قاسم افتخاری در نشست بررسی علمی چالش رابطه ایران و آمریکا در خانه اندیشمندان علوم انسانی گفت: اینکه الان با آمریکا مذاکره کنیم یا نه خیلی موضوعیت ندارد و حتی اگر مذاکره هم بکنیم به معنی حل مشکل نخواهد بود. چرا این حرف را می زنم چون تجربه برجام جلوی چشمانم است.
**ترامپ هم عوض شود، اتفاقی نخواهد افتاد
وی ادامه داد: در برجام توافقی صورت گرفت ولی در نهایت چه اتفاقی افتاد؟ این برجام نیاز به یک برجام دیگری دارد تا سرمایه گذاری خارجی در کشور ما اتفاق بیفتد.
« ایران برای دیگر کشورها و سرمایه گذاران خارجی از لحاظ اقتصادی جذابیت ندارد، از این رو اگر ترامپ هم تغییر کند اتفاقی نخواهد افتاد. از آقای اوباما هم آدم نرم تری بیاید نباید انتظار هجوم سرمایه گذاران خارجی به ایران را داشته باشیم. چون سرمایه گذار به دنبال سودش است و به مسائل دیگر کاری ندارد و با شرایط فعلی ما سرمایه گذار اعتماد نخواهد کرد. از طرف دیگر هم در دنیای امروز بدون سرمایه گذاری خارجی به دلیل وجود رقابت شدید و تکنولوژی که هر روز به روز می شود نمی توان توسعه پیدا کرد. »
**امروز در دنیا حرف اول را قدرت اقتصادی می زند
وی افزود: چینی ها هم نزدیک به 40 سال برخی حرف هایی که ما می زنیم را زدند اما در پایان کار چه تصمیمی گرفتند؟ در دنیای امروز آخرین حرف را ثروت می زند، کشور فقیر حتی نمی تواند ایدئولوژی خودش را پیش ببرد. امروزه اصلی ترین مولفه قدرت، قدرت اقتصادی است.
از سوی دیگر وقتی در سیاست خارجی به یک ایدئولوژی خودمان را محدود کنیم از تامین منافع عاجز خواهیم شد چرا که اولا مردم جامعه پشتیبانی نخواهد کرد چون به تعداد افراد هر جامعه ای ایده های مختلف وجود دارد. از طرف دیگر امروز در عرصه بین المللی ایدئولوژی دیگر جایی ندارد و کشورها ایدئولوژی را کنار گذاشته و به دنبال تامین منافعی مشترک بین همه مردم مثل مثل امینت ، آزادی ، رفاه و.. رفتند.
**عده ای آمریکا ستیزی را هویت نظام می دانند
استاد بازنشسته دانشگاه تهران سپس با انتقاد از برخی افراد تاثیر گذار در کشور که دشمنی با آمریکا را ابدی می دانند، گفت: عده ای در این کشور فکر می کنند اگر نظام جمهوری اسلامی با آمریکا دشمنی نکند دیگر هویتی نخواهد داشت بنابراین با هرمذاکره ای که این دشمنی را کاهش بدهد مخالفت می کنند و فکر می کنند انتهای این مسیر بحران هویت است که در نتیجه خودش برای نظام بحران مشروعیت به بار خواهد آورد.
**آمریکایی ها نسبت به ایران نظر مساعدی دارند
وی درمورد چرایی به وجود آمدن چالش ها در رابطه ایران و آمریکا گفت:
اول باید به یک نکته اشاره کنم. آمریکایی ها در طول تاریخ مساعد ترین نظر را نسبت به ایرانی ها داشتند؛ حتی در برهه انقلاب هم بخش مهمی از ساختار آمریکا موافق برخورد سخت با انقلابیون ایرانی نبود.
« مسئله دیگر این است که ما در زندگی خودمان بارها دیده ایم که آمریکا با کشورهای مختلف به شدت درگیر شده است؛ مثلا ویتنام و کره، اما طولی نکشیده است که این کشور توانسته روابط خود را با کشورهای دیگر برقرار سازد. نکته مهم دیگر این است که آمریکا و ایران در هیچ جنگی با هم درگیر نشده اند وهمچنین نه آمریکا نسبت به ایران ادعای ارضی دارد و نه ایران چشم داشتی به آمریکا دارد ، از این رو سوال مهم این است که پس چه شده است که این روابط خصمانه بین این دو کشور حاکم شده است؟
**تنها ایراد از ساختار آمریکا نیست
وی ادامه داد: در پاسخ به این سوال همه به بررسی ساختار سیاسی آمریکا می پردازد و همه هم کم و بیش شناختی از این ساختار دارند اما کسی به ساختارهای ما در ایران توجه نمی کنند انگار این رابطه یک طرف است و فقط باید به بررسی آمریکا پرداخت. همه مطرح می کنند که ما مشکلات ساختاری داریم اما کسی دقیقا نمی گوید این مشکلات ساختاری چه مسئله یا مسائلی است.
**ساختار سیاسی دچار تضاد است
افتخاری ادامه داد: به نظر من ساختار سیاسی ما از یک تضاد درونی رنج می برد و این تضاد مانعی برای اجماع نخبگان ما در سیاست خارجی شده است. دو ایده بنیادین در ساختار سیاسی ما کنار هم قرار گرفته اند که این دو ایده به نظر من سازگار نیست ؛ این دو ایده جمهوریت واسلامیت است.
وی افزود: به واقع جمهوریت شکل پیشرفته دموکراسی است که همه چیز را به مردم واگذار کرده است و اسلام که شرایط خاص خودش را دارد ، این دو ایده باعث شده است در ساختار سیاسی ما دو نوع تفکر شکل بگیرد؛ یک عده آمریکا را دشمن ابدی ایران می دانند که تحت هیچ شرایطی نباید با آن مذاکره کرد وآمریکا قابل تغییر نیست.
«تفکر دوم معتقد است: مذاکره و گفت وگو با آمریکا امکان پذیر است و در در سیاست دوستی و دشمنی ها سیال است.هر کدام از این گرایش ها در داخل ساختار طرفدارانی دارند اما نکته اینجاست که این دو گرایش محدود به عرصه سیاسی نیستند بلکه رقبای ایدئولوژیک هستند ، باعث قفل شدگی ساختار می شود و هر کدام اقدام دیگری را خنثی می کند.
این کارشناس سیاسی افزود: این امر باعث شده روابط ایران و آمریکا در عرض 40 سال به صورت خصمانه باقی بماند و علاوه بر آمریکا مشکلات ساختاری ما هم دخیل بوده است. راه حلی هم که به نظر من می رسد علاوه بر تغییر نگرش در کاخ سفید رفع این تضاد و برخی اصلاحات ساختاری در ایران است.
