چیزی تا پایان عمر مجلس دهم نمانده است در همین حین نمایندگان مجلس همگان را غافلگیر کردند. نمایندگان کندی و رخوت را کنار گذاشتند چندین بند و مادهی یک لایحه مهم را در عرض چند ثانیه تصویب کردند. گفتنی است لایحه تجارت که طی چند روز گذشته کتاب اول آن در کمتر از 6 روز به تصویب نمایندگان مجلس رسید، جدی‌ترین قانون تجاری کشور است؛ اما با این وجود کار کارشناسی لازم در خصوص این لایحه صورت نگرفته است. بنابراین با اجرایی شدن این لایحه، کشور به بن‌بست اساسی در مباحث اقتصادی و حقوقی بر می‌خورد. در این راستا حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه با حضور در برنامه سلام صبح بخیر در خصوص جزئیات بیشتر لایحه تجارت صحبت کرد.
اخبار اقتصادی-حاجی دلیگانی در ابتدای برنامه در پاسخ به سؤال مجری، مبنی بر اینکه چرا چنین قانونی به سرعت تصویب‌شده است گفت: «یکی از دلایل این تصویب شتاب‌زده تعطیلاتی بود که در پیش بود. چون بر اساس آییننامه مجلس اگر بررسی مواد بیش از 6 جلسه طول میکشید بایستی جلسات به جز روزهای تعطیل پشت سر هم ادامه پیدا میکرد.»
غیر از بنده یک نماینده هم پیشنهاد اصلاحی برای لایحه تجارت نداد
وی ادامه داد: یکی از دلایل که واقعیت دارد ولی بنده تمایلی به بیان آن نداشتم این است که از 288 نمایندهی مجلس فقط یک نفر در خصوص لایحه پیشنهاد داد و بر اساس آییننامه مجلس وقتی‌که پیشنهادی برای هر ماده یا بندی اعم از اصلاحی، تکمیلی و الحاقی حذف نباشد طبیعتاً برابر آییننامه قرائت میشود، رأیگیری میشود؛ یعنی فرصتی برای مخالف و موافق صحبت کردن دولت، کمیسیون و اتاق بازرگانی نیست.
تصویب 331 ماده در 10 دقیقه!
حاجی دلیگانی در ادامه با اشاره به تصویب سریع در عرض 10 دقیقه‌ای 331 ماده از کتاب اول لایحه تجارت در کمیسیون حقوقی و قضایی گفت: تا آنجایی که بنده اطلاع دارم کار را بر عهدهی کمیتهای سپردهای بودند، آن کمیته گزارش را در صحن کمیسیون میآورد، آنجا ارائه میدهد و همانجا دربست تصویب میشود. لذا باید کار کارشناسی در کمیسیون حقوقی قضایی بایستی انجام میشد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در خصوص اهمیت این لایحه برای کشور گفت: هیئت‌رئیسه بایستی تمهیدی میاندیشید زیرا این قانون تجارت یک وجهی نیست و جنبههای متفاوتی دارد. لذا فقط جنبهی حقوقی، اقتصادی ندارد، بلکه جنبهی اقتصاد مقاومتی، تولید و حتی جنبههای امنیتی نیز دارد. بالأخره برای کشور بسیار اهمیت دارد، قانون مادر است.
تنها حقوقدانان و وکلا می‌توانند از این لایحه استفاده کنند
وی ضمن اشاره به نبود دقت در بررسی لایحه تجارت گفت: این لایحه بایستی در یک کمیسیون مشترک موردبررسی قرار گیرد؛ به عبارت دیگر اینکه نمایندگان از 15 کمیسیون تخصصی باید هر جزئی از این لایحه را ابعاد مختلف اقتصادی و همچنین حقوق و غیره به آن میپرداختند که اینگونه نشده است.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در خصوص اینکه هر کس قادر به استفاده از این قانون نیست گفت: این لایحه بیشتر جنبهی حقوقی دارد و در صورتی که اجرایی شود افراد یا خود وکیل یا حقوقدان باشند یا بایستی برای خودشان وکیل و حقوقدان بگیرند وگرنه نمیتوانند از قانون استفاده کنند.
برخی نمایندگان سواد درست حسابی ندارند
وی ضمن اشاره به تلاش‌های کسانی که برای تنظیم لایحه تجارت وقت گذاشتند گفت: اگر این لایحه نهایی شود مشکلات زیادی دارد چون میتواند تبعات و آثار زیادی برای کشور بار کند.
مجری برنامه با انتقاد جدی نسبت به عملکرد برخی از مسئولین گفت: بعضی از نمایندگان هستند که مدرک درست و حسابی دارند ولی سواد درست و حسابی ندارند. این را بنده نمیگویم بلکه آقای سلیمی نمایندهی مردم محلات گفته است برخی از نمایندگان از بحثها چیزی نمیفهمند. موضوع لایحهی تجارت که خیلی سریع و برقآسا تصویب‌شده است طبق اظهارات یک نماینده اصلاً نمایندهها از مباحث چیزی نمیفهمند.
