با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان و ناظران همچنان بر این باورند که حضور آمریکا در منطقه، حضوری نمادین و صرفا با هدف حفظ منافع این کشور است و حضور نظامی ایالات متحده در منطقه به معنای قصد آن برای انجام عملیات نظامی جدید نبوده و نظامیان واشنگتن به شکل موقت در غرب آسیا مستقر هستند؛ اما حقیقت چیز دیگری است. شواهد صراحتا نشان میدهد که آمریکا به دنبال بقای حضور نظامی خود در منطقه است؛ حتی اگر تعداد نیروهای خود را به حداقل برساند.
تاکید بر ماندن در منطقه، چیزی است که اخیرا از زبان خودِ آمریکاییها بیان شده و آخرین مورد آن مربوط به صحبتهای ژنرال «مارک میلی» رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده بود که در جریان سفر خود به اردن در اوایل سپتامبر گفت: «منطقه خاورمیانه برای ایالات متحده بسیار مهم است و هرگز نمیتوان تصور کرد که آمریکا خاورمیانه را رها کند».
اما علاوه بر اظهارات و مواضع علنی آمریکاییها، باید به برخی اقدامات میدانی انجام شده توسط واشنگتن به ویژه در منطقه مرزی بین عراق و سوریه نیز اشاره کرد. این منطقه که برای بسیاری از طرفهای منطقهای اهمیت زیادی دارد، به مثابه شریان زمینی حیاتی کشورهای اطراف است. افزون بر آن طرفها و احزاب مختلف منطقهای نیز منافع زیادی برای خود در این منطقه دارند و از همه مهمتر آمریکا منطقه مرزی عراق و سوریه را یک موضع راهبردی برای خود میداند.
در ماههای اخیر، حجم تحرکات آمریکاییها در نزدیکی نوار مرزی بین سوریه و عراق، بهویژه در منطقه مرزی واقع بین مثلث التنف در جنوب شرقی سوریه، جایی که نظامیان آمریکایی حضور گسترده دارند، قابل توجه بود. در این منطقه وسیع که بیش از ۲۵۰ کیلومتر امتداد دارد و در یک سر آن گذرگاه القائم عراق و در سوی دیگر گذرگاه البوکمال سوریه قرار دارد، به نظر میرسد که تحولات دراماتیکی درحال رخ دادن است به ویژه در سایه تحرکات مشکوک آمریکا.
بسیاری از منابع عراقی و سوری و منطقهای گزارشهای موثقی ارائه دادند مبنی بر اینکه نیروهای نظامی آمریکا در چندین منطقه مهم سوریه و عراق مستقر شده و کاروانهای نظامی بزرگی از پایگاه عینالاسد در صحرای الانبار عراق به سمت پایگاه آمریکایی التنف در مثلث مرزی سوریه و عراق و اردن حرکت کردهاند. علاوه بر آن چند گروه مسلح نیز در داخل و یا نزدیکی این پایگاه مستقر شدهاند که از نیروهای آمریکایی دستور میگیرند.
کاملا روشن است که ورود این کاروانها به پایگاه التنف با هدف جایگزین نیروهای آمریکا و تبادل آنها با پایگاه عینالاسد نبوده است؛ چرا که هیچ نظامی آمریکایی از سوریه به سمت عراق حرکت نکرده و تنها نظامیان آمریکایی از عینالاسد به التنف منتقل شدهاند. علاوه بر این، نیروهای آمریکایی حاضر در پایگاههای نظامی در حومه دیرالزور و الحسکه، سیستمهای توپخانهای دوربرد از نوع «HIMARS» با برد حدود ۷۰ کیلومتر با دقت بسیار بالا نصب کردهاند.
