می‌دانید مرحله(فاز)11 میدان گازی پارس‌جنوبی چه اهمیتی داشت که از سال‌ها قبل حتی مسئولین عالی رتبه کشور بر توسعه این فاز تاکید داشتند؟ و چرا شرکت فرانسوی توتال برای توسعه این میدان دعوت شد و بعد از لغو برجام کناره گیری کرد؟
1- با توسعه این مرحله از میدان گازی پارس‌جنوبی برآورد می شود که ارزش تولیدات این میدان در طول دوره قرارداد(با قیمت‌های فرض شده حدود 50 دلار) بالغ بر 30 میلیارد دلار شود که در نتیجه درآمد کشور از اجرای این طرح، جمعا از مبلغ 84 میلیارد دلار با قیمت‌های کنونی نفت خام فراتر خواهد رفت.
اما اهمیت فاز 11، مهم‌تر از این برآورد مالی است. ایران و قطر سال‌هاست از میدان گازی پارس‌جنوبی به صورت مشترک گاز برداشت می‌کنند. طرف ایرانی به دلیل تعلل و عدم‌اتکا به توانمندی داخلی همواره منتظر حضور شرکت‌های غربی برای توسعه این میدان بوده است و لذا قطر به راحتی میلیون‌ها مترمکعب بیش از ایران، گاز از این میدان برداشت کرده است. حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که گاز از این فاز مرزی(فاز11 میدان گازی پارس‌جنوبی) بیشتر به سمت شمال شرقی میدان یعنی جایی که در مرز ایران واقع شده، مهاجرت می‌کند که برای جلوگیری از تداوم مهاجرت گاز از این فاز به سمت قطر، توسعه هرچه سریع‌تر این طرح اهمیت خاصی داشته و دارد.
سال گذشته(12 تیر 1396) در تب و تاب بعد از برجام شرکت توتال فرانسه با یک امتیازات جذاب از طرف ایران، توانست بدون هیچ مناقصه‌ای، توسعه مرحله 11 میدان گازی پارس‌جنوبی را دراختیار بگیرد. تیم حاکم بر وزارت نفت نیز آن را یکی از دستاوردهای برجام فریاد می‌زدند. این در حالی بود که منتقدین خواستار ابعاد محرمانه قرارداد با توتال بودند که هنوز هیچ بخشی از آن منتشر نشده است.
2- بعد از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، شرکت فرانسوی توتال نیز اعلام کرد که از توسعه فاز11 میدان گازی پارس‌جنوبی کناره گیری می‌کند. باوجود اینکه برخی شنیده‌ها حکایت از این داشت، امتیازات غیرمتعارفی از سوی تیم آقای بیژن زنگنه به شرکت توتال برای توسعه این فاز داده شده اما سوال این است که با آن همه امتیازات چرب و شیرین چرا توتال از این قرارداد پا پس کشید؟ پیش از این پاسخ لازم است توجه شود که توتال علاوه بر ایران از پیمانکاران بزرگ طرف قرارداد رقیب ایران(قطر) در بخش جنوبی میدان گازی پارس‌جنوبی است.
این نکته نیز جالب توجه است که بدانیم توتال به صورت آشکار، 5میلیارد دلار قرارداد نفتی«آشکار» با سعودی دارد در عین حالی که چندی پیش در یک امتیاز قابل تامل، بخشی از اقدامات نفتی سعودی در هند توسط پیمانکاری توتال انجام می‌گیرد.
در هر صورت گمانه زنی‌ها بسیاری در مورد فسخ قرارداد توسعه مرحله(فاز)11 میدان گازی پارس‌جنوبی از سوی توتال وجود دارد.
الف- برخی معتقدند شرکت‌ها و دولت‌های اروپایی در مقابل قدرت اقتصادی و نظامی آمریکا، نمی‌توانند مستقل عمل کنند و با اعلام جنگ اقتصادی آمریکا علیه ایران، لغو و افزایش تحریم‌ها، هیچ شرکت غربی(از جمله توتال) در ایران نخواهد ماند.
ب- برخی اخبارِپنهان قرارداد نشان می‌دهد در صورتی‌که طرف مقابل(توتال فرانسه) زیر قرارداد بزند سازوکار حقوقی محکمی برای دریافت خسارت در این قرارداد گنجانده نشده و توتال به راحتی و بدون هیچ نگرانی، قرارداد خود را یکطرفه لغو کرد.
