استقبال خوب از انیمیشن «کلیله و دمنه»
این انیمیشن پیش از این برنده جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره اوراسیا ۲۰۱۷ شد و در جشنواره‌های رولان بایکوف (ارمنستان)، کودکان کانادا (تورنتو)، جونیور فست (جمهوری چک)، نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم نوجوان سئول، کودک و نوجوان کلکته هند، کودک و نوجوان اصفهان و رشد آموزش و پرورش حضور داشته است. به بهانه اکران «کلیله و دمنه» با علیرضا توکلی بینا (طراح کتاب‌ و تهیه‌کننده فیلم‌هایی مانند امثال‌الحکم دهخدا، مثنوی مولوی و کرم شب‌تاب (اقتباس از کلیله و دمنه) درباره مشکلات موجود در زمینه انیمیشن، سختی کار انیماتورها و... گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تا امروز استقبال خوبی از انیمیشن «کلیله و دمنه» در گیشه صورت گرفته، دلیل این موفقیت در اکران از نظر شما چیست؟

بله، خوشبختانه نسبت به تعداد سینماهایی که فیلم‌مان در اختیار دارد فروش خوبی داشتیم که امیدوارم بتوانیم سالن‌های بیشتری (بخصوص در شهرستان‌ها) بگیریم که آمار فروشمان بالاتر برود. انیمیشن کلیله و دمنه از موضوعیت خوبی برخوردار است و در ادبیات فارسی یکی از دو گنجینه ارزشمند در کنار گلستان سعدی است. کلیله و دمنه، هزاران سال پیش از هند به ایران آمده و با مطالبی که ایرانی‌ها به آن افزودند ترکیب بسیار غنی از فرهنگ و ادبیات شده که امروز حتی در کتاب‌های درسی هم از آن بهره می‌برند.

چرا سراغ کتاب کلیله و دمنه رفتید و موضوعی از داستانهای کهن ایرانی را در قالب انیمیشن به تصویر کشیدید؟

بی شک کتاب ارزشمند کلیله و دمنه، منبع خوبی برای اقتباس آثار کوتاه انیمیشن است. ما در موسسه فرهنگی ـ هنری خودمان، 25 سال است روی ادبیات کهن از جمله کلیله و دمنه کار می‌کنیم و کتاب‌های بسیار زیادی را در این زمینه تولید و طراحی کرده‌ایم که مخاطبان علاقه‌مند هم از آنها استقبال کردند. کلیله و دمنه، کتابی است پندآموز که در آن حکایت‌های گوناگون (بیشتر از زبان حیوانات) نقل شده و به همین دلیل نوجوانان از آن لذت می‌برند. از طرف دیگر داستان‌های کهن ایرانی قدرت تخیل و رویاپردازی نوجوانان را تقویت می‌کند و ما همیشه درصدد آن هستیم که رویا و تخیل را بین نوجوانان ترویج دهیم تا آنها در آینده بتوانند هدف و آرمانی را برای خود تعریف کنند و ذهنی خلاق داشته باشند.

برگرداندن یک متن کهن به فیلمنامهای ملموس برای نسل امروز که در محاصره انیمیشنهای خارجی هستند، مشکل نبود؟

به هر حال از مشکل ترین کارهای یک فیلم، نوشتن فیلمنامه آن است. با توجه به رقبای بزرگ بین‌المللی ای که داریم نگارش برای کودکان و نوجوانان از سخت ترین کارهاست که من با وسواس بسیار آن را انجام دادم.

هزینه ساخت این انیمیشن چقدر شد؟

حدود یک میلیارد.

ارگان یا نهاد خاصی هم برای تامین این هزینه، شما را حمایت کرد؟

ما جزو بخش خصوصی هستیم و صرفا از طریق موسسه فرهنگی خودمان (که کار نشر و تولید کتاب را هم بر عهده دارد) حمایت شدیم. چاره‌ای هم نبود! ما نمی‌توانستیم بایستیم و باید حرکت می‌کردیم. گاهی حرکت اول ممکن است چندان سودآور نباشد، اما همین می‌شود پایه گذار حرکت‌های بعدی که البته بدون تبلیغات تصویری و شهری (که کمکی است برای اطلاع‌رسانی به مردم) قطعا امکان‌پذیر نیست.

