به گزارش شرق،براي كساني كه با اين محيط فرهنگي آشنا نيستند ذكر اين نكته ضروري است كه كتابخانه ملي، دربرگيرنده كتابها و نشرياتي است كه از عصر پهلوي اول در اين مجموعه گردآوري شده به همين دليل گاهي آن دسته از محققاني كه درباره ايران مطالعه ميكنند، براي دسترسي به برخي منابع جاي ديگري جز كتابخانه ملي ايران سراغ ندارند.

زیرا در این مجموعه که باید آن را گنجینه آثار مکتوب دانست، کتاب‌ها و نشریه‌هایی هست که فقط و فقط در این مکان نگهداری شده‌اند. بنابراین طبیعی ا‌ست که مراجعه‌کنندگان کتابخانه ملی باید محققانی از سراسر جهان باشند. گنجینه کتابخانه ملی شامل بخش نسخ خطی، پیایندها(روزنامه‌ها و مجلات)، تالارهای تخصصی، منابع غیرکتابی و… است.

تالارهای این کتابخانه بر اساس رشته‌هایی چون علوم انسانی، علوم و فنون، هنر، علوم اجتماعی و… تفکیک شده است.

در واقع تالاری که به این نام خوانده می‌شود، تالارهای تخصصی کتابخانه ملی هستند. اما چندین سال پیش، در دلِ کتابخانه ملی، کتابخانه‌ای عمومی دایر شد؛ کتابخانه‌ای مدرن، با میزها و صندلی‌های حرفه‌ای؛
کتابخانه‌ای در کنار گنجینه آثار مکتوب. اما این کتابخانه که قرار بود برای مراجعه‌کنندگان غیرمتخصص باشد، به شهرت کتابخانه ملی افزود و نتیجه این شد که اکنون کل کتابخانه عمومی به کتابخانه‌ای محلی در یک پارک تبدیل شده است.

بنابراین دیگر محققان امکان استفاده از کتابخانه ملی را ندارند. زیرا کل سالن‌های مطالعه و همه امکانات در اختیار دانشجویان است و معمولا در ایام امتحانات و جز آن با جزوه‌های خود همه سالن‌ها را اشغال کرده‌اند. متاسفانه در دو سال اخیر و به خصوص در سال‌جاری، کتابخانه ملی از محققان و پژوهشگران تهی شده و دیگر هیچ پژوهشگری امکان ورود به این مجموعه را ندارد. محیط محققانه کتابخانه ملی دیگر به محیطی شلوغ و شبیه به کتابخانه‌های عمومی پارک‌های تهران شده است. کتابخانه ملی با عضوگیری شتابزده و بی‌رویه، یک به یک امکانات کتابخانه را فرسوده کرده و از میان برده است.

در کتابخانه ملی، سالنی به نام «پیایندها» است. این سالن گنجینه مطبوعات ایرانی است. سالنی که برای جست‌وجوگران نشریات قدیمی و جدید پیش‌بینی شده، همه روزه در اختیار دانشجویانی است که مشغول مطالعه جزوه‌هایی هستند. البته اگر در میان آنها کسی را مشغول تدوین فیلم با کامپیوتر دیدید، اصلا تعجب نکنید این اتفاق‌ها در کتابخانه ملی از بدیهیات است، ممکن است بپرسید چرا تا این حد بر «جزوه» تاکید می‌شود؟ دلیل این امر برای اعضای کتابخانه روشن است. مراجعه‌کنندگان مجاز به همراه آوردن کتاب نیستند، به همین دلیل فرصت خوبی است تا چند برگ از جزوه استاد را کپی کرده و در بهترین و آرام‌ترین فضای ممکن، که برای محققان پیش‌بینی‌ شده بنشینند و ایام تلخ امتحانات را با مراودات دوستانه خود به ایامی شیرین تبدیل کنند.

