جعفر گوهرگانی با بیان اینکه افزایش تولید پسماند پلاستیک در ایران نه‌تنها پیامد منفی برای محیط زیست به همراه دارد بلکه بخش مهمی از معضلات جهانی آلودگی پلاستیک را نیز به کشورهای آسیایی و از جمله ایران منتقل کرده است، اظهار کرد: در سال ۱۹۵۰ تولید جهانی پلاستیک کمتر از ۲ میلیون تن بود اما این رقم اکنون از مرز ۴۰۰ میلیون تن عبور کرده است و طی این سال‌ها با افزایشی ۱۸۴ برابری روبه‌رو شده‌ایم.
گوهرگانی سهم قاره آسیا از این رقم را ۶۲ درصد ذکر کرد و افزود: ایران در این زنجیره جهانی، اکنون در رتبه هفدهم تولید زباله پلاستیکی قرار دارد که جای نگرانی جدی دارد.
وی با تأکید بر اینکه ریشه بخش مهمی از این بحران را باید در نوع نگرش و فرهنگ عمومی جامعه جست‌وجو کرد، گفت: طی سال‌های گذشته استفاده از پلاستیک به ابزار یکبارمصرف بدل شده و متأسفانه فرهنگ استفاده بهینه به‌درستی نهادینه نشده است؛ به‌ویژه در بخش کشاورزی که پلاستیک برای پوشش یا ذخیره رطوبت خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد اما پس از برداشت محصول، اغلب این ابزارها در دل طبیعت رها می‌شود.
گوهرگانی با اشاره به پایین‌بودن کیفیت پلاستیک مصرفی توضیح داد: طراحی بسیاری از این محصولات به‌گونه‌ای است که پس از یک بار مصرف دیگر کارایی ندارند و قابلیت بازیافت بسیار کمی نیز دارند. ضمن اینکه تولیدکنندگان نیز برای کاهش هزینه و بر اساس خواسته مصرف‌کننده، کمتر به کیفیت و دوام توجه می‌کنند و همین چرخه معیوب باعث افزایش مصرف پلاستیک‌های ضعیف و بی‌کیفیت می‌شود.
مدیرکل دفتر محیط زیست وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: تنها در سال ۱۳۹۸، مجموع ضایعات و تولید پلاستیک کشور حدود ۲ میلیون تن بود اما هم‌اکنون این رقم به بیش از ۳,۸ میلیون تُن رسیده است. از این رقم، بر اساس گزارش‌های اتاق اصناف کشور، ۵۰۰ هزار تن به پسماند کیسه‌های پلاستیکی اختصاص دارد. به عبارت دیگر، سهم قابل‌توجهی از زباله پلاستیکی ایران مربوط به مصرف گسترده کیسه‌های نایلونی است که در اغلب فروشگاه‌ها، هایپرمارکت‌ها و حتی میوه‌فروشی‌های کوچک، به عنوان تنها گزینه برای ارائه کالا به مشتریان وجود دارد.
گوهرگانی که در برنامه‌ای رادیویی سخن می‌گفت، با اشاره به نقشی که مدل توزیع و فروش اقلام مصرفی در این بحران ایفا می‌کند، خاطرنشان کرد: میزان مصرف سرانه کیسه پلاستیکی در ایران به‌گونه‌ای است که هر ایرانی، روزانه حداقل سه کیسه را استفاده می‌کند که اغلب این کیسه‌ها ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون دارند و عملاً غیرقابل بازیافت هستند.
وی افزود: یکی از مسائلی که کاهش مصرف را با چالش روبه‌رو کرده، محدود بودن گزینه‌های جایگزین و وابستگی کامل واحدهای صنفی به همین بسته‌بندی‌های پلاستیکی است؛ به‌طوری که حتی اختیار انتخاب به مشتری نیز داده نمی‌شود و کالاها در همان کیسه‌های آماده و به‌صورت «پک» عرضه می‌شوند.
مدیرکل دفتر محیط زیست توسعه پایدار و فناوری وزارت جهاد کشاورزی راهکار حل بحران زباله پلاستیکی را اجرای برنامه فرهنگ‌سازی عمیق و پیوسته از دوران مهد کودک تا دانشگاه و نقش‌آفرینی جدی رسانه‌ها دانست و اظهار کرد: باید با الگوسازی درست و ارائه آموزش‌های کاربردی، رفتار مصرفی جامعه را تغییر داد و تولیدکنندگان را نیز به رعایت استانداردها و افزایش کیفیت پلاستیک‌ها ملزم کرد.
گوهرگانی با اشاره به تجربه موفق دهه ۶۰ و رواج بسته‌بندی‌های مقوایی تصریح کرد: نباید تمام بار مسئولیت بر دوش مردم گذاشته شود بلکه بخشی از مدیریت پسماند، وظیفه سیاستگذاران و تولیدکنندگان است تا تولید گزینه‌های سالم‌تر و پایدارتر را جدی‌تر بگیرند.
وی گفت: مادامی که مواد اولیه ارزان و تولید پلاستیک بی‌کیفیت سودآور باشد، وضعیت تغییر نمی‌کند و باید با سیاستگذاری، تشویق تولید محصولات جایگزین و تنظیم مقررات جامع، جلوی تشدید بحران را گرفت.
