جنوب استان کرمان منشاء تحول تاریخی عظیمی است که البته سر منشاء این تحولات نزدیک به یک دهه است که به حال خود رها شده و پیگیری نمی شود.
در نخستین کاووش های تاریخی در منطقه کنار صندل لوح های گلی به دست آمد که قدمت آن ها بیش از لوح های تمدن ایلامی بود، در آن زمان لوح های مذکور در راستای انجام مطالعات علمی به باستان شناسان برجسته بین المللی ارجاع شد تا رمز گشایی شود اما هیچ گاه خبری در خصوص مطالعه و رمزگشایی از این لوح ها منتشر نشد.
از سوی دیگر تپه های کنار صندل شمالی و جنوبی به حال خود رها شده و تنها بر روی برخی از قسمت های این تپه ها کاه گل کشیده شده که کمتر آسیب ببینند اما این تپه ها به دلیل نزدیک بودن به مزارع مردم محلی در معرض مخاطرات بسیاری قرار گرفته اند.
در کنار تعرضات انسانی، فرسایش شدید باد و بارن های سیل آسای جنوب کرمان نیز شلاقی شده است که بر تن این مجموعه های تاریخی می خورد.
لوح هایی که رمزگشایی نمی شود
منطقه مطوط آباد و شهر دقیانوس هم پس از بیرون آمدن از دل خاک به حال خود رها شده اند.
در کنار فرسایش این محوطه های تاریخی بسیار ارزشمند که می تواند کتاب های تاریخی جهان را دچار تحول کند، مطالعه و باستان شناسی نیز در این مناطق متوقف شده است و مهم ترین عامل در رکود علمی در این مناطق عدم وجود اعتبار است، به این ترتیب افتخار اینکه به صورت علمی به ایرانیان عنوان مخترع خط اطلاق شود به حال خود رها شده مانده است.
از سوی دیگر پروژه احداث موزه بزرگ جیرفت برای نگهداری اشیای کشف شده از تمدن «ارت» نیز مسکوت مانده است در حالیکه سه دولت از آغاز کلنگ زنی این موزه می گذرد اما همچنان جیرفت از داشتن مکانی استاندارد برای به نمایش گذاشتن آثار نیاکانش محروم مانده است و این روزها نیز که کارهای فرهنگی به دلیل مشکلات مالی از اولویت مسئولان خارج شده است خبری از موزه بزرگ جیرفت نیست.
نادر علیدادی سلیمانی در گفتگو با مهر اظهارداشت: چندین فصل کاووش از ابتدای پیدایش نمادهای این تمدن در جنوب کرمان انجام شده است و دستاوردهای علمی منحصر به فردی از این تمدن به دست آمده است.
وی افزود: بسیاری از این دستاوردهای در مقالات و مجله های علمی معتبر جهانی منتشر شده است اما نیاز به کاووش و بررسی محوطه های باستانی و آثار موجود در جنوب کرمان بسیار احساس می شود.
علیدادی گفت: کمبود اعتبار یکی از مشکلات پیش روی ما است و امیدواریم برای شروع مجدد کاووش ها در جنوب کرمان اقدامی عملی انجام شود.
وجود نخستین سابقه روستا و شهرنشینی در کرمان
وی افزود: باید به این نکته هم توجه شود که جنوب کرمان تنها در کنار صندل دارای تمدن و محوطه تاریخی نیست بلکه در گذشته در منطقه ای گسترده در جنوب استان کرمان تمدن های مختلفی حضور داشتند که مطالعه و کاووش بر روی این محوطه های از ضرورت خاصی برخوردار است.
متخصص حوزه شناخت هلیل رود تاکید کرد که هلیلی رود دارای حوزه گسترده ای است که شهرستان های مختلف استان کرمان را در بر می گیرد.
علیدادی ادامه داد: ما در جنوب کرمان نخستین سابقه های شهر نشینی و روستانشینی را در ایران مشاهده می کنیم که بسیار ارزنده است.
وی گفت: کاووش های باستان شناسی در منطقه به نتایج ارزنده ای رسیده است، کشف ابزارهای سنگی در کناره های دشت جیرفت از این نتایج بوده است.
داشته های استان کرمان در محوطه های اسفندقه، قلعه گنج، کهنوج، جیرفت و مطوط آباد از اهمیت بسیار بالای علمی برخوردار است که می تواند مسیر تاریخ را عوض کند اما تمام این داشته های علمی اندر خم بی اعتباری مانده است.
اما طی روزهای اخیر خبرهای خوبی در خصوص آغاز باستانشناسی در یکی از محوطه های تاریخی کرمان که تا چندی قبل در حال تخریب و تهدید جدی بود به گوش می رسد.
تپه های تاریخی قلعه گنج از نظر ارزش تاریخی با تپه های کنار صندل مقایسه می شوند اما این داشته ها سال ها به حال خود رها شده اند
تپه های تاریخی قلعه گنج از نظر ارزش تاریخی با تپه های کنار صندل مقایسه می شوند اما این داشته ها سال ها به حال خود رها شده اند نکته جالب اینکه بسیاری از محوطه های تاریخی جنوب کرمان هنوز در فهرست آثار ملی هم ثبت نشده اند.
شهر هزار هکتاری نهرندگان، نقاشی‌های قدیمی بر روی سنگ در رودخانه مارز، روستای دستجرد، شهر ۵ هزار ساله رمشک و تپه‌های تم‌سرخ، گنج‌آباد، چهل‌منی، عباس‌آباد، زیارت‌بچه، چاه‌باغ، شمزان چاه‌سنگی، حسین‌آباد، کهن‌گودی تنها بخشی از داشته های تاریخی قلعه گنج است.
در کنار عدم وجود اعتبار مورد نیاز جدا نشدن میراث فرهنگی جنوب کرمان از اداره کل میراث فرهنگی شمال کرمان یکی از آسیب هایی است که موجب بی توجهی به داشته های بی نظیر تاریخی در جنوب کرمان شده است.
نماینده اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان‌های جنوب کرمان در گفتگو با مهر می گوید: محوطه های تاریخی قلعه گنج مربوط به دوران پاره سنگی و اشکانی است
موسی ابراهیمی افزود: یکی از نیازهایی که در این منطقه احساس می شد آغاز کاووش ها در منطقه بود که بررسی ها آغاز شده است.
به دست آمدن اطلاعاتی ناب علمی از این دوران باستانی یکی از دستاورهای این دور از کاووش هاست که ابراهیمی به آن اشاره می کند و می گوید: این بررسی ها همچنان برای گرد آوری اطلاعات در خصوص تاریخ اسکان در منطقه در حال انجام است.
کاووش ها در چاه دادخدا آغاز شد
وی می گوید: این محوطه های باستانی جزو نخستین سکونتگاه های بشری هستند که اطلاع در خصوص نحوه زندگی این مردم بسیار مهم است.
وی گفت: شناسایی مکان های باستانی مختلف، ارتباط فضایی این مکان ها با یکدیگر، ارتباط این مکان ها با محیط زیست و و تعیین مرزهای فرهنگی بین منطقه ای از مهمترین اهداف این دوره از کاووش ها است.
وی گفت: بررسی ها در حال حاضر در منطقه چاه دادخدا در حال انجام است و تا ۴۵ روز دیگر ادامه خواهد یافت.
جنوب کرمان بدون شک منشا تاریخی در تمدن ایران است و رمزگشایی از لوح هایی که در این منطقه پیدا شده و کهن ترین خط تاریخ است می تواند معادلات تاریخی و باستان شناسی را تغییر دهد.
