اواسط فروردین ماه بود که تحولات سیاسی داخلی عراق ثابت کرد که چهارمین نخست‌وزیر مکلف عراق یعنی عدنان الزرفی نیز از تشکیل کابینه بازمانده و فرد دیگری باید بخت خود را در این آزمون مشکل بیازماید. در همین اثنا بود که برهم صالح، رئیس جمهور عراق نام مصطفی الکاظمی را به عنوان شخصیتی جدید برای تشکیل کابینه به پارلمان عراق معرفی کرد.
اخبار بین الملل-مصطفی الکاظمی، رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی عراق و نخست‌وزیر کنونی این کشور فردی بود که در ابتدا با ابتکار سه حزب پارلمان عراق به برهم صالح معرفی شد. این سه حزب عبارت بودند از حزب «دولت قانون»، «فتح» و «حکمت ملی»، که به ترتیب افراد سرشناسی همچون نوری المالکی، هادی العامری و سید باقر حکیم نقش برجسته‌ای در این احزاب ایفاء می‌کنند.
خیلی زود حزب «سائرون» به ریاست مقتدی صدر که دارای کرسی‌های زیادی در پارلمان عراق هم هست، حمایت تلویحی خود را از الکاظمی ابراز کرد. «العقد»، «حزب الفضیله»، «قوی العراقیه» و «النصر» هم سایر احزابی بودند که تدریجا به حمایت از مصطفی الکاظمی اقدام کردند تا بحران چند ماهه و بن‌سیاسی عراق را به پایان خود نزدیک کنند. البته وی پس از تشکیل کابینه مورد انتقاد برخی از حزب‌ها همانند حزب دولت قانون قرار گرفت. نوری المالکی در این‌باره گفته که کابینه پیشنهادی از سوی الکاظمی با چشم‌انداز پیش‌روی عراق مغایرت دارد.
سابقه فعالیت مصطفی الکاظمی
پرونده بحران چهار ماهه سیاسی در عراق، اما نهایتا روز پنچشنبه بسته شد و مصطفی الکاظمی با گرفتن تاییدیه برای بیش از نیمی از کابینه خود رسما یه نخست‌وزیری عراق رسید. اما در ادامه باید سوابق و نگرش الکاظمی به مسائل روز عراق را بررسی کنیم.
مصطفی الکاظمی در سال ۱۹۶۷ در بغداد به دنیا آمد و داری مدرک فوق لیسانس حقوق است. نخست‌وزیر جدید عراق همچون سایر چهره‌های برجسته سیاسی کنونی عراق، در دوران حکومت صدام حسین در تبعید و انزوا بسر می‌برد که در آن زمان بار‌ها به مرگ تهدید شد بود. وی پس از سرنگونی صدام به عراق بازگشت. نکته جالب درباره او اینکه الکاظمی از آن زمان تاکنون به عضویت هیچ حزبی درنیامده است. نخست وزیر کنونی عراق پس از رجوع به کشورش در سال ۲۰۰۳ میلادی، اکثر اوقات خود را به فعالیت رسانه‌ای معطوف کرد و پیشه نویسندگی را پیگیری کرد. همزمان با نخست‌وزیری حیدر العبادی، الکاظمی هم که احتمالا پیشتر با عبادی در انگلیس شناختی نسبت به هم داشتند وارد صحنه سیاسی عراق می‌شود.
اقدامات سازنده الکاظمی در عراق
وی به عنوان رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق در اظهارنظر‌های خود درباره ایران گفت: «ایران و رهبرش نقش بزرگی در ایجاد صلح جهانی دارند». همچنین از جمله دیگر اقدامات مثبت او در عراق به عنوان رئیس سازمان امنیت عراق، برچیدن «شعبه ایران» سازمان اطلاعات خارجی آمریکا بود. این نهاد مسئولیت جاسوسی از دیپلمات‌های ایرانی ساکن در عراق را داشت.
