کمیسیون جنگ افغانستان نهادی که در سال 2021 از سوی کنگره آمریکا تأسیس شد، دومین گزارش خود را درباره جنگ 20 ساله آمریکا در افغانستان منتشر کرد. مقام‌های امریکایی می‌گویند وابستگی بیش از حد نهادهای افغانستان به کمک‌های خارجی و ضعف در استراتژی آمریکا، زمینه سقوط دولت و بازگشت طالبان به قدرت را فراهم ساخت.
براساس این گزارش، آمریکا در حالی‌که استقلال و خوداتکایی نهادهای افغان را هدف قرار داده بود، عملاً با کمک‌های مالی، فنی و نظامی خود، وابستگی این نهادها را بیشتر کرد. این وابستگی به‌ویژه در ساختارهای امنیتی آشکار بود؛ جایی که نیروهای افغان بدون پشتیبانی خارجی قادر به عملیات مستقل نبودند.
در بخش دیگری از گزارش آمده است که مذاکرات صلح با حکومت طالبان بسیار دیر آغاز شد؛ زمانی‌که آمریکا بیشتر نیروهایش را از افغانستان خارج کرده و اهرم‌های فشار خود را از دست داده بود. این امر باعث شد روند گفتگوها بدون نتیجه عملی به پایان برسد و طالبان جسورتر شوند.
کمیسیون جنگ همچنین از «بازی دوگانه پاکستان» یاد کرده است؛ کشوری که در ظاهر با آمریکا همکاری می‌کرد، اما همزمان به مخالفان از جمله طالبان پناهگاه امن می‌داد و نقش اساسی در تداوم جنگ ایفا کرد.
این گزارش به فساد گسترده، اختلاف‌های سیاسی و ناکارآمدی در دولت افغانستان نیز پرداخته و این عوامل را در کنار سیاست‌های مبهم آمریکا، از دلایل اصلی فروپاشی دولت دانسته است.
مقام‌های سابق آمریکایی اذعان کرده‌اند که واشنگتن در افغانستان اهداف متناقضی دنبال می‌کرد؛ از مبارزه با تروریسم گرفته تا پروژه دولت‌سازی. به گفته «داگلاس لوت» مقام پیشین آمریکایی، «ریشه‌های شکست ما در سطح استراتژیک بود، نه در تاکتیک.»
«جان ساپکو» سربازرس ویژه سابق آمریکا در امور بازسازی افغانستان چندی قبل در کنفرانس امنیتی هرات گفته بود بسیاری از مقام‌های نظامی و دیپلماتیک آمریکا در افغانستان، درباره وضع این کشور دروغ می‌گفتند تا ترفیع بگیرند و پول بیشتری به دست آورند.
وی همچنین تصریح کرد هبود که عوامل زیادی از جمله فساد در دولت سابق افغانستان و بی‌انگیزگی در جنگ با طالبان، باعث سقوط جمهوریت شد، اما عملکرد خود آمریکا هم نقش زیادی در سقوط داشت.
آمریکا پس از حملات یازدهم سپتامبر 2001 با هدف مبارزه با تروریسم و نابودی القاعده وارد افغانستان شد. این مأموریت به‌زودی به پروژه دولت‌سازی تغییر مسیر داد. در سال‌های نخست، حضور جامعه جهانی امیدواری گسترده‌ای میان افغان‌ها ایجاد کرد، اما به‌تدریج این خوش‌بینی جای خود را به ناامیدی داد.
فساد گسترده، وابستگی شدید به کمک‌های خارجی و فقدان یک استراتژی روشن از سوی آمریکا، از مهم‌ترین دلایل ناکامی پروژه 20 ساله خوانده می‌شود. در آگوست 2021 با خروج نیروهای آمریکایی و فرار اشرف غنی، طالبان بدون درگیری جدی وارد کابل شدند.
