سپاه پاسداران در رونمایی از آن‌چه رسانه‌ها «بزرگترین شهر موشکی » این نیرو خواندند، مجموعه‌ای عظیم از سامانه‌های موشکی بالستیک و کروز را به نمایش گذاشت. شهر‌های موشکی عمداً پنهان، پراکنده و در اعماق ساخته شده‌اند.
فروردین ماه امسال سپاه پاسداران شاهد نمایش انبوهی از موشک‌های «خیبرشکن»، «حاج قاسم»، «عماد»، «سجیل»، «قدر H» و «کروز پاوه» بودیم. اما خبر‌ها و تصاویر منتشرشده تنها بخش کوچکی از واقعیت را نشان می‌دهند؛ سپاه تأکید کرده که تنها «درصدِ کمی» از توان واقعی و پایگاه‌ها مجوز اعلام عمومی پیدا کرده است. این شهر موشکی در نقاطی از عمق کشور، پراکنده و محافظت‌شده و جزئیات مکانی گمنام و امنیتی باقی می‌ماند.
ویژگی شهر‌های موشکی سپاه
یکی از ویژگی‌هایی که در گزارش‌ها و اظهارنظر‌های مقامات سپاه تکرار شده، نگهداری سامانه‌ها در «صد‌ها متر زیر زمین» و حتی ادعا‌های پیشین درباره عمق تا ۵۰۰ متر است. این عمق بالا دو هدف مهم را دنبال می‌کند: اول حفاظت موثر در برابر حملات هوایی و تهاجمات پیش‌دستانه؛ دوم ایجاد پایگاه‌هایی با خروجی‌های متعدد برای شلیک از نقاط مختلف و افزایش قابلیت بقا و مانور. سامانه‌های زیرزمینی همچنین امکان نگهداری طولانی‌مدت، تعمیر و سوخت‌گیری محافظت‌شده و حتی تولید موشک در عمق را فراهم می‌کنند.
شهر‌های موشکی؛ پراکندگی و تعداد
سپاه بار‌ها گفته است که اینها «شهرها» بخشی از شبکه‌ای بزرگ‌تر هستند — صد‌ها شهر و پایگاه موشکی که برخی‌شان تاکنون رسانه‌ای شده‌اند و بسیاری دیگر هنوز محرمانه‌اند. فرماندهان نیروی هوافضا و ستاد کل تصریح کرده‌اند که توان‌افزایی در این حوزه پیوسته در حال توسعه است و حتی گفته‌شده اگر هر هفته یک شهر موشکی رونمایی شود، باز هم کافی نخواهد بود؛ این سخن روی پراکندگی گسترده و تلاش برای ایجاد بازدارندگی در عمق سرزمینی تأکید دارد.
در رونمایی جدید، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و کروز به نمایش درآمد: «خیبرشکن»، «حاج قاسم»، «عماد»، «سجیل»، «قدر H» و «کروز پاوه». برخی از این موشک‌ها پیش‌تر در عملیات‌هایی که سپاه از آنها با عنوان «وعده صادق» یاد کرد استفاده شده‌اند؛ بنابراین این شهرها نه‌فقط نمایشِ ذخیره موشکی ایران، بلکه مراکز واقعی عملیاتی و آماده‌سازی برای استفاده در مأموریت‌های رزمی محسوب می‌شوند.
«تیربار موشکی»؛ تسریع زمان آماده‌سازی
یکی از دستاورد‌هایی که چند سال پیش رونمایی شد و گزارش‌ها آن را «تیربار موشکی» نام گذاشتند، سیستم‌های حامل ریلی بودند که وظیفه کاهش زمان آماده‌سازی و پرتاب را بر عهده دارند. این سیستم‌ها موشک‌های سنگین را پس از سوخت‌گیری و آماده‌سازی به‌صورت عمودی قرار می‌دهند و روی ریل به محل پرتاب منتقل می‌کنند؛ شبیه گلوله‌هایی که روی جایگاه پی‌درپی قرار می‌گیرند. هدف این نوآوری‌ها حل دو چالش مهم موشک‌های بالستیک است: آسیب‌پذیری در زمان سوخت‌گیری در فضای باز و زمان طولانی آماده‌سازی قبل از پرتاب. با این فناوری زمان آمادگی به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد و خطرات در فضای باز کمتر می‌شود.
کارخانه‌های زیرزمینی؛ خودکفایی و حفاظت از زنجیره تولید
سپاه در بهمن‌ماه ۱۳۹۷ از یک «کارخانه» تولید موشک در زیر زمین رونمایی کرد؛ نشانه‌ای از تلاش برای تضمین زنجیره تولید و خودکفایی حتی در شرایط تحریم یا حملات. تولید زیرزمینی مزایایی از جمله حفاظت تجهیزات و استمرار تولید در شرایط جنگی را به‌همراه دارد و پیام سیاسی نیز دارد: واکنش به تلاش‌های تضعیف‌کننده خارجی.
گونه‌های دریایی و زیرآبی؛ تنوع موشکی فراتر از ساحل
نیروی دریایی سپاه نیز از شهر‌های موشکی دور از سواحل سخن گفته است؛ سامانه‌هایی که در صد‌ها متر زیر زمین نگهداری شده و با کشنده‌های زمینی مسلح می‌شوند تا نیازی به حضور دائم در سواحل برای شلیک موشک‌های دریایی نداشته باشند. این سامانه‌ها، به ادعای فرماندهان، قادرند اهداف دور در دریا را از اعماق خاک کشور هدف قرار دهند.
چرا مکان دقیق شهر موشکی اعلام نمی‌شود؟
محرمانه‌داشتن محل استقرار دلایل ساده و روشنی دارد: کاهش آسیب‌پذیری در برابر حملات پیش‌دستانه، حفاظت از تاسیسات و پرسنل و حفظ عنصر غافلگیری. انتشار تنها بخش‌های محدود و گزینشی پیام نظامی و سیاسی دارد: هم بازدارندگی را نشان می‌دهد و هم از افشای نقاط ضعف جلوگیری می‌کند.