ج- توتال در طول 12 ماه گذشته در مطالعه توسعه مهم ترین فاز میدان گازی پارس‌جنوبی(فاز11) به اطلاعات مهم و حیاتی از لایه گازی و حتی نفتی میدان دست پیدا کرده است فروش این اطلاعات به رقیب گازی ایران(قطر) سود سرشاری را عاید مدیران این شرکت نفتی اروپایی می‌کند.
د- توسعه این میدان برای بهره برداری نزدیک 40 ماه به طول می‌انجامید. 12 ماه از آن 40 ماه گذشت و هیچ اقدام عملی(به جز مطالعه جهت جمع آوری اطلاعات محرمانه میدان گازی) انجام نشد. در واقع ایران، 4380 روز از توسعه مهم‌ترین فاز میدان پارس‌جنوبی عقب افتاد. این بزرگ ترین امتیازی است که به قطر از سوی توتال فروخته شد. اگر ردپای سعودی هم در کندی پیشرفت اقتصادی ایران دیده شود می‌توان گفت این امتیاز از طرف این شرکت فرانسوی به حاکمان ریاض و حتی امارات نیز فروخته شده است.
لازم است توجه شود که ایران برای ایجاد نیروگاه حرارتی جهت رفع مشکلات خاموشی‌ها، و شیرین کردن آب برای شهرهای جنوبی کشور، شدیدا در سال‌های آینده به گاز فازهای پارس‌جنوبی احتیاج دارد.
3- یک مقام وزارت نفت برای اینکه افکار عمومی را در مقابل افتصاح قرارداد توتال، آرام نماید اعلام کرده که با خروج توتال از این قرارداد، خسارت دریافت می‌شود اما 50 روز از این اعلام می‌گذرد و هنوز یک یورو یا دلار، خسارت به حساب وزارت نفت ایران واریز نشده است. تعجب‌انگیزتر اینکه ژنرال‌های وزارت نفت نیز در طول این 50 روز، هیچ شکایتی از توتال، تسلیم دادگاه‌های بین‌المللی نکرده‌اند.
برخی خوشبینانه به این تعلل وزارت نفت در عدم شکایت نگاه می‌کنند و معتقدند زنگنه و تیم او بر این باورند که توتال در آینده مجددا به توسعه این فاز باز می‌گردد و شکایت از آن موجب عدم بازگشت آن خواهد شد!!
4- جمهوری اسلامی ایران با کشورهای امارات، ترکمنستان، عراق، عربستان، عمان، قطر، کویت دارای 16 میدان نفتی و گازی مشترک است. عدم برداشت از این میادین از طرف ایران و برداشت از طرف مقابل، موجب افت فشار مخزن در طرف کشورمان خواهد شد. این اتفاق، موجب می‌شود، منابع نفتی و گازی ایران بیشتر به طرف مقابل مهاجرت کند.
در ابتدای دولت یازدهم، دولت که خوشبینانه به وعده‌های طرف اروپایی- آمریکایی دل بسته بود بسیاری از قراردادهای خود با چین و روسیه را لغو کرد(از جمله قرارداد میدان نفتی مشترک آزادگان توسط زنگنه به صورت یک طرفه لغو و طرف چینی این قرارداد از این ایران اخراج شد) و خود را از ظرفیت نفتی کشورهای شرقی محروم ساخت. در همان زمان نیز زنگنه در موضع گیری خفیفانه خواستار ورود توتال در این قرارداد شد. این در حالی است که عراق با همکاری کمپانی‌های نفتی، از جمله شرکت ملی نفت چین کار توسعه تأسیسات و استخراج نفت از این میدان نفتی را به سرعت به پیش می‌برد.(1)
واقع بین باشیم؛ هیچ کشوری نبایستی خود را از ظرفیت اقتصادی غرب و شرق محروم سازد.
اکنون که با سفر دکتر ولایتی به روسیه، این کشور با تضمین پوتین، حاضر شده 50 میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه گذاری نماید لازم است این توافق مهم از سوی وزارت نفت پیگیری شده و بیش از این خود را معطل توتال فرانسه، رویال داچ شل بریتانیایی و.. ننماییم.