مصطفی الکاظمی همان روز پنچشنبه و پس از اخذ اعتماد از پارلمان عراق، تاکید کرد «دولت در چارچوب فراهم کردن راه‌های زندگی شایسته برای شهروندان عمل خواهد کرد». وی ضمن تاکید بر تلاش کابینه خود در حفاظت نقاط مثبت ایجاد شده طی سال‌های اخیر این را هم گفت که ملت عراق برای موفقیت بیشتر کابینه در چارچوب مقابله با مشکلات متعدد امنیتی و اقتصادی به دولت عراق کمک کند. شایان ذکر است که کابینه الکاظمی نتواسنته نظر مثبت پارلمان در رابطه با هفت وزیر را جلب کند و اینکه او باید تکلیف این صندلی‌های خالی را مشخص کند.
البته حرف و حدیث‌هایی هم درباره نقش او به عنوان رئیس سازمان اطلاعات عراق در ترور سپهبد سلیمانی و یاران شهید ایشان نیز مطرح است که البته تاکنون سند متقنی در این‌باره ارائه نشده است. در همین ارتباط، مثلا «ابو علی العسکری» مسئول امنیتی گردان‌های حزب‌الله عراق، طی پیامی در حساب توئیتری خود نوشت که الکاظمی در عملیات ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهید ابو مهدی المهندس و جمعی دیگر از یاران شهید ایشان نقش داشته است.
واکنش‌ها به نخست‌وزیری الکاظمی
مسرور بارزانی، نخست وزیر دولت اقلیم کردستان عراق ضمن ابراز خرسندی از انتخاب الکاظمی، بر حمایت از او تاکید کرده است. حید العبادی در فراکسیون «النصر» هم که چهره کاملا نزدیک به الکاظمی به حساب می‌آید گفته بود که برای تشکیل یک دولت جدید، همکاری می‌کند.
ایاد علاوی، رهبر فراکسیون «الوطنیه» که که پیشتر با اسامی اعلام شده به عنوان نخست‌وزیر موافق نبود، تمایل خود را به اعلام نام الکاظمی به عنوان نخست وزیر اعلام کرد. فراکسیون «سائرون» به ریاست مقتدی صدر هم تاکید کرده بود که به صورت مشروط اقدام به حمایت از الکاظمی خواهد کرد. علی العبودی، عضو جریان حکمت ملی منتسب به سید عمار حکیم اعلام کرده بود که فراکسیون‌های شیعه نظر مثبتی بر نام الکاظمی دارند. هادی العامری رئیس فراکسیون «الفتح» هم انتخاب الکاظمی را به منزله بازگشت امور عراق به حالتی قانونی ذکر کرده بود.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا هم طی تماسی تلفنی به الکاظمی تبریک گفت.، از سویی دیگر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان هم ضمن تبریک از او دعوت کرد تا به ریاض سفر کند.
پرونده اخراج نظامیان آمریکایی‌ها روی میز نخست‌وزیر عراق
حین جلسه رای‌گیری به کابینه مصطفی الکاظمی، گروه‌های و احزاب عراقی بر موضوع اخراج کامل نظامیان آمریکایی اصرار ورزیدند و آن را یک ماموریت مهم برای کابینه الکاظمی دانستند. سازمان «بدر» به عنوان یکی از گروه‌های مهم و کلیدی در معادلات سیاسی عراق طی بیانیه‌ای تاکید کرد «امیداریم کابینه مصطفی الکاظمی از پختگی سیاسی لازم برخوردار باشد و بتواند تمامی مسئولیت‌هایی را که بر عهده‌اش است، به طور کامل انجام دهد». این سازمان همچنین در ادامه ابراز امیدواری کرد که کابینه جدید عراق به سمت اجرای مصوبه پارلمان مبنی بر اخراج نیرو‌های خارجی از کشور، حرکت کند.
