به‌رغم خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از توافق برجام در سال ۲۰۱۸ مایک پمپئو، وزیر خارجه این کشور همراه با تیمی در حال تدوین متنی حقوقی است تا بر اساس آن بتواند آمریکا را به عنوان یکی از طرف‌های برجام به شمار آورد تا در نهایت مانع پایان یافتن تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل در اکتبر سال جاری میلادی شود.
اخبار سیاسی- بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد هرگونه دادوستد تسلیحاتی با ایران تا ۱۸ اکتبر سال جاری (۲۷ مهر) را ممنوع کرده است. این قطعنامه در پیوند با توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ و برای یک بازه زمانی ساله تصویب و یکی از مواردی بود که از سوی دولت ترامپ و مخالفان توافق هسته‌ای با ایران در آمریکا به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. اگر تحریم تسلیحاتی علیه ایران تمدید نشود، آمریکا می‌تواند به‌عنوان عضوی از برجام از حق خود به منظور اعمال فشار برای بازگرداندن تحریم‌های گسترده علیه ایران که پیش از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ اعمال شده بودند، استفاده کند.
تحریم‌هایی که مانع از فروش نفت و تبادلات بانکی می‌شد اما اکنون که آمریکا عضو برجام نیست در این راستا هیچ اقدامی نمی‌تواند انجام دهد و در حال دست و پا زدن برای آن است که عضوی از برجام است. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور ما طی توییتی تصمیم آمریکا برای بازگشت به برجام را نتیجه شکست مفتضحانه سیاست فشار حداکثری علیه ایران خواند.
وی در این نوشتار ادامه داد: «۲ سال پیش مایک پمپئو وزیر امور خارجه و رئیسش «توقف مشارکت آمریکا» در برجام را اعلام کردند به خیال آن‌که «فشار حداکثری» آنان، ایران را به زانو درآورد. نظر به شکست مفتضحانه آن سیاست، او اکنون می‌خواهد شریک برجام باشد. رؤیاپردازی را بس کنید: ملت ایران همیشه سرنوشت خود را تعیین کرده است.» نکته قابل‌توجه آنجاست که نه‌تنها مقامات ایرانی نسبت به این طرح آمریکا واکنش نشان دادند حتی اساتید آمریکایی نیز این موضوع نقد کرده‌اند.
استفان والت، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد آمریکا به تلاش مایک پمپئو برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در سازمان ملل با استفاده مجدد آمریکا از اهرم برجام انتقاد و در صفحه توییترش نوشت: «تلاش پمپئو برای فعال کردن مقررات اعمال دوباره مکانیسم ماشه در برجامبعد از این که آمریکا از آن خارج شده و آن را دور انداخت، مانند این است که مردی با طلاق همسرش را ترک کند و آن وقت بگوید باید درباره این که زن سابقش با چه کسی قرار می‌گذارد خودش تصمیم بگیرد.» به دنبال این موضوعگفت‌وگویی با صاحب‌نظران در این عرصه داشتیم که مشروح آن را می‌خوانید.
* آمریکا باید از ایران عذرخواهی کند
سیدجلال ساداتیان، سفیر اسبق ایران در انگلیس دراین‌باره گفت:«آمریکا تمام تلاشش را برای افزایش فشار بر ایران انجام داد و به شکل یک‌طرفه حداکثر تحریم‌های اقتصادی را بر ایران اعمال کرد. آن‌ها با تمسک به خس و خاشاک‌ها درصدد به زانو درآوردن ایران گام برداشتند اما به این هدف نتوانستند، دست یابند.»
وی ادامه داد: «آخرین ترفندی که آمریکا در دستور کار خود داشت استفاده از اروپایی‌ها بود. جمهوری اسلامی ایران پس از خروج آمریکا از برجام به مدت یک‌سال منتظر اروپایی‌ها ماند تا به تعهدات‌شان عمل کنند اما آن‌ها دائم امروز و فردا و به آمدورفت‌ها و گفت‌وگوها بسنده کردند. در نهایت ایران با تعلیق تعهداتش در برجام دست به تهدید اروپا زد.»
سفیر اسبق ایران در انگلیس تصریح کرد: «هنگامی‌که ایران به گام پنجم رسید، اروپایی‌ها تهدید به فعال کردن مکانیزم ماشه کردند به این معنا که حتی یکی از کشورها اگر شکایتی مطرح کند تحریم‌ها علیه ایران آغاز می‌شود. آمریکا طی مدتی که از برجام خارج شد بسیار تلاش کرد تا اروپایی‌ها را با خود همراه و اجماع جدیدی به وجود آورد تا منجر به قطعنامه جدیدی علیه ایران شود و در نهایت بتواند مقصود خود را تأمین کند.»ساداتیان ادامه داد: «پس موضوعات مذکور شاهد آن بودیم که برخی کشورها خود را موظف نداشتند تا در تحریم ایران مشارکت داشته باشند اما تعدادی از شرکت‌های بزرگی که با آمریکا در مراودات اقتصادی بودند به دلیل ترس از جریمه‌های آمریکا به شکلی از ایران فاصله گرفتند.»
