نقشه راه ترامپ برای دور زدن چین

این کمپین در هفته‌های اخیر سرعت بیشتری یافته، زیرا دولت ترامپ در تعاملات دیپلماتیک خود با آسیا و اقیانوسیه، به دنبال مواد معدنی بوده و تنها در ماه گذشته با استرالیا، مالزی، تایلند و ژاپن قراردادهای زیادی امضا کرده است. همزمان رهبر ایالات متحده در داخل رویکردی غیرمتعارف‌تر – و عملی‌تر – را برای احیای صنعت معدن داخلی در پیش گرفته، زیرا دولت تحت ریاستش به طور فزاینده‌ای سهام شرکت‌های خصوصی را در اختیار دارد.

رقابت بر سر منابع شتاب گرفته است

گریسلین باسکاران، مدیر برنامه امنیت مواد معدنی حیاتی فعال در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، اندیشکده مستقر در واشنگتن دی‌سی، در این باره به فارین پالسی گفت: «تلاش‌ها برای مقابله با چین سرعت گرفته است.» کمتر موضوعی به اندازه مواد معدنی حیاتی – گروهی متشکل از حدود ۵۰ کالای معدنی که سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آنها را برای امنیت ملی و اقتصادی ایالات متحده حیاتی دانسته – در دستور کار دولت دوم ترامپ قرار گرفته است. در میان این کالاها، عناصر خاکی نه چندان کمیاب نیز وجود دارند که ۱۷ عنصر فلزی هستند که زیربنای همه چیز از جت‌های جنگنده F-۳۵ گرفته تا توربین‌های بادی را تشکیل می‌دهند.

چین با در اختیار داشتن حدود ۸۵ درصد از فرآوری عناصر خاکی کمیاب و ۹۲ درصد از تولید آهنربا، بر زنجیره‌های تامین جهانی عناصر خاکی کمیاب تسلط بسیاری دارد – گزاره‌ای به این بازیگر اهرم کلیدی در مذاکرات با واشنگتن خواهد داد.

کارت برنده پکن

تنش‌ها درباره منابع کمیاب این هفته به اوج رسید، زمانی که ترامپ و شی جین‌پینگ در بوسان، کره جنوبی، دیدار کردند؛ دیداری که منجر به آتش‌بس موقت شد و موجب گشت تا هر دو کشور در آینده نزدیک برخی از رویکردهای پر تنش شان را تعدیل کنند.

چین با لغو برخی از محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی که سه هفته پیش وضع شده اما هنوز اجرایی نشده، موافقت کرد. اما کنترل‌های صادراتی پیشین پکن – از جمله محدودیت‌هایی که بر گالیوم و ژرمانیوم، دو ورودی مهم نیمه‌هادی اعمال شده همچنان پابرجاست و تضمین می‌کند که این کشور همچنان کارت قدرتمندی برای بازی در مذاکرات تجاری آینده دارد.

کریس بری، رئیس شرکت مشاوره مستقل تحلیل فلزات هاوس مانتین پارتنرز، در این باره معتقد است که: «چینی‌ها اهرم فشار قدرتمندی بر ایالات متحده در اختیار، مطمئنا این اهرم آهنرباها هستند».

او در ادامه خاطر نشان کرد: «احتمالا در بهترین شرایط حداقل پنج تا هفت سالطول خواهد کشید تا نوعی زنجیره تامین آهنربای عناصر نادر خاکی داشته باشیم که چین برآن تسلط نداشته باشد.» از همین رو دولت ترامپ که به شدت به دنبال کاهش وابستگی ایالات متحده به پکن است، مشتاقانه به دنبال قراردادهای جدید معدنی در خارج از کشور است. از اوکراین گرفته تا پاکستان، ترامپ با حداقل هشت کشور در مورد مواد معدنی حیاتی توافق‌نامه‌هایی منعقد کرده یا تعهداتی را تضمین کرده است.

پشت پرده استراتژی ترامپ

با این حال، از آنجایی که جزئیات زیادی هنوز از قلم افتاده، هنوز مشخص نیست که این توافق‌نامه‌ها چقدر موثر خواهند بود. بری در این باره مدعی است: «ما تا زمانی که واقعا شاهد استقرار پول، سرمایه و… نباشیم، نمی‌دانیم که این توافق‌نامه‌ها چقدر قوی یا مستحکم هستند».

دولت ترامپ در داخل کشور، برای تقویت معادن رویکردی عمل گرایانه‌تر اتخاذ کرده است. در حالی که ایالات متحده زمانی خانه صنعت معدن قدرتمندی بود، این صنعت در دهه 1970 با چالش‌های زیست‌محیطی و مالی روبه‌رو شد و قانون‌گذاران آمریکایی به این نتیجه رسیدند که این بخش باید به کشورهای دیگر برون‌سپاری شود.

حالا برای معکوس شدن این روند، دولت ترامپ اعلام کرد که دولت ایالات متحده 10 درصد از سهام Trilogy Metals، شرکت کانادایی با پروژه‌هایی در آلاسکا را خریداری خواهد کرد. تریلوژی سومین شرکت معدنی است که دولت ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری ترامپ اکنون در کنار لیتیوم آمریکا و شرکت معدنی عناصر خاکی کمیاب ام‌پی متریالز، سهام آن را در اختیار دارد.

باسکاران در این باره تاکید دارد: «حقوق صاحبان سهام مسلما بالاترین سطح مشارکت است و آنچه واقعا شاهد آن هستیم، دو برابر شدن همکاری بی‌سابقه بخش های دولتی-خصوصی در مواد معدنی است.» حال به زودی ممکن است تحولات بیشتری نیز رخ دهد. اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، در اوایل این ماه به CNBC گفت که دولت ترامپ قصد دارد کف قیمت‌ها و «پیش‌فروش» را در «طیف وسیعی از صنایع» مهار کند تا از شرکت‌های آمریکایی در بخش‌های استراتژیک حمایت نماید.

به گفته او: «وقتی با یک اقتصاد غیربازاری مانند چین روبرو هستید، باید سیاست صنعتی را اعمال کنید.» او بعدا افزود: «ما قرار نیست در صنایع غیراستراتژیک سهام بگیریم، اما هفت صنعت با اهمیت را شناسایی کرده‌ایم.»

از منظر برخی کارشناسان حوزه صنعت، این استراتژی جدید شبیه استراتژی پکن است. بری بر این باور است که: «ایالات متحده در رویکرد سرمایه‌گذاری خود از چین پیروی می‌کند».

در این میان با سرعت گرفتن مبارزات انتخاباتی ترامپ، شرکت‌های معدنی در سراسر ایالات متحده امیدوارند که به عنوان گزینه مطلوب بعدی انتخاب شوند. همانطور که سایر کشورها با قراردادهای معدنی خود تلاش دارند تمایل ترامپ را جذب کنند، تعداد فزاینده‌ای از معدنچیان در حال ارائه پیشنهاد به دولت او هستند.

کریستوفر اکلستون، استراتژیست فعال در حوزه معدن در شرکت مشاوره مالی هالگارتن و شرکا، در این باره به فارین پالسی گفت: «شرکت‌های معدنی پیشتر تمایلی برای ارائه خود به واشنگتن نداشتند. اما این وضعیت تغییر کرده است.»

او در ادامه خاطر نشان کرد: «اکنون شما آنها را مانند پشه‌ها در تابستان از خود دور می‌کنید.»