البته موضوع اخراج نظامیان تروریست آمریکایی از عراق مطلبی نیست که تنها مورد توجه احزاب و گروه‌های شیعی عراق قرار بگیرد. «مهدی الصمیدعی» مفتی اهل سنت عراق، هم در پی تشکیل کابینه عراق ضمن تبریک به مصطفی الکاظمی، خطاب به او گفت: «با رغبت و شجاعت، روی مسئله اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق متمرکز شوید، چراکه این نظامیان نیرو‌های قدرتمند عراقی را مورد هدف قرار می‌دهند».
موضوع اخراج نظامیان آمریکایی از عراق با توجه به اینکه مصوبه پارلمان این کشور است، بحثی بسیار مهم و به نحوی حیثیتی برای عراقی‌هاست. مردم عراق که از دخالت‌های نابجای آمریکا در عراق و کشتار بی‌رحمانه فرماندهان مقاومت در کشورشان به ستوه آمده‌اند، چندی پیش سیلی خروشان را در خیابان‌های بغداد به راه انداختند و یک‌صدا شعار‌های ضدآمریکایی سر دادند. آن‌ها ثابت کردند که علی‌رغم نظرات مختلف در سایر موضوعات، مصوبه اخراج نظامیان آمریکایی از عراق را حسابی پیگیری می‌کنند و تا خرج کامل آن‌ها از پای نخواهد نشست، مخصوصا اینکه آمریکا طی هفته‌های اخیر نشان داد که در پی تحرکات ظاهری و عوام‌فریبانه به دنبال ادامه حضور نظامی در عراق و شاید هم توطئه‌ای جدید در این کشور است.
تاکید الکاظمی به خروج نظامیان آمریکایی
الکاظمی البته پیش از این اعلام کرده بود که مخالف حضور غیرقانونی آمریکا در عراق است، حالا باید دید که وی تا چه اندازه حاضر است فشار ناشی از عملیاتی شدن این تصمیم را به جان بخرد و این موضوع را تا آخر پیگیری کند؛ چراکه پیش از این عادل عبدالمهدی فاش کرد که هنگامی که خلاف میل آمریکایی‌ها عمل کرده، دونالد ترامپ طی گفت‌وگویی تلفنی رسما او را به خلع از قدرت تهدید کرده است!
داعش و آشوب‌های خیابانی چالش‌های دیگر الکاظمی
دو چالش بسیار مهم دیگری نیز سدی محکم در برابر کابینه الکاظمی تشکیل داده است، موضوع اول نشانه‌های ظهور مجدد و نحس داعش در مناطق شمال و شمال غرب عراق است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، آمریکا با انتقال برخی از تروریست‌های داعشی از خاک سوریه به عراق به دنبال یک سناریوی خطرناک جدید برای منطقه است؛ بنابراین حملات اخیر داعش در نزدیکی سامرا به نوعی زنگ خطری برای بغداد است و نیازمند توجه فوری کابینه جدید است. نکته امیدوارکننده در این بین، پیشینه اطلاعاتی و امنیتی مصطفی الکاظمی است که می‌تواند او را در مبارزه با داعش کمک کند.
چالش خطرناک دیگر آشوب‌های خیابانی در عراق است که گویا از خارج کشور خط می‌گیرد. هرچند که بیان مطالبات از سوی مردم عراق امری کاملا طبیعی و حق واضح آن‌هاست، حمله برنامه‌ریزی شده به سفارت و یا کنسولگری ایران در عراق قطعا ماجرایی است که فراتر از یک اعتراض صِرف و ساده باید آن را تحلیل کرد. هرچند که دستان مخفی آل‌سعود و آمریکا چند هفته‌ای است که با توجه به شیوع ویروس کرونا در جهان، از عراق بریده شده و فعلا خبری از اعتراضات خون‌آلود و غیرمتعارف نیست، الکاظمی باید تنش‌آفرینی بازندگان همیشگی در عراق را جدی بگیرد و خود را برای رویارویی با آن آماده کند. پیشینه اطلاعاتی و امنیتی مصطفی الکاظمی این بار هم می‌تواند به کمک او بیاید!
