ماجرای سقوط سفارت آمریکا در ایران

حدوداً ۳۸ سال پیش وقتی‌که کمتر از دو سه روز از عمر انقلاب گذشته بود، سازمان چریک‎های فدایی خلق به سفارت آمریکا در تهران حمله مسلحانه می‌کنند و خبر این اتفاق به گوش امام خمینی می‌رسد؛ اما امام (ره) این اقدام را تائید نمی‌کند و درنتیجه کمیته انقلاب وارد میدان می‌شود و با کمک آن‌ها این عملیات تسخیر سفارت آمریکا یا همان لانه جاسوسی شکست می‌خورد. در سالگرد این اتفاق شاید بد نباشد به بازگویی این واقعه تاریخی بپردازیم.

همه‌چیز صبح روز ۲۵ بهمن سال ۱۳۵۷ کلید خورد. وقتی گروه مسلح فدایی خلق ایران به سفارت آمریکا حمله کردند و سعی در تسخیر آن داشتند. «ویلیام سالیوان» سفیر وقت آمریکا بلافاصله با دولت موقت تماس گرفت و از آن‌ها کمک خواست. ترس کارکنان سفارت از این واقعه موجب شد که آن‌ها در اتاق گنبدی شکل مخابره خبر جمع شده و اقدام به از بین بردن اسناد موجود در سفارت کنند. به‌رغم آنکه با این اقدام چریک‌های فدایی خلق، سفارت از کنترل دیپلمات‌های آمریکایی خارج شد؛ اما دقایقی بعد و پس‌ازآنکه خبر این حمله به گوش امام خمینی (ره) رسید، وی این اقدام را تائید نکرده و دستور دادند بلافاصله مهاجمان از سفارت خارج شوند و برای این منظور «ابراهیم یزدی»، وزیر امور خارجه دولت موقت موظف شد تا به نمایندگی از دولتش، به این تنش پایان دهد.

پس از گذشت دو ساعت، نیروهای کمیته انقلاب به همراه یزدی وارد درگیری شده و موفق شدند چریک‌ها را به ترک سفارت ترغیب کنند و بالاخره در ساعت دوازده ظهر آن روز، کنترل سفارت آمریکا به دست مقامات دولت موقت افتاد. همان روز، روزنامه اطلاعات در صفحه اول خود این‌گونه تیتر زد که «سفارت آمریکا سقوط کرد» و در زیر این تیتر نوشت: «سرانجام سفارت آمریکا به تصرف ارتش انقلابی و چریک‌ها درآمد.». یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت و ماشاءالله قصاب که مسئول کمیته انقلاب بود کسانی بودند که وارد عمل شده و کمک کردند تا تسخیرکنندگان سفارت را ازآنجا بیرون کنند.

اینکه چرا اقدام چریک‌های خلق در تسخیر با شکست مواجه می‌شود و کمتر از یک سال بعد همین اقدام به انقلاب دوم تعبیر می‌شود، سؤالی تاریخی است که پاسخ به آن خیلی دشوار نیست. بیشتر کارشناسان می‌گویند که این اقدام می‌توانست نفوذ و سلطه چریک‌های فدایی خلق و منافقین را در کشور بیشتر کند. ازآنجایی‌که جریان چریک‌های فدایی خلق یک جریان وابسته به بیگانه بود که نه پایگاه اجتماعی داشت و نه موردحمایت قرار می‌گرفت؛ ضمن اینکه در آن مقطع مشخص نبود که سفارت آمریکا چه موضعی را در قبال حرکت ملت ایران دنبال خواهد کرد.

علاوه بر این سازمان چریکی‌های فدایی خلق در آن زمان مسئله ارتش خلقی را مطرح کرده بود تا ارتش منحل شود و به‌واسطه ارتش خلقی کشور را اداره کنیم، اما این ارتش خلقی که آن‌ها ادعا می‌کردند به این معنی بود که ارتش و نظام کشور به دست چریکی‌های خلق بیفتد، وقتی شاخه نظامی یک کشور به دست افراد این‌چنینی می‌افتاد، در کشور بحران‌آفرینی می‌شود، به همین خاطر هرچقدر تلاش کردند امام(ره) زیر بار منحل کردن ارتش نرفت؛ چه‌بسا تسخیر سفارت آمریکا توسط چریک‌های فدایی خلق می‌توانست اشراف شوروی را بر معادلات ایران بیشتر کند. بنابراین هیچ سندی در جریان این اقدام از سفارت آمریکا خارج نشد ؛ چون در همان دقایق اولیه نیروهای وابسته به کمیته انقلاب وارد سفارت شده و ضمن درگیری با تسخیرکنندگان لانه جاسوسی، آن‌ها را از سفارت بیرون کردند.