البته اینترنت رایگان مجموعه برای کسانی که شغلی ندارند، خود بهشتِ دیگری است. هیچ‌کس نمی‌پرسد که چرا در کتابخانه ملی، فیلم تدوین می‌شود، کلاس فتوشاپ برگزار می‌شود و مهم‌تر اینکه چرا از اینترنت ملی برای مصارف غیرعلمی و شخصی بهره می‌گیرند؟!

پرسنل محترم کتابخانه ملی که پیش از این باید کتاب‌های نایاب را در اختیار محققان قرار می‌دادند حالا باید پاسخگوی دانشجویانی باشند که در میان گنجینه آثار مکتوب فارسی، در جست‌وجوی کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی و کتاب‌های آمادگی تافل و… هستند.

کتابخانه ملی با همه تالارهای تخصصی‌ای که دارد اکنون اغلب، شبیه یک قرائت‌خانه است اکثر مراجعه‌کنندگان آن برای گردهمایی‌های دوستانه، وقت‌گذرانی و قدم‌زدن در فضای آرام به آن سر می‌زنند. ضوابط حاکم بر دانشگاه‌ها، در این کتابخانه وجود ندارد و به همین دلیل اینجا محیطی آرام و دوست‌داشتنی بدون محدودیت‌های دانشگاهی است. به همین دلیل باید از آن با عنوان بهشت شب‌های امتحان یاد کرد!

پژوهشگران که در همه جای دنیا مشتری‌های درجه یک کتابخانه‌های ملی هستند در این محیط عجیب، به مزاحم‌هایی برای دانشجوها تبدیل شده‌اند! زیرا بخش عمده‌ای از مراجعه‌کنندگان کتابخانه را حلقه‌های دوستانه‌ای تشکیل می‌دهد که از بیرون شکل گرفته‌اند و کتابخانه را بخشی از محله خود می‌دانند! این طیفِ گسترده به شکلی مضاعف از امکانات کتابخانه بهره می‌گیرند. کمبود قرائت‌خانه‌های حرفه‌ای در سراسر شهر، همه روزه خیل عظیمی از دانشجویان را به کتابخانه ملی می‌آورد. یکی از مهم‌ترین معضلات کتابخانه ملی این است در روزهایی که همه تفریحگاه‌های کشور تعطیل هستند، از جمله سینما‌ها، کافی‌شاپ‌ها و… کتابخانه ملی باز و آماده پذیرایی است. این معضل هم دامن‌گیر پرسنل فهیم کتابخانه و هم دامن‌گیر محققان می‌شود. چون در روزهای تعطیل کتابخانه ملی بسیار شلوغ است همان‌طور که سینماها و تئاترها در روزهای تعطیل شلوغ می‌شوند.

چندی پیش برای پاسخ به نیاز محققان و گروه‌های تخصصی کتابخانه ملی برای «شیفت شب» برنامه‌ریزی کرد اما پس از مدت کوتاهی ضوابط خاص شیفت شب را حذف کردند و وقت ویژه‌ای برای ورود غیرمتخصص‌ها باز شد. به این ترتیب تنها امکان خاص برای مراجعه‌کنندگان حرفه‌ای نیز از میان رفت و کتابخانه ملی حتی شب‌ها هم در تسخیر جزوه‌هاست.

محيط كتابخانه شلوغ و سالنهاي مطالعه پر از رفت و آمد است. همه امكانات رفاهي كتابخانه در اختيار مراجعهكنندگاني قرار گرفته كه محيطهاي ديگري هم براي جزوههاي چند برگي دارند. به نظرتان با اين تصوير و در واقع با اين عكس فوري از كتابخانه، نياز به احداث محيط تازهاي به نام كتابخانه ملي نيستيم؟ پاسخ هر چه باشد، روشن است. تصوير كتابخانهاي شلوغ كه همه با جزوههاي كپيشده استاد، ميزها و حتي كفِ كتابخانه را هم پر كردهاند در شأن كتابخانه ملي نيست.