امروز یکشنبه ۱۹ بهمن‌ماه و همزمان با نهمین روز اکران فیلم‌های سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر ، با ما همراه شوید.
چهره روز؛ محمدصادق رنجکشان
اخبار فرهنگ و هنر - از زمان انتشار فیلم‌های راه‌یافته به دو بخش «سودای سیمرغ» و «نگاه نو» سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، سهم بالای سازمان رسانه‌ای «اوج» با چهار فیلم، در این دوره از جشنواره موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت. در این فهرست اما حضور یک سرمایه‌گذار بخش خصوصی هم قابل توجه بود؛ محمد صادق رنجکشان که دو فیلم در دو بخش اصلی جشنواره و فیلم سومی هم در صف رزروی‌های «سودای سیمرغ» داشت.
رنجکشان از سرمایه‌دارانی است که در آغاز ورود به سینما، نامش در کنار چهره‌های پرحاشیه‌ای همچون محمد امامی به تواتر در تیتر رسانه‌های سینمای جا گرفت اما ماندگاری و پرکاری‌اش در عرصه تولید سینما، مسیری متفاوت از چهره‌های جنجالی دیگر را برایش رقم زد. او سال گذشته دو فیلم «سرکوب» و «متری شیش و نیم» را در چرخه اکران سینماها داشت که اولی از فیلم‌های بازمانده از جشنواره فجر بود اما دومی پیش از تبدیل شدن به پرفروش‌ترین فیلم غیرکمدی سال، از پدیده‌های جشنواره فیلم فجر شناخته شد.
در طول یک سال حد فاصل میان جشنواره سی‌وهفتم و سی‌وهشتم «فجر»، محمدصادق رنجکشان نامش به‌عنوان سرمایه‌گذار پای سه فیلم درج شد؛ «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله، «عنکبوت» به کارگردانی ابراهیم ایرج‌زاد، «خون شد» به کارگردانی مسعود کیمیایی و «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت.
از این فیلم‌ها پروژه حمید نعمت‌الله با حواشی بسیاری همراه شد که کارش به تغییر سرمایه‌گذار کشید و سرآخر هم به دلیل همین اختلافات بر سر مالکیت فیلم، از حضور در جشنواره فیلم فجر بازماند. فیلم دوم هم از نگاه هیأت انتخاب صرفاً توانست به‌عنوان یکی از ۵ فیلم رزروی بخش سودای سیمرغ شناخته شود و همین انتخاب هم اعتراض رسانه‌ای جواد نوروزبیگی در مقام تهیه‌کننده فیلم را به همراه داشت.
«خون شد» کیمیایی اما در بخش «سودای سیمرغ» پذیرفته شد و اولین تجربه کارگردانی بلند محمد کارت هم علاوه‌بر بخش «نگاه نو» توانست فرصت رقابت در بخش «سودای سیمرغ» را هم از آن خود کند.
امروز و در نهمین روز اکران فیلم‌های جشنواره امسال در پردیس سینمایی ملت، علاوه‌بر رونمایی فیلم سینمایی « خون شد » کیمیایی که احتمالاً تنور بحث بر سر تازه‌ترین ساخته این فیلمساز پیشکسوت را باردیگر در فضای رسانه‌ای «فجر» داغ خواهد کرد، فیلم «عنکبوت» در بخش خارج از مسابقه در ساعت ۲۲ روی پرده خواهد رفت. فیلمی که داستانی ملتهب درباره پرونده یکی از قاتلان زنجیره‌ای در شهر مشهد را روایت می‌کند و به همین دلیل می‌تواند حاشیه‌ساز باشد.
نکته جالب اینکه احتمالاً فیلم سینمایی «خون شد» در غیاب مسعود کیمیایی که صراحتاً اعلام کرده است نیتی برای حضور در جشنواره ندارد، نشست خبری نداشته باشد اما فیلم «عنکبوت» می‌تواند مانند فیلم «شین» که شب گذشته در بخش خارج از مسابقه اکران شد، فرصت برگزاری نشست داشته باشد و در این صورت احتمالاً جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده مشترک دو فیلم و صادق رنجکشان می‌توانند با اصحاب رسانه رودررو شده و پاسخگوی ابهامات و حواشی درباره این پروژه‌ها باشند.
فارغ از سرنوشت این ۴ فیلم، صادق رنجکشان حالا تبدیل به چهره‌ای تأثیرگذار در جریان تولید سینمای ایران شده است. سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی که می‌تواند دوشادوش سازمان رسانه‌ای «اوج» فیلم تولید کند و با جهت‌گیری در محتوای آثار موردحمایتش، بر سمت و سوی ویترین سینمای ایران تأثیر بگذرد.
