بر طبق بند ب ماده 7 قانون بیمه بیکاری ، مبلغی که به عنوان بیمه بیکاری به فرد بیمه شده پرداخت می‌شود معادل 55% میانگین حقوق و دستمزد یا کارمزد روزانه بیمه شده خواهد بود. این مقرری از روز اول بیکار شدن فرد قابل پرداخت است.
محسن باقری، فعال کارگری و نماینده کارگران در کمیته دستمزد، در رابطه با شرایط دریافت بیمه بیکاری گفت: بیمه بیکاری یکی از حقوق اساسی کارگران است که در قانون، شرایط خاصی برای دریافت آن تعیین شده است. طبق قانون، سابقه بیمه فرد متقاضی بیمه بیکاری باید حداقل ۷۲۰ روز باشد. همچنین کارگر باید از کار اخراج شده باشد و آمادگی برای اشتغال مجدد داشته باشد. در این شرایط کارگر باید ظرف یک ماه با مدارک لازم به تامین اجتماعی برای برقراری مقرری بیمه بیکاری برود.
تفاهم‌نامه‌ای که کار را سخت‌تر کرد
در سال ۱۳۸۴، تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان تأمین اجتماعی و وزارت کار به تصویب رسید که شرایط را برای کارگران پیچیده‌تر کرد. بر اساس این تفاهم‌نامه، کارگر باید حداقل یک سال سابقه بیمه در آخرین کارگاه خود داشته باشد. این شرط، بسیاری از کارگران با قرارداد موقت را در تنگنا قرار داده است. به گفته باقری، کارگری که ۲۰ سال سابقه بیمه دارد اما در آخرین کارگاه کمتر از یک سال کار کرده، نمی‌تواند از بیمه بیکاری استفاده کند، حتی اگر اخراج شده باشد.
کارگران پروژه‌ای؛ قربانیان شرایط ناعادلانه
کارگران پروژه‌ای نیز از این شرایط متضرر می‌شوند. این کارگران، که معمولاً در پروژه‌های موقت مشغول به کار هستند، پس از اتمام پروژه اغلب نمی‌توانند از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شوند. این موضوع، شکاف بزرگی در حمایت از این قشر ایجاد کرده است.
حوادث غیرمترقبه و حق بیمه بیکاری
باقری اشاره می‌کند که در شرایط بحرانی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی یا حتی جنگ، کارگرانی که به دلیل این حوادث بیکار می‌شوند، طبق قانون حق دریافت بیمه بیکاری دارند. در این مواقع، کارفرما موظف است کارگر را با مدارک لازم به سازمان تأمین اجتماعی ارجاع دهد تا حمایت‌های لازم صورت گیرد.
چالش قراردادهای شفاهی و نامه عدم نیاز
یکی از موانع اصلی، الزام ارائه نامه عدم نیاز از سوی کارفرماست. کارگرانی که قرارداد کتبی دارند، با ارائه این نامه می‌توانند درخواست بیمه بیکاری کنند. اما در صورت وجود قرارداد شفاهی، که سازمان تأمین اجتماعی آن را به رسمیت نمی‌شناسد، کارگر باید از طریق هیئت‌های حل اختلاف اقدام کند. حتی در این صورت نیز، برخی موانع اجرایی مانع از دریافت حق کارگر می‌شود.
بازرسی‌های غیرمنطقی؛ محرومیت کارگران از حقوقشان
باقری به بازرسی‌های غیراصولی سازمان تأمین اجتماعی اشاره می‌کند که گاهی منجر به قطع مقرری بیمه بیکاری می‌شود. این بازرسی‌ها، که به گفته او غیرمنطقی هستند، کارگران را وادار به پیگیری‌های زمان‌بر و دشوار می‌کنند و در بسیاری از موارد، آن‌ها را از حقوق قانونی‌شان محروم می‌سازد.
لزوم اصلاحات برای حمایت از کارگران
باقری در پایان تأکید می‌کند که دولت و سازمان‌های مربوطه باید با بازنگری در قوانین و فرآیندها، شرایط را برای دسترسی آسان‌تر کارگران به بیمه بیکاری فراهم کنند. این اصلاحات می‌تواند به کارگران کمک کند تا در شرایط سخت اقتصادی، از حقوق قانونی خود بهره‌مند شوند.
