در روزهایی که دمای بسیاری از استان‌های کشور از ۴۰ درجه نیز فراتر رفته، قطعی‌های مکرر آب و برق به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم تبدیل شده است. خاموشی‌های ساعتی، افت فشار یا قطع کامل آب در برخی مناطق، و اختلال در فعالیت بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و زندگی روزمره مردم، این سؤال را مطرح کرده که چرا بحران انرژی در کشور، همچنان بی‌پاسخ مانده و در فواصل تابستان اینگونه بیداد می‌کند؟
این‌بار اما صدای نارضایتی نه فقط از سوی مردم، بلکه از داخل مجلس هم بلند شده، نمایندگان با صراحت از ناکارآمدی در مدیریت مصرف انرژی انتقاد کرده‌اند و خواستار پاسخگویی وزیر نیرو و ایجاد سازوکارهایی جدید برای عبور از این وضعیت شده‌اند.
با شکاف جدی بین تولید و مصرف مواجه‌ایم
رحمت‌الله نوروزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با همشهری با تأکید بر اینکه قطعی‌های اخیر برق و آب، نشانه‌ای آشکار از ناترازی انرژی در کشور است، گفت: «متأسفانه در سال‌های گذشته، علیرغم هشدارهای مکرر کارشناسان، برنامه‌ریزی دقیقی برای مدیریت مصرف و توسعه پایدار زیرساخت‌ها صورت نگرفته. ما امروز با شکاف جدی بین تولید و مصرف مواجه‌ایم؛ شکافی که تبعات اجتماعی و اقتصادی دارد.»
سه منطقه مرفه تهران بیشترین مصرف آب و برق را دارند
در کنار قطعی برق، مسئله کم‌آبی نیز به نقطه هشدار رسیده است. کامران غضنفری، نماینده تهران، در گفت‌وگو با همشهری، به دلایل این بحران پرداخت و گفت: بخش بزرگی از منابع آب کشور در کشاورزی هدر می‌رود، هنوز روش‌های سنتی آبیاری مثل غرقابی، رایج است. اگر تکنولوژی‌های نوین اجرا شود، نیمی از این آب‌ها ذخیره می‌شود و می‌توان آن را برای مصارف خانگی یا صنعتی هدایت کرد.»
غضنفری افزود: «وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو باید با همکاری و الزام قانونی، اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی را اجرایی کنند. ادامه روند فعلی، کشور را به خشکی می‌کشاند.»
وی بخش دیگر بحران را مربوط به مصرف خانگی دانست و گفت: «سه منطقه مرفه تهران یعنی مناطق ۱، ۲ و ۳، بیشترین مصرف آب، برق و گاز را دارند. این عدالت نیست که طبقه‌ای بی‌درد، منابع ملی را برای استخرهایشان مصرف کند و بیشترین یارانه را هم بگیرد.»
راه‌حل کجاست؟
طبق اعلام شرکت توانیر، رشد سریع مصرف برق در تابستان امسال از ۷۷ هزار مگاوات نیز عبور کرده؛ این در حالی است که ظرفیت تولید کشور محدود مانده و با گرم‌شدن هوا، نیروگاه‌ها نیز با کاهش راندمان مواجه‌اند. در برخی شهرها، جدول خاموشی‌های مدیریت‌شده اعلام شده و برخی مناطق حتی بدون اطلاع قبلی، با قطعی مواجه شده‌اند. در حوزه آب نیز، افزایش مصرف خانگی و کشاورزی، کاهش بارندگی و بحران آبخوان‌ها، وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
به گفته کارشناسان، اگر اصلاح الگوی مصرف به‌صورت جدی و فوری در دستور کار قرار نگیرد، بحران انرژی در سال‌های آینده به بحران ملی بدل خواهد شد.
زمان تغییر ساختارها فرا رسیده
افزایش نارضایتی عمومی، فشار اجتماعی و هشدارهای کارشناسان و نمایندگان نشان می‌دهد زمان آن رسیده که نگاهی نو به مسئله انرژی در کشور شکل بگیرد. شاید پیشنهادهایی مانند تشکیل «سازمان بهینه‌سازی انرژی» بتواند آغازی برای این تغییر ساختاری باشد، اما تا زمانی که عزم واقعی برای مواجهه با ناترازی وجود نداشته باشد، هر تابستان، تکرار یک بحران خواهد بود.
