آمریکا در ادامه کارزار فشار علیه ایران ، اقدامات نظامی دریایی خود در منطقه را تشدید کرده؛ اقدامی که میتواند از درگیریهای کنترلشده فراتر رفته و به بیثباتی موقت و پرهزینه در منطقه منجر شود.
در هفتههای اخیر، آمریکا مسیرهای تجارت دریایی ایران را محدود کرده و تلاشهای تهران برای بازسازی برنامه موشکی پس از جنگ ژوئن را با اختلال مواجه کرده است. هفته گذشته، آمریکا یک نفتکش تحریمشده را که برای انتقال نفت از ایران و فنزوپلا استفاده میشد، توقیف کرد. منابع مطلع به خبرگزاری رویترز گفتهاند که واشنگتن قصد دارد کشتیهای بیشتری را که نفت ایران و فنزوئلا را حمل میکنند، متوقف کند.
همزمان، روزنامه «والاستریت ژورنال» گزارش داد که نیروهای عملیات ویژه آمریکا ماه گذشته یک کشتی در اقیانوس هند را که از چین به ایران میرفت، متوقف و تجهیزات نظامی آن را ضبط کردند. این نخستین اقدام آشکار آمریکا در متوقف کردن محمولههای چینی در مسیر ایران طی سالهای اخیر است. همچنین، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، هفته گذشته تهران را از بازسازی برنامه هستهای و موشکی خود برحذر داشت و هشدار داد که قادر است این برنامهها را «به سرعت» متوقف کند.
کارشناسان میگویند این اقدامات بخشی از استراتژی ترکیبی فشار سیاسی و اقتصادی آمریکا است و هدف آن محدود کردن نقش ایران در منطقه بدون آغاز درگیری مستقیم است. توقیف نفتکشها و بازرسی محمولهها که تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل انجام میشود، به آمریکا مشروعیت بینالمللی داده و امکان توقیف و انهدام محمولهها را فراهم میکند.
ایران این اقدامات را فشار چندلایه میداند؛ اقتصادی از طریق محدود کردن صادرات نفت و امنیتی از طریق هدف قرار دادن مسیرهای حساس حمل و نقل. با این حال، آمریکا به صورت انتخابی عمل میکند و مسیرها را کاملا مسدود نمیکند تا احتمال پاسخ سریع و مستقیم ایران کاهش یابد، هرچند سطح تنش با گذر زمان افزایش مییابد.
در واکنش به اقدامات آمریکا، که هفته گذشته یک نفتکش تحریمشده را توقیف کرد، مقامات قضایی ایران یک کشتی خارجی در دریای عمان را متوقف و ۱۸ نفر از خدمه آن را به اتهام انتقال سوخت قاچاق بازداشت کردند. سخنگوی وزارت خارجه ایران این اقدام آمریکا را فاقد مبنای قانونی و مشروعیت بینالمللی خواند و آن را نمونهای از «اعمال قوه قاهره و قلدرمآبی نهادینهشده در سطح بینالمللی» دانست.
کارشناسان هشدار میدهند که ادامه این روند میتواند امنیت دریایی را آسیبپذیر کرده و برخوردهای محدود و کنترلشده را به درگیری مستقیم محدود یا غیرمستقیم تبدیل کند. چنین وضعیتی بازگشت به مذاکرات را دشوار میکند و خطر بیثباتی طولانیمدت در منطقه را افزایش میدهد.
