شرایط و حکم شرعی پس گرفتن هبه و هدیه

بررسی حکم شرعی پس گرفتن هبه به شرح ذیل است:

اکثر مراجع: اگر به یکى از ارحام- خویشاوندان- خود مالى ببخشد، بعد از تحویل دادن، و همچنین در صورتى که هبه‌کننده بر کسى که به او هبه شده، شرط کند، و به آن شرط عمل شود، یا کسى که به او هبه شده، در مقابل هبه عوضى به هبه‌کننده بدهد؛ نمى‌تواند رجوع کند و هدیه را پس بگیرد. و در غیر موارد ذکر شده تا عین مالى که هبه شده باقى باشد، مى‌تواند مال بخشیده شده را پس بگیرد، ولى اگر تلف شده یا آن را به دیگرى منتقل کرده، یا تغییرى در عین داده- مثل آن که اگر پارچه بوده، آن را رنگ کرده باشد- نمى‌تواند پس بگیرد. (خامنه‌ای، أجوبة الاستفتاءات، ص: 406 وحید، م2420) مکارم: هبه در چند صورت قابل برگشت نیست: 1) هبه معوضه باشد؛ یعنی در قبال آن چیزی دریافت کرده باشد. 2) هبه به ذی رحم (بستگان نسبی) باشد. 3) مورد هبه تغییر پیدا کرده باشد مثلاً زمین باشد و در آن خانه ساخته باشند یا پارچه‌ای باشد و با آن لباس دوخته باشند یا فروخته باشند. 4) هبه کننده فوت کند. 5) هبه به قصد «قربة الی الله» پرداخت شده باشد. در این پنج صورت هبه قابل بازگشت نیست. (سایت آیت‌الله مکارم)