« آنتونی بلینکن »، وزیر خارجه آمریکا در یک نشست خبری مشترک با «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان مدعی شد واشنگتن به نقطه‌ای که بازگشت به برجام منافع کمتری برای آمریکا ایجاد کند نزدیک‌تر شده است.
وزیر خارجه آمریکا گفت: «داریم به نقطه‌ای که بازگشت به برجام همان دستاوردهای توافق اولیه را مجدداْ ایجاد نکند نزدیک‌تر می‌شویم. زیرا با گذشت زمان، برنامه هسته‌ای ایران رو به پیشرفت است، این کشور از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری استفاده می‌کند، مواد هسته‌ای بیشتری غنی‌سازی می‌کند، دانش بیشتری کسب می‌کند و بنابراین، نقطه‌ای وجود خواهد داشت که در آن، اکتساب تمامی منافع برجامی از طریق بازگشت به همان توافق دشوارتر خواهد بود.
وی ادامه داد: «ما هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم ولی داریم به آن نزدیک می‌شویم و به همین دلیل هم هست که به صراحت گفته‌ایم که توانایی بازگشت دوجانبه به برجام برای مدت نامعلوم، پایدار نیست.»
«هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان هم در این نشست خبری در پاسخ به سوال یک خبرنگار درباره واکنش برلین به اظهارات اخیر وزیر خارجه ایران مبنی بر اینکه بازگشت به مذاکرات وین ممکن است دو تا سه ماه به طول بینجامد گفت که این زمان، خیلی طولانی است.او از پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا تروئیکای اروپا قصد دارند در نشست آتی شورای حکام آژانس اتمی اقدام به صدور قطعنامه ضد ایرانی کنند یا خیر طفره رفت.
«حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه ایران اخیراً گفته بود: «طرف مقابل این درک را دارد که بالاخره یک پروسه دو سه ماه‌ای زمان می‌برد که دولت جدید مستقر شود و برای هر گونه تصمیمی که می‌خواهد در این رابطه بگیرد، برنامه ریزی کند ولی این موضوع یکی از موضوعاتی است که در دستورکار دستگاه سیاست خارجی و دولت قرار دارد.»
وزیر خارجه درباره دور بعدی مذاکرات گفت: طرف مقابل این درک را دارد که بالاخره یک پروسه دو سه ماه‌ای زمان می‌برد که دولت جدید مستقر شود و برای هر گونه تصمیمی که می‌خواهد در این رابطه بگیرد، برنامه ریزی کند ولی این موضوع یکی از موضوعاتی است که در دستورکار دستگاه سیاست خارجی و دولت قرار دارد.
دولت «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین، پایتخت اتریش زمینه‌های لازم برای بازگشت کشورش به توافق هسته‌ای برجام را فراهم کند.
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ با نقض تعهدات آن کشور از این توافق مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را در دستور کار قرار داد.
مقام‌های دولت جو بایدن بارها به صراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده‌اند اما تا کنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم هستند سرباز زده‌اند.
روزنامه انگلیسی «تهران‌تایمز» به تازگی در خبری اختصاصی فاش کرده «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران گروهی مخفیانه برای مشورت گرفتن از تندروترین کارشناسان ضد ایرانی از جمله مقام‌های دولت «دونالد ترامپ» تشکیل داده است.
روزنامه تهران‌تایمز با اشاره به فشارهای دولت‌های اروپایی روی ایران برای بازگشت به میز مذاکرات نوشته دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا همزمان با این فشارها مشغول همکاریی‌های تنگاتنگ با گروهی از افراطی‌ترین کارشناسان ضد ایرانی برای تخریب مذاکرات وین در صورت آغاز آن بوده است.
تهران‌تایمز خاطرنشان کرده زمانی که ترامپ از برجام خارج شد باور بسیاری از تحلیلگران این بود که جمهوری‌خواهان با هر نوع توافق هسته‌ای با ایران مخالفند. در آن زمان، حمایت برخی از شخصیت‌های حزب جمهوری‌خواه مانند الیوت آبرامز، جان بولتون و دابوویتز از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام این باور را تقویت می‌کرد.
با این حال، تایمز می‌گوید مستنداتی که مشاهده می‌کرده نشان می‌دهد مسئله کمی متفاوت است. این مستندات نشان می‌دهند رابرت مالی از مخالفان برجام کمک می‌خواهد و این اقدام او بخشی از راهبردی چند وجهی است که توسط جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها مشترکاً طراحی شده است.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
تا کنون ۶ دور مذاکره در شهر وین میان آمریکا و سایر طرف‌های برجام غیر از ایران برای تسهیل بازگشت آمریکا به برجام انجام شده است. طرف‌ها می‌گویند پیشرفت‌های ملموسی در این مذاکرات حاصل شده اما پاره‌ای اختلافات کماکان باقی است.
یکی از زمینه‌های اختلاف در این مذاکرات اصرار آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌هایی است که دولت «دونالد ترامپ» بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است. مضاف بر این، دولت بایدن اعلام کرده هیچگونه ضمانتی نمی‌تواند درباره عدم خروج دوباره دولت‌های بعدی آمریکا از برجام بدهد.
مضاف بر این، مقام‌های دولت آمریکا پیش از این تصریح کرده‌اند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» جهت پرداختن به سایر اختلافات از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای استفاده کنند.
اخیراً مقام معظم رهبری در جلسه‌ای تأکید کردند آمریکایی‌ها خواستن گنجاندن بندی در توافق هسته‌ای برجام برای ملزم کردن ایران به گفت‌وگو بر سر مسائل موشکی و منطقه‌ای هستند.
رهبر انقلاب اسلامی در آخرین دیدار با دولت دوازدهم خاطرنشان کردند: «آمریکایی‌ها در زبان و وعده می‌گویند تحریم‌ها را بر می‌داریم اما تحریم‌ها را برنداشتند و برنمی‌دارند، ضمن آنکه شرط هم می‌گذارند و می‌گویند که باید در همین توافق جمله‌ای بگنجانید که بعداً درباره برخی موضوعات صحبت شود و گرنه توافقی نخواهیم داشت.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: «آنها می‌خواهند با گذاشتن این جمله، بهانه‌ای برای دخالت‌های بعدی خود درباره اصل برجام و مسائل موشکی و منطقه‌ای فراهم کنند و اگر ایران حاضر به بحث درباره آنها نشود بگویند توافق را نقض کرده‌اید و توافق، بی‌توافق.»
جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.
به تازگی رسانه‌های آمریکا گزارش داده‌اند که «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در رأس یک هیئت کوچک قصد دارد برای رایزنی درباره برجام به مسکو و پاریس سفر کند.
آنتونی بلینکن در نشست خبری شامگاه چهارشنبه گفت که او در این سفر با مقام‌های روسیه و فرانسه درباره بازگشت به برجام رایزنی خواهد کرد و تمرکزش را روی این مسئله قرار داده است.
