موضوع فیلم‌های ابوالفضل جلیلی به مضامین اجتماعی به‌خصوص نوجوانان اختصاص دارد و شاید یکی از دلایلی که موانعی را برای اکران فیلم‌هایش بوجود آورده، همین مسئله است. یکی از فیلم‌های او با نام «رقص خاک» از همان نمونه‌هایی است که پس از 24 سال توقیف در سال ۱۳۹۴ در گروه سینمایی هنر و تجربه اکران شد. پیش از آن و در سال 87 نسخه حذف شده‌ای از این فیلم از شبکه سه پخش و سی دی آن نسخه توسط رسانه‌های تصویری به بازار ارایه شد که پس از مدتی جمع‌آوری شد. خرداد ماه سال جاری نیز باردیگر این فیلم در خانه هنرمندان ایران به نمایش گذاشته شد. فعالان حامی کودکان‌کار به مدت سه روز همزمان با روز جهانی لغو کار کودکان در خانه هنرمندان به اجرای برنامه پرداختند. در این برنامه شبکه یاری با همراهی ۳۲ انجمن فعال در این حوزه با نمایش فیلم‌های «رقص خاک» به کارگردانی ابوالفضل جلیلی و مستند «کودک و استثمار» با حضور محمدرضا اصلانی تلاش کردند توجه‌ها را به سمت وضعیت کودکان معطوف کنند. به همین بهانه گفت‌وگوی کوتاهی با ابوالفضل جلیلی انجام دادیم:
شما در بسیاری از آثارتان به موضوع کودکان‌کار پرداختید. با توجه به تجربه‌ای که در این زمینه دارید، این کودکان در چه وضعیتی به سر می‌برند؟
همانطور که اشاره کردید من با مشکلات این کودکان بیگانه نیستم. دوست دارم برای یکبار هم که شده رو در رو با وزیر کار یا سازمان حقوق کودکان صحبت کنم و این سوال را مطرح کنم که آیا شما حاضرید پسر 9 ساله‌تان در کارخانه شیشه‌گری در شرایطی که 10-20 کارگر بزرگسال تزریقی همکارش هستند، کار کند؟ این شرایط را به چشم دیده‌ام که از آن حرف می‌زنم. پسر بچه‌ای که صبح زود با مینی‌بوس خودش را به کارخانه شیشه‌گری می‌رساند تا مثلا روزی ده هزار تومان درآمد داشته باشد در حالی‌که از صبح تا شب باید با افرادی هم‌سفره و هم‌کلام شود که اعتیاد وحشتناکی دارند. آیا برای یک کودک چنین شرایطی انسانی است؟ به نظر من اصولا نباید چنین چیزی وجود داشته باشد و شاهد کار کودکانی آنهم با این شرایط باشیم. تعجب می‌کنم از کشوری که توانایی راه‌اندازی ارگانی را ندارد که از چنین بچه‌هایی حمایت شود. فقط کافی است به این موضوع فکر کنیم بچه‌ای که با این شرایط در کارخانه شیشه‌گری کار می‌کند، چه سرنوشتی خواهد داشت؟ شاید کمی به‌نظر غلوآمیز بیاید اما به‌نظرم کودکانی که از سنین پایین در این محیط‌ها فعالیت می‌کنند، می‌توانند از جانیان بالفطره کشور شوند چراکه از صبح تا شب آدم‌هایی از جنس دیگر را در اطرافشان می‌بینند و این وحشتناک است.
«رقص خاک» بعد از 24 سال به نمایش درآمد. ساخت فیلم چگونه صورت گرفت و پرداختن به کودکان‌کار و برگزاری مراسمی به‌منظور صحبت درباره آن چطور اتفاق افتاد؟
برای ساخت این فیلم سه ماه روی فیلمنامه کار کردم. موقعی که خواستم فیلم را بسازم به تهیه‌کننده گفتم دنبال کوره پزخانه‌ای می‌گردم که خاکش حس غربت بدهد. برای انتخاب لوکیشن از قم شروع کردم و تا بوشهر رفتم. دادگو که تهیه‌کنندگی فیلم را برعهده داشت، گفت که سمت تاکستان قزوین منطقه‌ای به نام شال وجود دارد. وقتی به این منطقه رفتم، آنجا یک خاکریز و یک دختر کوچک به نام لیموآ که در فیلم بازی کرد را دیدم. وقتی آن تصویر و آن دختر را بالای تپه دیدم گفتم همان جا کار می‌کنیم. این بار خاک برایم مهم نبود، بلکه انسان بود که بر خاک تأثیر گذاشته بود. یادم هست روز اول که برای فیلمبرداری به بیابان رفتم باد شدیدی آمد و تمام برگه‌های فیلمنامه‌ام را برد. رو به آسمان کردم و گفتم خدایا خودت کمک کن این فیلم را بسازم و از خدا خواستم که او کارگردانی کند و من کارگری. پلان به پلان فیلم، حرف برای گفتن دارد و هر آنچه در آن بیان می‌شود ریشه در حقیقت دارد. در مورد اینکه چطور شد به مناسبت روز جهانی لغو کار کودکان، فیلمی از من هم به نمایش درآید، باید بگویم به‌طور کلی علاقه قلبی‌ام شرکت و همراهی بیشتر در کارهای خیر است اما تصور می‌کنم تاکنون آنطور که باید در اینگونه برنامه‌ها سهیم نبودم اما خوشحالم که چنین برنامه‌ای با هماهنگی و برنامه‌ریزی انجمن حمایت از کودکان‌کار شکل گرفت و سهم من هم نمایش یکی از آثارم بود. موضوع دیگری که باعث خوشحالی من شد این بود که بعد از نمایش فیلم، دقایقی در ارتباط با شرایط کودکان‌کار در جامعه صحبت کردم. متاسفانه در جامعه ایرانی عادت شده است که به اتفاقی که می‌توان به آسیب‌های آن رسیدگی کرد، توجهی نمی‌شود اما همین که کار از کار گذشت، به فکر راهکار می‌افتیم، یعنی برای اتفاقی که می‌توانستیم چاره‌جویی کنیم غمگین می‌شویم. این موضوع درباره مشکلات کودکان کار هم صدق می‌کند. نمی‌دانم چرا برای ریشه‌کن کردن مشکلات کودکان‌کار تلاشی نمی‌شود.
ممکن است از این پس بیشتر شاهد حضور ابوالفضل جلیلی در کارهای خیر باشیم؟
بله. من از مشارکت در برطرف کردن این معضلات استقبال می‌کنم. درواقع وقتی از 16 سالگی کار سینما را آغاز کردم، در ارتباط با این بچه‌ها فیلم ساختم و برای همین بسیاری از فیلم‌هایم دچار مشکل نمایش شده است چراکه علاقه قلبی‌ام پرداختن به مشکلات و آسیب‌های اجتماعی است. امیدوارم نگاه عمومی و در راس آنها نگاه دولت نیز به سمتی برود که بتوان با همکاری هم این مشکلات را برطرف کرد و سعی کنیم برای کودکان کار شرایط بهتری ایجاد کنیم.
هفته نامه شهر امید را می توانید از روزنامه فروشی ها تهیه کنید