از آن گذشته آمریکاییها دو پایگاه جدید، یکی در منطقه السویدا در حومه غربی رقه و یکی در ورودی حومه جنوبی رقه ایجاد کردهاند. از طرف دیگری بسیاری از منابع عراقی به تحرکات گسترده آمریکا در مرزهای سوریه و عراق به ویژه در مناطق نزدیک به گذرگاه مرزی القائم اشاره کردند که تنها گذرگاه زمینی برای تجارت بین دو کشور است. این منابع تاکید کردند که آمریکا نظامیان خود را در سراسر صحرای الانبار مستقر و اقدام به برگزاری مانور در منطقه مرزی مذکور کرده است.
اما درباره اهدف ایالات متحده از این تحرکات مشکوک باید در وهله نخست به تحولات میدانی منطقه طی سالهای گذشته به ویژه دو سال قبل اشاره کنیم. در این بازه زمانی میزان حملات موشکی و پهپادی که پایگاههای نظامی آمریکا مستقر در شرق فرات به ویژه التنف را هدف قرار میدهد به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. علاوه بر آن شماری از گروههای وابسته به مقاومت به ویژه در داخل سوریه اقدامات زیادی برای حمله به دیگر مواضع آمریکا به ویژه در حومه میادین نفتی و گازی سوریه که تحت اشغال آمریکاییها قرار دارد، انجام دادهاند. میدان بزرگ نفتی العمر در استان دیرالزور یا میدان گازی کونیکو در حومه شمالی همین استان ، از جمله این مواضع است.
در نتیجه آمریکاییها احساس میکنند در معرض حملاتی قرار دارند که ممکن است در آینده همچنان تشدید شود و این کشور را وارد یک جنگ فرسایشی کند. بر این اساس در وهله نخست میتوان گفت که یکی از اهداف آمریکا از تحرکات مشکوک در منطقه مرزی عراق و سوریه، ارسال یک پیام بازدارنده به محور مقاومت است تا از گروههای مقاومت بخواهد حملات خود را متوقف کنند.
یک هدف احتمالی دیگر آمریکا که شدیدا خطرناک است و میتواند منطقه را وارد یک درگیری بزرگ کند؛ مربوط به بستن مرزهای زمینی عراق و سوریه میشود اقدامی تحریککننده بوده که طرفهای مقاومت نمیتوانند در مقابل آن ساکت باشند و سناریو رویارویی مستقیم مقاومت و نیروهای آمریکایی در منطقه مطرح میشود.
اما در نگاهی دقیقتر متوجه میشویم که تحرکات آمریکاییها در مرزهای عراق و سوریه را نمیتوان از دیگر تحولات و رویدادهای کشورهای منطقه در چارچوب ایجاد تغییرات ژئواستراتژیک در غرب آسیا، جدا دانست و همه آنها به هم گره خوردهاند. نمونه بارز در این زمینه تنشهای مشکوکی است که طی دو ماه گذشته در اردوگاه «عینالحلوه» (ویژه آوارگان فلسطینی در منطقه صیدا در جنوب لبنان) رخ داد؛ اردوگاهی که بیش از ۶۳ هزار آواره فلسطینی را در خود جای داده و در این مدت تبدیل به صحنه جنگ بین عناصر تروریستی و اعضای جنبش فتح بود و دهها کشته و زخمی بر جای گذاشت.
یک سفارتخانه عربی بعد از حوادث عینالحلوه سندی فوق محرمانه را فاش کرد که بر اساس آن آمریکا با هدف ادغام آوارگان فلسطینی در لبنان و جلوگیری از بازگشت آنها به کشورشان، در فتنه اردوگاه عینالحلوه نقش داشت.
همه اینها نشان میدهد که آمریکا هنوز رشتهها و کارتهای بازی خود را در منطقه حفظ کرده و هرلحظه میتواند آن را وارد یک مارپیچ جدید کند که مستلزم هوشیاری طرفهای منطقهای است. البته اعضای محور مقاومت به رهبری جمهوری اسلامی ایران همواره توانمندی خود را در انجام اقدامات پیشگیرانه برای خنثی کردن توطئههای محور آمریکایی به اثبات رساندهاند.