نمایندگان این لایحه را مطالعه نکردند
حاجی دلیگانی در خصوص عدم مطالعه حداقلی نمایندگان در خصوص لایحه تجارت گفت: اینکه سواد تخصصی داشته باشند طبیعتاً این امر غیرممکن است چون مجلس از تخصصهای مختلف تشکیل‌شده است منتها بایستی حداقل مطالعهای کرده باشند.
وی در خصوص اظهارات سلیمی نماینده مردم محلات گفت: اظهارات آقای سلیمی را بنده کاملاً تأیید میکنم و بررسی این 331 ماده فرصت میخواهد لذا نمایندگان باید ظرف 10 روز بر اساس مطالعاتی که انجام میدهند نظر دهند، اما اینگونه نشد.
نمایندگان با تصویب برقآسا لایحه تجارت، گویی از آن فرار می‌کردند
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در خصوص غفلتی که در تصویب لایحه تجارت صورت گرفت تصریح کرد: در داخل مجلس، وقتی این موضوع مطرح شد یک‌حالتی بود که مثل اینکه همه میخواستند زود این لایحه را تصویب کنند و گویا از آن فرار کنند. حتی بیرون از مجلس نیز این فضا بود و حتی رسانهها هم فرصتی پیدا نکردند به آن بپردازند.
وی در خصوص اهمیت لایحه تجارت گفت: تصویب سریع این لایحه در حالی رقم خورد که این لایحه، زیربنای همهی دادوستدها، قراردادها و بقیهی احکام مربوط به این هست که واقعاً بسیار مهم است.
نمایندگان در روز قیامت مسئول هستند
حاجی دلیگانی با اشاره به اینکه وی تنها نماینده‌ای بوده که نسبت به این لایحه ایراد وارد کرده است گفت: پیشنهاد‌ها اصلاحی را مطرح کردیم ولی متأسفانه دچار همان مشکل شدیم که به پیشنهاد توجه نمیکردند لذا رأی نیاورد.
دلیگانی ضمن انتقاد به عملکرد نمایندگان در هنگام تصویب قوانین گفت: زمانی که قانونی دارد تصویب میشود این قانون برای 50 سال آینده است زیرا این قانون برای حدود 90 سال پیش بوده است. لذا زمانی که قانونگذاری میشود، ریلگذاری برای 50 سال تا 100 سال آینده میشود که آثاری دارد. طبیعتاً ما روز قیامت را اگر قبول داریم، بایستی به آثار هر بند از این لایحه توجه داشته باشیم، این شوخی نیست، ولی متأسفانه عمدهی همکاران در این موضوع توجه نداشتند.
لایحه تجارت، مانند برجام، برقآسا تصویب شد
عضو کمیسیون برنامه و بودجه یکی از دلایل افول مجلس را هیئت‌رئیسه دانست و متذکر شد: یکی از دلایل افول مجلس به هیئت‌رئیسه مجلس برمی‌گردد و همچنین آقای لاریجانی که این نوع رفتار ایشان (که از تصویب با سرعت نمایندگان تقدیر و تشکر کردند). لذا بنده قصد ندارم بحث را سیاسی کنم ولی بحث برجام را در 20 دقیقه داشتیم، حال نیز بیش از 100 ماده این لایحه ظرف 2 ساعت را تصویب شد.
مردم از نمایندگان قانون خوب میخواهند
حاجی دلیگانی ضمن انتقاد به روند قانون گذری گفت: کار اصلی نمایندگان قانونگذاری صحیح است نه تصویب قوانین متعدد لذا مردم قانون خوب و جامع از ما میخواهند. قانونی که وقتی تصویب میشود تا دهها سال اصلاحیه نخواهد ولی این روند قانونگذاری کنونی، روند درستی نیست.
مجری برنامه ضمن اشاره به اینکه مجلس بر سر تصویب یک موضوع کوچک بسیار بحث و بررسی کرده اما در خصوص لایحه تجارت این کار صورت نگرفته است گفت: در آخرین جلسه‌ی مجلس در مورد یک استبصاریهی قانون در مورد قبر رایگان خیلی بیشتر از این قانون تجارت بحث شد لذا امیدوار بودیم که در قانون مهمی که میخواهد وضع شود بیشتر از این‌ها وقع گذاشته شود گویا بعضی از بندها واقعاً قانون را مبهمتر کرده است.
