تشکیل نخستین جبهه ضدآمریکایی در ایران

روز 8 مهرماه سال 1332، مصادف با عاشورای حسینی، هزاران نفر از عزادارانی که در مسجد سلطانی گرد هم آمده بودند، فریادهای ضد رژیم سر دادند. این اقدام با برخورد بسیار خشن مأموران انتظامی و امنیتی روبه‌رو شد؛ مأمورانی که هدایت آن ها را تیمور بختیار، فردی که بعدها نخستین رئیس ساواک شد، برعهده داشت. ظاهراً پخش مستقیم مراسم عزاداری از رادیو، باعث شد که خبر این واقعه، همه جا منتشر شود.

چندی بعد، در 16 مهرماه، انتشار اخبار مربوط به بازجویی از دکتر مصدق و قریب‌الوقوع بودن محاکمه وی، باعث بروز تنش در جامعه شد. بازاریان، بازارها را تعطیل کردند و دانشجویان دست به راهپیمایی گسترده‌ای در تهران زدند و خیابان‌های ولیعصر(عج) فعلی و فردوسی، مملو از جمعیتی بود که یک صدا، اقدامات کودتاچیان را محکوم می‌کرد.

ضرب و شتم دانشجویان توسط اراذل و اوباش

این بار، رژیم برای در هم شکستن اعتراضات، تنها به استفاده از نیروهای انتظامی اکتفا نکرد؛ دسته‌هایی از اراذل و اوباش تهران به سرکردگی شعبان جعفری، معروف به شعبان بی‌مخ، وظیفه حمله به معترضان را برعهده گرفتند. این گروه با زخمی و مجروح کردن تعداد زیادی از دانشجویان، توانستند با کمک مأموران، جمعیت را متفرق کنند.

همزمان با آغاز محاکمه دکتر مصدق در کاخ سلطنت‌آباد، اعتراضات پراکنده در تهران و دیگر شهرها، دوباره آغاز شد. کمتر از یک ماه بعد، انتشار یک خبر، دوباره آتش بر انبار باروت انداخت: «دنیس رایت به عنوان سفیر جدید انگلیس وارد ایران می‌شود تا روابط سیاسی ایران و بریتانیا تجدید شود[!]» روز 14 آذرماه سال 1332، دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به ورود سفیر انگلیس، کلاس‌ها را تعطیل و در داخل دانشگاه، تحصن کردند.

اعتراضات دانشجویی علیه سفر نیکسون

همزمان، خبر ورود نیکسون، معاون رئیس‌جمهور آمریکا و موضوع اعطای دکترای حقوق دانشگاه تهران به وی، خون دانشجویان را به جوش آورد. روز 15 آذر، دامنه اعتراضات به بیرون از دانشگاه هم کشیده شد و تعدادی از دانشجویان بازداشت شدند و مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. رژیم می خواست با حاکم کردن جو پلیسی بر دانشگاه، مانع از شکل گیری تجمع اعتراضی دانشجویان شود. این اقدام با ورود نیروهای نظامی به دانشگاه، روز 16 آذر 1332، عملی شد. مأموران که گویی به دنبال بهانه بودند، در پی درگیری لفظی با یک دانشجو، به کلاس‌های دانشکده فنی هجوم بردند و درگیری آغاز شد. در جریان این حمله وحشیانه، سه دانشجو به نام‌های مهدی شریعت‌رضوی، مصطفی بزرگ‌نیا و احمد قندچی، به ضرب گلوله مأموران رژیم به شهادت رسیدند. سرکوب دانشجویان و پس از آن، ورود نیکسون به دانشگاه، یکی از صفحات سیاه تاریخ معاصر ایران را تشکیل می‌دهد؛ واقعه‌ای فراموش نشدنی که گوشه‌ای از نفرت عمیق ملت ایران از استکبار جهانی را به نمایش می‌گذارد. 16 آذرماه سال 1332 را باید روز ایجاد نخستین جبهه ضدآمریکایی در ایران نامید.