در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر ، جشنواره جهانی با جشنواره ملی ادغام خواهد شد. خبری که چند روز پیش مطرح شد و موافقان و مخالفانی داشت.
برخی مانند غلامرضا موسوی ، تهیه‌کننده سینما باور دارند ضرورتی ندارد تا جشنواره جهانی فیلم فجر با جشنواره ملی یکی باشد و بهتر است هر کدام مسیر خود را به صورت مجزا دنبال کنند، چون در صورت یکی بودن مخاطبان به فیلم‌های بخش داخلی بیش‌تر توجه می‌کنند و بخش بین‌الملل مهجور می‌ماند. اما افراد دیگری مانند محمدتقی فهیم، منتقد سینما، باور دارند که برگزاری جشنواره به صورت تفکیک شده فقط باعث هزینه‌سوزی و فرصت‌سوزی می‌شود و هیچ دستاورد دیگری نخواهد داشت.
جشنواره جهانی فجر با جشنواره ملی فجر ادغام می‌شود
جشنواره فیلم فجر، مراسمی است که از آن با عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی ایران یاد می‌شود. رویدادی که که از سال ۱۳۶۱ تاکنون در میانه بهمن ماه هر سال برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که از ۱۳۹۳ بخش بین‌الملل آن از جشنواره ملی جدا شد و پنج دوره نیز به کار خود ادامه داد و سرانجام در سال ۱۴۰۰ و با روی کار آمدن محمد خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی، قرار شد که این دو جشنواره ادغام شوند.
غلامرضا موسوی که مخالف ادغام جشنواره‌های جهانی و ملی است، در این باره می‌گوید: «ادغام جشنواره جهانی فجر با جشنواره ملی فجر، باعث می‌شود که جشنواره جهانی زیر سایه جشنواره ملی بماند. در این صورت می‌توانیم مهماندار باشیم و فیلم خارجی را به نمایش در بیاوریم اما واقعیت این است که اگر این ادغام انجام شود، جشنواره جهانی زیر سایه جشنواره ملی می‌ماند و به خوبی دیده نمی‌شود. جشنواره ملی تقریبا ده روز قبل از جشنواره برلین برگزار می‌شود این موضوع هم از مسائلی است که می‌تواند ایجاد مشکل کند. چون بسیاری از کسانی که می‌خواهند به جشنواره برلین بروند، طبیعتا نمی‌توانند به راحتی در جشنواره ما شرکت کنند.»
او در ادامه گفت: «این اتفاق در سال ۱۴۰۱ رخ می‌دهد اما از مسئولین باید پرسید که هدفشان چه بوده است؟ من امیدوارم با بررسی‌هایی که انجام می‌شود تجدیدنظری رخ دهد. ما می‌توانیم بگوییم به جشنواره بین‌المللی نیاز نداریم، اما اگر فکر می‌کنیم که لازم داریم که قطعا به آن نیاز داریم، ادغامش کار درستی نیست.»
محمدتقی فهیم درباره غلط بودند جدا کردن جشنواره ملی از جشنواره بین‌المللی می‌گوید: «از ابتدا نیز برای جداسازی جشنواره ملی از جشنواره جهانی هیچ برنامه درستی چیده نشده بود و یکی از بدترین موارد ذات این جشنواره بود که ابداً به نظر متخصصان و سینماگران توجه نمی‌کردند از همان ابتدا نیز اکثریت اهالی سینما با این تفکیک مخالف بودند و تنها کسانی که از برگزاری جشنواره ذی نفع بودند از این ادغام استقبال کردند.»
او ادامه می‌دهد: «جشنواره فیلم فجر همواره مورد انتقاد همه ما بوده است چون یک توقع آرمانی از آن جشنواره داریم اما باز هم این موضوع باعث نمی‌شود تا جشنواره جهانی را تایید کنیم چون در این پنج سال، عملاً جشنواره جهانی هیچ دستاورد مفیدی نداشت. ماحصل جشنواره ملی این است که حداقل خانواده سینما را دور هم جمع می‌کند ضمن اینکه اهمیت جشنواره فجر در بخش ملی آن است اما بخش بین الملل حتی زمانی که جدا هم نشده بود اهمیت چندانی نداشت.»