سفیر اسبق ایران در انگلیس تصریح کرد: «در حال حاضر راه فرار برای ایران وجود دارد چراکه می‌تواند برخی از کالاها، نفت خام و بخشی از فرآورده‌های محصولات نفتی‌‌اش را بفروشد و خریدهایی را انجام دهد زیرا کشورهای دنیا موظف به استفاده از این تحریم‌ها نیستند. در ادامه هم شاهد تعبیر وزیر خارجه کشورمان از این موضوع به عنوان تروریزم اقتصادی آمریکا بودیم.»وی تصریح کرد: «آمریکا اخیرا مدعی شده است که همچنان عضو برجام است. در اینجا سؤالی مطرح می‌شود مبنی بر آن‌که اگر شما عضو برجام هستید تاکنون چرا تا این اندازه خلاف انجام داده‌اید؟ چرا چنین تحریم‌هایی علیه ایران انجام داده‌اید؟ شما باید به تعهدات برجامی‌تان عمل می‌کردید! آمریکا باید تمام تحریم‌ها علیه ایران را برداشته، خسارات‌مان را بپردازد و به طور رسمی از ایران عذرخواهی کند. در این صورت ایران، جامعه بین‌الملل و شورای امنیت باید به این موضوع فکر کنند که شما عضو برجام هستید یا خیر؟»ساداتیان ادامه داد: «آمریکا رسما اعلام کرد که از برجام خارج شده است بنابراین در حال حاضر تمهیداتی باید فراهم شود تا بتواند مجددا به برجام بازگردد. به نظر می‌آید سخنی که وزیر خارجه آمریکا اخیرامطرح کرده تنها از بعد تبلیغات انتخاباتی است چراکه در رقابت‌ها از جوبایدن عقب‌مانده‌اند و در تلاش هستند تا به شکلی خود را ولو به مدت کوتاهی ارتقاء دهند.»
* عدم تعادل روحی در میان سیاستمداران آمریکایی
همچنین رامین مهمان‌پرست، سخنگوی اسبق وزارت خارجه دراین‌باره به گفت: «مقامات آمریکایی در حال زیر سؤال بردن رفتار خود در عرصه‌های بین‌الملل هستند و نشان دادند به هیچ تعهدی پایبند نیستند و هرزمانی اراده کنند از این موافقت‌نامه‌ها می‌توانند خارج و به عنوان بازیچه از آن‌ها استفاده کنند.» وی تصریح کرد: «این رفتارها رویکرد مقامات آمریکایی را در نزد افکار عمومی و جامعه جهانی زیر سؤال می‌برد و این رفتارهای غیرمنطقی و غیرعاقلانه تنها عدم تعادل روحی سیاستمداران آمریکایی را نشان می‌دهد.»سخنگوی اسبق وزارت خارجه با اشاره به این‌که در ماه اکتبر سال جاری براساس معاهده برجام تحریم تسهیلاتی ایران برطرف خواهد شد، افزود: «به همین دلیل مقامات آمریکا به دست‌وپا افتاده‌اند تا از هر روشی استفاده کنند تا برای تمدید تحریم‌های تسهیلاتی گامی بردارد. آن‌ها می‌دانند که در قالب برجام این کار امکان‌پذیر نیست و در شورای امنیت سازمان ملل هم نمی‌توانند موافقت تحریم‌های غیرقانونی را جلب کنند. آمریکا در تلاش است تا به شکلی خود را همچنان عضو و شریک برجام نشان دهد درنتیجه به شکل غیرقانونی مکانیزم ماشه را به اجرا درآورند تا به نوعی تحریم‌های سابق را بازگرداندند.»
وی تأکید کرد: «اقدامات و تحریم‌های آمریکا به‌هیچ‌وجه جنبه حقوقی ندارد و از نظر عرف بین‌الملل هم پذیرفته نیست. آمریکایی‌ها با این رفتارها بیش از گذشته در حال زیر سؤال بردن اقدامات خود هستند و آن را تبدیل به یک مضحکه بین‌المللی کرده‌اند. در میان اساتید دانشگاهی آمریکا در موضوعات بین‌الملل نیز قابل‌طرح است و آن‌ها هم این مسئله و ادعای جدید آمریکا را کاملا مورد نقد قرار داده‌اند.»
راضیه فراهانی
