در مقابل تحریم‌های جدید کنگره آمریکا، طرحی با عنوان « طرح مقابله با اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه» توسط مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه شده است و قرار است روز شنبه در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به بحث و بررسی گذاشته شود.
تاکنون دولت تنها در یک مورد اقدام آمریکا را نقض برجام دانسته است و آن تمدید قانون تحریم ایران (ایسا) به مدت ده سال دیگر بود. در آن مورد اقدام متقابل ایران محدود به چند اقدام بود که متاسفانه اقدام متناسب نبود. در سایر اقدامات هم که دولت اقدام متقابلی انجام نداد و اولین نکته‌ای که در بررسی طرح جاری در مجلس باید به آن توجه کرد این است که آیا خلأ قانونی برای مقابله با اقدامات خلاف برجام آمریکا وجود داشته است؟ مجلس شورای اسلامی در زمان بررسی توافق جامع هسته‌ای «برجام» قانونی با عنوان «قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» تصویب کرد. در این قانون پیش‌بینی لازم را برای زمانی که برجام از سوی طرف‌های توافق نقض شود، کرده است. در بند 3 این قانون آمده است: «دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها یا بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به طوری که ظرف مدت 2 سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به 190 هزار سو افزایش یابد.»
بر اساس این قانون هرگاه یکی از حالت‌های سه گانه زیر تحقق یابد دولت موظف به توقف همکاری‌های داوطلبانه و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز است. حالت‌های سه گانه عبارتند از:1- عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها 2- بازگرداندن تحریم‌های لغو شده 3- وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر.
در صورت تصویب قانون جدید شروط دو و سه محقق خواهد شد و لذا دولت موظف خواهد بود تا دو وظیفه مشخص شده در قانون را اجرایی کند.
مشاهده می‌شود که خلأ قانونی برای مقابله با اقدامات خصمانه طرف‌های توافق وجود ندارد. در نتیجه تهیه و تصویب طرح جدید نیاز نیست. بلکه اولویت با پیگیری برای اجرای تکالیف مشخص شده در قانون موجود است. اگر تصویب طرح جدید بدون پیگیری برای اجرای قانون قبلی باشد به معنای نادیده گرفتن آن قانون توسط مجلس شورای اسلامی است. این چشم‌پوشی حاوی دو پیام مهم است.
- از منظر حقوقی مجلس شورای اسلامی معتقد نیست تصویب قانون جدید توسط سنای آمریکا نقض برجام است. به همین دلیل به قانون موجود درباره اجرای برجام ارجاع نشده است.
- از منظر سیاسی مجلس شورای اسلامی برجام را یک توافق خوب می‌داند و تمایلی ندارد تا مشکلی در مسیر اجرای برجام ایجاد کند.
این پیام‌ها در کنار کیفیت طرح موجب تشدید و تثبیت ادراک غلط آمریکایی‌ها مبنی بر وابستگی ایران به برجام خواهد شد.