محمدتقی فهیم
درجه الف جشنواره جهانی چه می‌شود؟
اردیبهشت امسال بود که جشنواره جهانی فیلم فجر پس از پنج سال فعالیت توانست به فهرست جشنواره‌های «الف» جهانی راه یابد. حال مشخص نیست با ادغام دو جشنواره، درجه «الف» را از دست خواهد داد یا نه. یزدان عشیری، مدیرکل روابط عمومی سازمان سینمایی و مشاور رئیس سازمان روز گذشته با ارائه توضیحاتی درباره ادغام دو جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر نسبت به حواشی ایجاد شده در فضای مجازی و گزارش‌هایی که برخی از رسانه‌ها با تکیه بر انحلال جشنواره جهانی فیلم فجر منتشر کرده‌اند واکنش نشان داد و گفت: متأسفانه از دیروز در فضای مجازی، برخی از واژه انحلال استفاده می‌کنند که در حقیقت دارند با آدرس غلط نعل را وارونه می‌زنند. احتمال می‌دهم که از سر ناآگاهی و نه غرض‌ورزی است. جشنواره جهانی فجر منحل نشده و نخواهد شد و تغییر تقویم زمانی جشنواره با حفظ عضویت در فیاپف، قابل پیگیری است. در همین دو سالی که پاندمی کرونا در جهان شیوع پیدا کرد شاهد تغییر تقویم برگزاری مراسم‌های مختلف بوده‌ایم. حتی پیش از کرونا در تقویم برگزاری جشنواره اسکار ما شاهد تغییرات بودیم. بنابراین نمی‌شود تغییر زمانی یک جشنواره را انحلال یک رویداد قلمداد کنیم.
فهیم درباره برداشتن گام رو به جلو با ادغام دو جشنواره می‌گوید: «این که تصمیم گرفته شد تا در سال ۱۴۰۱ جشنواره ملی در کنار جشنواره جهانی فیلم فجر برگزار شود نه تنها حرکت رو به عقب نیست، بلکه یک پرش روبه جلو به حساب می‌آید چون ما پنج سال زمان سوزی و هزینه سوزی بزرگی برای جشنواره جهانی فیلم فجر انجام دادیم. این اصلاً مهم نیست که جزو جشنواره «الف» شناخته شویم چون برگزاری جشنواره در وهله اول برای خود کشور و در جایگاه بعدی باید برای جهان یک دستاوردی داشته باشد. جشنواره ملی فجر ۳۹ دوره برگزار شده و به مراتب دستاوردهای بهتر و بزرگتری نسبت به جشنواره جهانی داشته است.»
او درباره نبود جشنواره بین المللی می‌گوید: «من مخالف این نیستم که یک جشنواره بین المللی داشته باشیم. اگر خیلی مشتاق هستند، می‌توانند جشنواره فیلم تهران را که قبل از انقلاب اسلامی فعالیت می‌کرده، راه اندازی کنند و یک جشنواره جهانی تشکیل دهند اما این ادغام را انجام دهند چون جشنواره جهانی فیلم فجر در این مدت پنج سال، نه مخاطب داخلی را جذب کرد، نه مخاطب خارجی را، در واقع یک شتر گاو پلنگ بود. موضوع این است که یک جشنواره نباید تبدیل به محلی برای روابط فردی بشود اساساً سوار شدن بر جشنواره‌ای که برای آن خون دل‌ها ریخته شده کار درستی نیست، اما این اتفاق برای جشنواره جهانی رخ داد.»
این منتقد در ادامه گفت: «برگزاری این جشنواره باعث انشعاب، انشقاق و اختلاف خانواده سینما شد. به‌طور مثال مجیدمجیدی و علی معلم مخالف جداسازی این دو جشنواره بودند و رضا میرکریمی و مهدی عسگرپور هم موافق تفکیک این دو جشنواره بودند. این اسامی به عنوان شاخص مطرح شد تا نشان دهد این جداسازی تا چه اندازه توانسته بین خانواده سینما اختلاف بیندازد. با یک جستجوی ساده می‌توان فهمید که چه کسانی مخالف جداسازی این جشنواره بودند کسی مثل مرحوم خسرو سینایی پایش را در جشنواره جهانی نمی‌گذاشت چون معتقد بود با این کار ضربه مهلکی به سینما وارد شده است.»
