در منابع تاریخی، برای مادر امام رضا (ع) چند نام ذکر شده که شناخته‌شده‌ترین آن‌ها نجمه است. برخی منابع نیز از ایشان با نام‌های دیگری مانند سکینه، تُکتم، یا شقراء یاد کرده‌اند. در میان این نام‌ها، «نجمه» بیش از همه به‌عنوان نام رسمی و شناخته‌شده مادر امام رضا (ع) پذیرفته شده است.
نجمه خاتون، زنی باایمان، پاک‌سرشت و فهیم بود که در روایات، به‌عنوان بانویی باتقوا، پارسا و اهل عبادت معرفی شده است.
مادر امام رضا (ع) اهل کجا بود؟
نجمه خاتون اصالتاً از نواحی شمال آفریقا یا مناطق غربی جهان اسلام بوده و بسیاری از مورخان بر این باورند که ایشان کنیزی نوبی یا مغربی‌تبار (یعنی از نژاد شمال آفریقایی یا اهل مغرب اسلامی) بوده که به مدینه آورده شده و بعد از آن، توسط امام موسی کاظم (ع) آزاد و به همسری ایشان درآمد.
این موضوع که امام رضا (ع) از مادری غیرعرب به دنیا آمدند، نشانگر گشایش فرهنگی اسلام و نقش محوری انسانیت، تقوا و عقلانیت در انتخاب همسر از سوی اهل بیت (ع) است.
ویژگی‌های شخصیتی مادر امام رضا (ع)
روایات اهل بیت (ع) نشان می‌دهند که نجمه خاتون دارای مقامات معنوی والایی بوده‌اند. از جمله امام موسی کاظم (ع) درباره او فرمودند:«نجمه زنی پاک و با برکت است و از فرزندان او، بهترین انسان بر روی زمین متولد می‌شود.»همچنین در برخی روایات آمده است که مادر امام رضا (ع)، در عبادت شبانه و اخلاص در ایمان، زبانزد زنان مدینه بود.