گرفتن ماهی از آب گل‌آلود
حاجی دلیگانی ضمن انتقاد به برخی مواد لایحه تجارت در خصوص پیشنهاد حذف ماده 5 این لایحه گفت: در مادهی 5 آمده است «انعقاد قرارداد ابراز اداره یا هر عمل دیگر مرتبط با قرارداد و اثبات آن‌ها نیاز به هیچ تشریفات خاصی نیست. این امور به هر وسیله ازجمله شهادت شهود قابل‌اثبات است». این در وضعی است که امروز عده‌ای شاهد خریداری می‌کنند به عبارت دیگر بسیاری از جاهایی که مثلاً بحث عقد یا طلاق است یا موارد دیگری که نیاز به شاهد دارد، شاهد را میخرند. میگویند آقا این مبلغ را شما بگیر بیا شهادت بده.
نان وکلا در روغن لایحه تجارت
حاجی دلیگانی ضمن اشاره به یک سری از واژگانی که در لایحه تجارت آمده است گفت: برای مثال حدود 300 مرتبه واژهی عرف در این لایحه، آمده است. مفاهیمی، مانند تصور، اعتماد نامتعارف، معمول بودن، عرفی بودن، موجه بودن، متعادل بودن، منصفانه بودن، این‌ها واژههایی است که درواقع تشتت آراء را به وجود میآورد.
وی ادامه داد: اگر این لایحه اجرایی شود، ما سونامی افزایش دعواهای حقوقی را خواهیم داشت. هرساله حدود 3 میلیون پروندهی حقوقی در دادگستریها تشکیل میشود. با اجرایی شدن این لایحه حداقل این تعداد دو برابر خواهد شد. چون هر کدام از این واژهها یک دریایی از معانی را میشود برای آن بار کرد، لذا کار افراد سیاس، وکلایی که جنبههای سیاسی را در مباحث داشته باشند، کار این‌ها کاملاً میگیرد.
این چه قانونگذاری است که ما انجام میدهیم؟
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در خصوص آثار و تبعات لازم‌الاجرا شدن لایحه تجارت گفت: کاهش شدید انعقاد قراردادها چون فضای کاملاً بیاعتمادی هست. برای مثال یکجا از این لایحه، از تلقی صحبت کرده حال ممکن است تلقیای که من به شما منتقل میکنم یا شما برداشت میکنید متفاوت باشد. حال باید گفت مگر ما نیتخوانی داریم؟ لذا بعد از اجرایی شدن این لایحه در دادگاه به جای قاضی بایستی افرادی بیایند که مثلاً نیت خوانی کنند.
آثار ناخوشایند اجرایی شدن لایحه تجارت بر کشور
وی در خصوص تبعات دیگر اجرایی شدن این لایحه گفت: بیثباتی و تزلزل در قراردادها، افزایش پروندههای حقوقی، افزایش امکان سوءاستفاده هم طرفین و هم افرادی که وکالت اینگونه پرونده ها را قبول کنند.
وی ادامه داد: موضوع دیگر اعتبار بخشیدن به رویههای غیررسمی و کاهش اعتبار رویههای رسمی است که خیلی از جهات را متزلزل میکند و این میتواند آثار ناخوشایندی داشته باشد. این موضوع امنیت سرمایهگذاری را از بین میبرد و دقیقاً مغایر بخشهای عمدهای از سیاستهای کلان اقتصاد مقاومتی است.
مجری برنامه ضمن اشاره به رکورد زنی مجلس در تصویب قانون گفت: یک رکورد دیگری که نمایندهها زدن این است که بیشتر مادههای این قانون تجارت، جدید تجارت، با کمترین مخالف تصویب‌شده است. برای مثال در مادهی 183 فقط 5 رأی مخالف در مادهی 184 سه رأی مخالف و در ماده 179 دو رأی مخالف بوده است.
چشم نمایندگان به دهان فردی از مرکز پژوهش‌های مجلس
حاجی دلیگانی، ضمن اشاره به مشکل‌دار بودن لایحه تجارت گفت: بنده چندین بار پیشنهاد‌ها خود در خصوص اشکالاتی که به این لایحه وارد است را مطرح کردم اما متأسفانه همگان فقط چشمشان به دهان یک‌نفری بود که از مرکز پژوهشها که روی این مطلب بیش‌ترین کار را انجام داده بود. البته بنده به نوبه‌ی خودم از همت او تشکر میکنم اما کار او اشکال داشت.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در پایان خاطرنشان کرد: بنده از کسانی که نسبت به این لایحه و ابعاد آن بیدار شدند درخواست دارم پیشنهاد‌های سازنده و پیشنهاد‌هایی که روی هر ماده دراند را به شورای محترم نگهبان دهند؛ زیرا شورای محترم نگهبان تنها جایی هست که میتواند این اشکالات را به مجلس برگرداند. لذا اگر شورا اعلام مغایرت کند مواد اشکال‌دار مجدد به کمیسیون میآید و در صحن مجدداً رسیدگی میشود.