موسوی درباره امتیازی که جشنواره جهانی به دست آورده است، می‌گوید: «جشنواره جهانی امسال توانست درجه«الف» را کسب کند و من اطلاع ندارم که اگر این ادغام انجام شود این امتیاز را از دست خواهیم داد یا خیر. ما یک مشکل هم داشتیم، در سال‌های اخیر، جشنواره در زمانی برگزار شد که شرایط تحریم روی ما فشار می‌آورد. اگر هدف ما شناساندن فیلم‌ها به جهان است و اینکه سینما دوستان بتوانند جشن‌های بیش‌تری را برگزار کنند، من فکر می‌کنم که جدا کردن این دو جشنواره کار منطقی‌تری است. به این دلیل که هم شرایط مساعدتری به وجود می‌آید هم بهتر دیده می‌شود.»
ادغام جشنواره‌ها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؟
عده‌ای معتقدند که برگزاری هر دوره از جشنواره آن هم به صورت تفکیک شده هزینه زیادی در بر دارد و یکی از مزایای ادغام دو جشنواره کاهش همین هزینه‌ها است.
فهیم درباره کاهش هزینه‌ها از طریق ادغام دو جشنواره می‌گوید: «ما در درجه اول نیازمند جشنواره‌ای هستیم که هنر سینماگران داخلی را به نمایش بگذارد. نمی گویم چیزی که الان داریم را از دست بدهیم. می‌گویم کسانی که دنبال برگزاری جشنواره جهانی هستند، یک جشنواره جدید راه اندازی کنند و از طریق سرمایه‌گذارانی که مال‌های زیادی را راه انداخته‌اند، جذب سرمایه انجام دهند. این همه می‌گویند جشنواره جهانی دستاورد داشته، شما یک اثر را نام ببرید که تولید مشترک ما و یک کشور دیگر باشد یا کارگردانی را نام ببرید که به شهرت رسیده و از دل همین کارگاه‌ها بیرون آمده است. به هر حال پنج سال برای پرورش و نشان دادن یک استعداد زمان کمی نیست. امیدوارم در راستای شعار دولت قبلی مبنی بر شفاف سازی اعلام شود که هر دوره از جشنواره چه میزان هزینه داشت آن وقت ممکن است که نظرم تغییر کند.»
موسوی درباره مسائل مالی برگزاری دوجشنواره به صورت مجزا می‌گوید: «بحث مالی هم مطرح می‌شود که از لحاظ هزینه واقعا تفاوت خاصی وجود ندارد، چون به هرحال همین هزینه باید انجام شود. در زمینه‌های مالی اطلاع چندانی ندارم و این موضوع را باید از دبیران سابق جشنواره و یا کسانی که در جریان مسائل مالی بودند پرسید. اما می‌دانم برای هر یک از این جشنواره‌ها می‌توان اسپانسر جذب کرد ضمن اینکه برای آن بودجه‌ای هم در نظر گرفته می‌شود. امیدوارم دوستانی که در زمینه ادغام دو جشنواره تصمیماتی اتخاذ کردند دلیلشان را بگویند تا ما نیز در جریان قرار بگیریم.»
غلامرضا موسوی
شورای سیاستگذاری کاربردی است یا خیر؟
فهیم درباره عدم نیاز به شورای سیاستگذاری می‌گوید: «شوراهای سیاستگذاری همه مصنوعی و تشریفاتی هستند و متاثر از دیدگاه‌ها و سیاست‌های رئیس سازمان سینمایی هستند و هیچ کارکرد دیگری ندارد. یک عده آنجا نشسته‌اند پولی دریافت می‌کنند و اسمشان به‌عنوان سیاست‌گذار مطرح می‌شود. برای برگزاری جشنواره‌ها نه تنها نیازی به شورای سیاستگذاری نیست بلکه موثرترین آدم همان دبیر جشنواره است که می‌تواند سیاست ها را کنترل کند و قوانین جامع و درستی را وضع کند.»
موسوی درباره نیاز جشنواره‌ها به شورای سیاستگذاری می‌گوید: «برای تعیین تکلیف وضعیت جشنواره‌ها، باید یک شورای سیاستگذاری داشته باشیم که جدا از آدم‌های سیاسی باشد، وقتی شورای سیاستگذاری تشکیل شود و اعضای آن ثابت باشند مشکلی پیش نمی‌آید، اما وقتی این شورا وجود ندارد، با تغییر هر مسئول سیاست‌ها نیز تغییر می‌کند.»
