهارم از بافت معدنی استخوان از بین رفته باشد تا در عکس ساده قابل تشخیص شود. بنابراین رایج‌ترین شیوه برای سنجش تراکم استخوان روش DEXA است.

رئیس‌السادات در پاسخ به این پرسش که انجام سنجش تراکم استخوان را برای چه افرادی توصیه می کنید گفت: سنجش تراکم استخوان در خانم های بالای 65 سال،یائسگی در سن کمتر از 45 سال ، خانم های یائسه ای که بدنبال ضربات خفیف دچار شکستگی می‌شوند یا به دلایل دیگری در معرض خطر پوکی استخوانهستند و مردان بالای 70 سال ،و  افرادی که سابقه بیش از سه ماه مصرف داروهای استروئیدی کورتون دارند، توصیه می شود.

وی افزود: سابقه فامیلی پوکی استخوان، بیماری‌های تیروئید و پاراتیروئید، کلیه، کبد و سوء جذب و مصرف طولانی مدت داروهای ضدتشنج از جمله مواردی هستند که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را می‌افزایند و باید از جهت تراکم استخوان مورد سنجش قرار گیرند. چنانچه سنجش تراکم طبیعی باشد هر 5 سال و در افراد دارای عوامل خطر هر 2 سال یکبار باید تکرار شود.

رئیس السادات افزود: استئوپروز یک بیماری چند عاملی است و درمان آن جنبه‌های گوناگونی دارد و همکاریمتخصصان غدد، روماتولوژی، تغذیه، طب فیزیکی و توانبخشی، ارتوپدی و روان پزشکی را می‌طلبد.

دبیر انجمن طب فیزیکی و توان بخشی گفت: از مهمترین درمان‌های غیر جراحی و غیر دارویی پوکی استخوان می‌توان به آموزش بیماران و اصلاح شیوه زندگی آنها،توصیه به فعالیت های فیزیکی مناسب،تجویز ورزش درمانی و استفاده از قوزبند( بریس) مناسب اشاره کرد.

وی در پایان گفت: ورزش‌های مفید در پیشگیری و درمان کاهش تراکم استخوان بر حسب شدت کاهش تراکم، ویژگی‌های فردی و جسمی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و همراه و علاقه و دسترسی افراد متفاوت است. به طور کلی ورزش‌های تحمل کننده وزن، ورزش‌های تعادلی و ورزش‌های تقویت کننده عضلات راست کننده ستون فقرات پشتی از بهترین ورزش‌های رایج در مبتلایان به پوکی استخوان به شمار می‌رود.ورزش هایی که حین انجام آن ناحیه کمر و پشت به جلو خم می‌شود در مبتلایان به پوکی استخوان ممنوع است و ممکن است احتمال شکستگی مهره های ستون فقرات را افزایش دهد.