فیلم روز؛ من می‌ترسم
«تنها دوبار زندگی می‌کنیم» برای نقطه شروع یک فیلمساز، فیلمی ایده‌آل بود؛ فیلمی که همزمان با رونمایی در جشنواره فیلم فجر موردتوجه منتقدان و اصحاب رسانه قرار گرفت و خیلی زود نام کارگردانش؛ بهنام بهزادی را بر سر زبان‌ها انداخت.
بیش از یک دهه از زمان ساخت اولین فیلم بهزادی می‌گذرد و او در این سال‌ها با کارگردانی «قاعده تصادف» و «وارونگی» طرف‌داران پروپاقرص‌تری هم در میان سینمادوستان پیدا کرده است. «من می‌ترسم» عنوان تازه‌ترین فیلم کارگردان «تنها دو بار زندگی می‌کنیم» آن هم بعد از ۴ سال دوری‌اش از سینما است. بهزادی فیلمبرداری این فیلم را در اسفندماه ۹۷ به پایان رساند و نزدیک به یکسال، برای آماده‌سازی فیلمش، به‌منظور رونمایی در ویترین فجر زمان داشته است؛ نتیجه این آماده‌سازی اما نشد آنچه انتظارش را داشتیم.
«من می‌ترسم» یکی از ناامیدکننده‌ترین فیلم‌های حاضر در ویترین سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر بود؛ فیلمی که به اعتبار سازنده‌اش انتظار بیشتری از آن داشتیم اما بهزادی با این نگاه که اساساً جهت‌گیری‌اش در ساخت فیلم «گیشه» نبوده، به اشتباه دایره «مخاطبان» خود را محدود کرده است.
فیلم مانند بخش عمده‌ای از فیلم‌های جشنواره امسال البته ایده‌ای جذاب و پرپتانسیل داشته است؛ ایده تبدیل شدن یک انسان معمولی به هیولا در مواجهه با یک قدرت مجازی. ایده ارائه تصویری هولناک از فضای جامعه امروز که دیگر گویی همه از هم می‌ترسند و هیچ چیزی قابل اتکا و اطمینان نیست. روایت تنهایی انسان در چنین جامعه‌ای حتماً ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک فیلم ویژه داشت اما سبک و سیاقی که بهزادی برای روایت خود انتخاب کرد بیشتر کارکرد جشنواره‌ای دارد و بعید است فیلم امکان ارتباط جدی با مخاطب را در جریان اکران عمومی بتواند پیدا کند.
حاشیه روز؛ اعتراض به سبک «شهاب»
یک روز پس از نشست معترضانه و پرحاشیه ابراهیم حاتمی‌کیا، نوبت به شهاب حسینی رسید تا با اظهارات صریح و بی‌تعارف خود درباره متن و حاشیه موضع‌گیری‌های اخیرش، تنور یکی از سردترین روزهای پردیس سینمایی ملت در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر را داغ کند.
نشست رسانه‌ای فیلم سینمایی « شین » به تهیه‌کنندگی شهاب حسینی، دقایقی پس از نیمه شب آغاز شد تا به سبک دوره‌های گذشته جشنواره یکی از داغ‌ترین نشست‌های رسانه‌ای، قالب یک شب‌نشینی ویژه را به خود بگیرد. حسینی که حضورش در پروژه «مست عشق» حسن فتحی که در ترکیه در حال فیلمبرداری است سبب شده بود در ماه‌های اخیر در ایران حضور نداشته باشد و بیشتر از طریق صفحه رسمی‌اش در اینستاگرام نسبت به اتفاقات داخل کشور واکنش نشان دهد، دیشب برای نخستین بار رو در روی اصحاب رسانه قرار گرفت تا به صراحت آنچه تأکید داشت به آن «باور» دارد را از یک تریبون رسمی مطرح کند.
فارغ از سرفصل‌های داغ و پربازتاب اظهارات شهاب حسینی اما درباره نفس برگزاری نشست نیمه‌شب گذشته نکاتی قابل طرح است؛ سازوکار و شرایط برگزاری نشست رسانه‌ای برای یکی از آثار اکران شده در بخش خارج از مسابقه جشنواره باید از سوی مسئولان برگزاری این رویداد تبیین شود تا شائبه‌ای برای دیگر فیلمسازانی که علاقه‌مند هستند در چنین فضایی تریبونی برای طرح دیدگاه‌های خود داشته باشند اما از این فرصت محروم هستند، باقی نماند.