به نظر شما، نسبت به پیشرفتهای بهدست آمده در زمینه‌‌های مختلف فناوری، آیا ما به اندازه کافی انیماتور حرفهای در کشور داریم؟

به نظرم در مبحث انیمیشن در ایران بحث فناوری خیلی مطرح نیست و موضوع داستان و شجاعت، تولید است که اهمیت بالایی دارد. موضوع انیمیشن باید جذاب، مفید و مفرح باشد. در عین حال ما نمی‌توانیم چشمانمان را روی تولیدات دنیا هم ببندیم. انیماتورهای دنیا خیلی زحمت می‌کشند و طبعا ما هم در این سوی دنیا باید خیلی زحمت بکشیم تا با استقبال مردم روبه‌رو شویم.

کسانیکه در کار انیمیشن هستند، ضعف مدیریتی را از عمده دلایل مهجوریت صنعت انیمیشن کشور میدانند. نظر شما در این باره چیست؟

بخش عمده کار یک کارگردان مدیریت است. یک مدیر باید تیم خوب، امکانات مالی مناسب و... داشته باشد و اینها جزو لاینفک تولید یک فیلم است.

در حین ساخت این انیمیشن، آیا از فناوریهای استفاده شده در انیمیشنهای برتر دنیا مثل شرک و عصر یخبندان هم استفاده کردهاید؟

ما در ساخت «کلیله و دمنه» وارد فناوری (D3سه‌بعدی) نشدیم. در ایران کارهای بزرگ انیمیشن در بخش سه‌بعدی کمتر انجام می‌شود، بنابراین ما تسلط و بودجه کافی در این بخش نداریم. لذا سعی کردیم از تکنیک‌های دیگری استفاده کنیم که بتوانیم مضامین را به بهترین شکل ممکن روایت کنیم. انیمیشن ایران ضعف مالی دارد و در چنین شرایطی ما باید سینمای خودمان را بدون مقایسه با سینمای دیگر کشورها داشته باشیم و به قول معروف کار خودمان را انجام بدهیم.

خودتان تا امروز از کمپانیهای بزرگ انیمیشن سازی دیدن کردهاید؟

بله، کلا سیستم کمپانی‌های آنجا با اینجا قابل قیاس نیست. انیمیشن سازی آنها زنجیره‌ای از فرهنگی است که ضرورت توجه به کودک و نوجوان را مداوم به آنها گوشزد می‌کند. در ایران بیشتر فیلم‌ها برای بزرگسال است و بنابراین امکانات و بودجه بیشتر به آن آثار تعلق می‌گیرد. در ایران اما از آنجا که کار برای کودک و نوجوان را خرد و ناچیز می‌پندارن د اهمیتی هم برای آن در بخش ساخت قائل نمی‌شوند.

قصد اکران انیمیشن «کلیله و دمنه» را در دیگر کشورها دارید؟

بله، بسیار علاقه‌مندم که این کار انجام شود. ما در حال تبدیل کلیله و دمنه به زبان هندی هستیم و از آنجا که بخشی از فرهنگ کتاب کلیله و دمنه متعلق به کشورهای هند، بنگلادش و پاکستان است، درصددیم این انیمیشن را در این کشورها به نمایش درآوریم.

از اکران «کلیله و دمنه» راضی هستید؟

متاسفانه انیمیشن در ایران جایگاه خاصی ندارد و صرفا علاقه‌مندانی هستند که خودجوش کار انیمیشن انجام می‌دهند. کودک و نوجوان ما هنوز به دیدن انیمیشن عادت نکرده است و از طرفی دیگر سینماها و کسانی که اکران کننده انیمیشن هستند و قدرت و ثروت را در اختیار دارند از انیمیشن استقبال نمی‌کنند، چون فکر می‌کنند در گیشه سرمایه‌شان برنمی‌گردد. در چنین شرایطی هیچ حمایتی بالاتر از حمایت مردم موثر نیست. این‌که مردم دست بچه‌هایشان را بگیرند و برای فرهنگ‌شان ارزش قائل شوند و به سینما بروند.

خلاصه داستان

داستان این انیمیشن درباره دو شغال به نام‌های کلیله و دمنه است که با حوادث تلخ و شیرینی در جنگل روبه‌رو می‌شوند. علاقه آنها وارد شدن به دربار شیر است. وقتی به آنجا می‌رسند، ناچار نظاره‌گر عاقبت کارهای بد و خوب اطرافیان شیر مانند گرگ، کفتار و روباه می‌شوند و از حوادثی که برای آنها اتفاق می‌افتد، کلیله و دمنه و بقیه حیوانات جنگل درس عبرت می‌گیرند.