به‌خصوص که این اتفاق در نفس خود اتفاقی ویژه است که جشنواره فجر را به رویدادی فراتر از یک فرصت خاص برای رونمایی از تولیدات سالانه سینمای ایران تبدیل می‌کند. شب گذشته یکی از بازیگران مطرح سینمای ایران برای طرح دیدگاه‌های خود از تریبون رسمی جشنواره فجر استفاده کرد که این اتفاق توانست در یکی از دوران‌های پرسوءتفاهم سینمای ایران تصویری به‌روزتر از انتظاری که می‌توانیم از «فجر» داشته باشیم پیش روی‌مان قرار دهد.
دیروز و در مرور حواشی نشست فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا از تأثیر ضعف اجرای محمود گبرلو در رقم خوردن بخشی از اتفاقات ناخوشایند و حواشی تلخ آن نشست نوشتیم و انصاف این است که درباره نشست شب گذشته هم که در بخش‌هایی ظرفیت بالایی هم برای تنش و حاشیه‌های تند و تیز داشت، به تأثیر آرامش و تسلط مجری نشست یعنی محمدرضا مقدسیان در تعدیل فضا و برگزاری کم‌حاشیه یک نشست داغ و پرخبر اشاره کنیم.
نکته روز؛ امید به احیای ژانر وحشت
اکران فیلم سینمایی «شین» هرچند در بخش خارج از مسابقه سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر رقم خورد، تعداد فیلم‌های اکران‌شده در ژانر وحشت این دوره از جشنواره را به عدد سه رساند؛ آماری که در هیچیک از دوره‌های سابق جشنواره فیلم فجر، سابقه نداشته و برای یکی از گونه‌های فراموش‌شده سینمای ایران یک اتفاق ویژه قلمداد می‌شود.
«پوست» به کارگردانی برادران ارک و «آن شب» به کارگردانی کوروش آهاری هم از نظر ساختار و روایت نسبتی تعریف شده با «ژانر وحشت» دارند و نکته جالب اینکه هر سه فیلم حاصل کار فیلمسازان فیلم‌اولی است.
این سه فیلم هرچند از نظر رسیدن به استانداردهای ژانر، تجربه‌های متفاوتی محسوب می‌شوند و نمی‌توان هر سه را هم‌تراز ارزیابی کرد اما در مقام «تجربه» برای سینمای ایران، ارزشمند هستند و می‌توان به استمرار این تجربه در سینمای ایران امیدوار بود.
ژانر وحشت از ژانرهای مبتنی‌بر سخت‌افزار در سینمای جهان است که اتفاقاً ظرفیت بسیار بالایی در جذب مخاطب و تضمین اقتصادی برای صنعت سینما دارد. تجربه‌های معدود و غالباً شکست‌خورده سینماگران ایرانی در این ژانر هیچگاه تبدیل به یک جریان پویا نشده و حالا می‌توان امید داشت که این فیلمسازان جوان بتوانند خونی تازه به رگ سینمای ایران تزریق کنند.
پیشنهاد ویژه؛ پوست
«حیوان» عنوان فیلم کوتاهی است که دو سال پیش، نام برادران «ارک» را در محافل سینمایی مطرح کرد؛ فیلمی که جوایز متعددی را به نام این برادران دوقلو ثبت کرد و تبدیل به پشتوانه دورخیز آن‌ها برای ورود به میدان کارگردانی فیلم بلند داستانی شد.
«حیوان» روایتی متفاوت از تلاش‌های یک فرد برای عبور غیرقانونی از مرز و مهاجرت است که وجه تمایز آن ادبیات سینمایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بصری برای خلق فضایی کابوس‌وار و ذهنی بود.
بهمن و بهرام ارک که برای «حیوان» سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه جشنواره فیلم فجر را شکار کرده بودند، حالا اولین فیلم بلند خود را با نام «پوست» در بخش «نگاه نو» جشنواره سی‌وهشتم رونمایی می‌کنند.
فیلمی که روایت آن متمرکز بر خرفات و باورهای محلی است و از نظر ژانر سینمایی، به گونه نسبتاً فراموش‌شده «وحشت» در سینمای ایران تعلق دارد. برادران ارک فیلم خود را به زبان مادری خود یعنی آذری ساخته‌اند. فیلم فضایی وهم‌آلود دارد و به لحاظ بصری از تجربه‌های متفاوت در جشنواره امسال محسوب می‌شود.
محمدرضا مصباح تهیه‌کننده « پوست » معتقد است: «این فیلم بدون استفاده از اسامی و چهره‌های شناخته شده، جذابیت‌های زیادی برای مخاطبان دارد و پیشنهادهای جدیدی برای مسیر آتی سینمای ایران ارایه می‌دهد.»
