فروردین ۲ سال پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل 110 قانون اساسی سیاست‌های کلی «سلامت» را ابلاغ کردند. در این ابلاغیه 14 بندی به موارد مختلفی از جمله تقویت بازار رقابتی برای ارائه خدمات بیمه درمانی، اولویت پیشگیری بر درمان، روزآمد کردن برنامه‌های بهداشتی و درمانی و تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت اشاره شده است.
یکی از بندهای پر و پیمان ابلاغیه مقام معظم رهبری، مربوط به بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه کردن طب سنتی ایران است. این بند موارد مختلفی همچون ترویج کشت گیاهان دارویی تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی و حمایت از توسعه نوآوری‌های علمی و فنی در تولید و عرضه فرآورده‌های دارویی سنتی تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همچنین استاندارد سازی و روزآمد کردن روش‌های تشخیصی و درمانی طب سنتی و فرآورده‌های مرتبط با آن است.
رهبری سال هاست که به طب سنتی توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند. ایشان در یکی از دیدارهای خود با اساتید دانشگاه‌ها از خبر تشکیل دانشکده طب سنتی نیز به یک مژده تعبیر کرده بودند؛ همچنین در سال 1386 خطاب به ریاست جمهور وقت فرمودند: «جناب آقای رئیس جمهور، این گیاهان دارویی و طب سنتی از جمله کارهایی است که می تواند باب جدیدی در مسائل کلان مربوط به بهداشت و درمان بگشاید. توجه و اهتمام جنابعالی در این کار بسیار مفید خواهد بود ان‌شاء الله.»
حمایت از طب سنتی با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری پس از سال های طولانی مورد توجه مسئولان قرار گرفت و در اردیبهشت سال 92 با تشکیل معاونت طب سنتی- اسلامی وزارت بهداشت و تأسیس دانشگاه طب سنتی – اسلامی تلاش شد گامی عملی در راستای حمایت و گسترش این دانش چند هزار ساله برداشته شود.
با روی کارآمدن دولت یازدهم وتصدی پست وزارت بهداشت به یک عطارزاده، این امید ایجاد شد که قرار است طب سنتی بیش از بیش مورد توجه قرار گرفته و احیای آن به صورت جامع مد نظر قرار گیرد. اما برنامه‌های دولت یازدهم نشانی از این احیا نداشت و رسانه‌ای شدن لغو مصوبه تاسیس دانشگاه طب سنتی - اسلامی دراسفند 92ماجراهای تازه‌ای را ایجاد کرد. همچنین کش و قوس‌ها بر سر معاونت شدن طب سنتی در وزارت بهداشت آغاز شد و سرانجام هفته گذشته وزیر بهداشت در اجلاس رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی از تبدیل شدن معاونت طب سنتی به اداره کل طب سنتی خبر داد. خبری که برای علاقه‌مندان طب سنتی خوشایند نبود و آنها را با دغدغه مواجه کرد. اما و اگرهای خاموش شدن چراغ طب سنتی با حکم وزیری که خود فرزند یک عطار بوده، فراوان است و علیرغم اینکه سید حسن هاشمی اذعان دارد، این کار تنزل نیست و ما از طب سنتی حمایت می‌کنیم ولی نشانه‌ها حکایت از داستان دیگری دارد.
با این فرمان جلو رفتن به جایی نمی‌رسیم
وزیر بهداشت در جمع خبرنگاران گفت: نباید تصور کنید این معاونت تنزل پیدا کرده، بلکه از طب سنتی حمایت می‌کنم، اما از اقدامات طب سنتی راضی نیستم. طب سنتی سرمایه بزرگ ملی و میراث ماست که باید زنده شود، اما با این فرمان جلو رفتن به جایی نمی‌رسیم.
وی افزود: باید طب سنتی کارآمد، علمی و فراگیر در بخش گیاهان دارویی و نیروی انسانی شده و تقویت شود.
مسائل اجتماعی مقدم بر طب سنتی؛ نمی‌توانیم تشکیلات خود را گسترش دهیم
ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت نیز درمورد ایجاد معاونت اجتماعی و انحلال معاونت طب سنتی گفت: 75 درصد مسائل مربوط به سلامت مربوط به درمان نیست و در مسائل اجتماعی ریشه دارد بنابراین وزارت بهداشت به دنبال عوامل اجتماعی موثر بر سلامت بود اما از آنجایی که نمی‌توانستیم تشکیلات خود را گسترش دهیم مجبور شدیم معاونت طب سنتی را منحل کنیم. آنچه به عنوان طب مکمل در عرصه بهداشت و درمان باید باشد از سوی معاونت طب سنتی انجام نمی‌شود. البته امسال 20 سلامتکده طب سنتی دارای تخصیص بودجه شده و مراکز ارائه طب سنتی و مراکز آن ساماندهی می‌شوند.
دلیل ناموجه حذف و اضافه‌های بی اساس چیست؟
همزمان با تبدیل شدن معاونت طب سنتی به اداره کل در وزارتخانه بهداشت، معاونت امور اجتماعی وزارت بهداشت شکل گرفت. این در حالی است که اگر دولت شعار کوچک شدن یا کاهش تشکیلات دارد و این مسئله نیت آن از تبدیل یک معاونت به اداره کل بوده؛ تشکیل یک معاونت جدید بر چه اساس و ضرورتی انجام شده است؟!
دولت یازدهم توجه جدی به مساله طب سنتی نداشته است
مهدی برهانی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان در گفت‌وگو با فارس، در رابطه به عملکرد دولت یازدهم در حوزه طب سنتی، اظهار داشت: به نظرم در این دولت توجه جدی به مساله طب سنتی نشده ولی در دوره قبل علیرغم اینکه اقدامات عجولانه در این زمینه انجام گرفت ولی کمک‌های موثری انجام شد که طب سنتی پیشرفت بهتری داشته باشد.
وی افزود: در بحث سلامت و درمان مردم از دیدگاه طب رایج و سنتی می‌توان گفت که اشکالاتی در طب رایج موجود است که متخصصین نیز به این امر واقف اند و در واقع می‌توان این اشکالات را با کمک طب سنتی کاهش و برطرف ساخت.
برهانی با بیان اینکه در دولت جدید به موضوع طب سنتی کمتر توجه شده، افزود: به نظرم طب سنتی اکنون در بحث نظام سلامت جایگاهی ندارد متاسفانه هنوز تعرفه ویزیت پزشکان طب سنتی مشخص نیست و این مساله نقش مهمی در توجه مردم به طب سنتی دارد.
متخصص طب سنتی ادامه داد: متاسفانه متخصصین ما در حال حاضر هیچ کدام نمی‌توانند با بیمه‌ها قرارداد ببندند لذا هزینه‌های درمان به روش طب سنتی بر دوش مردم متحمل می‌شود و این مشکل باید مدنظر قرار گیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان درمورد تغییر معاونت طب سنتی به اداره کل گفت: این مساله زمانی حائز اهمیت است که عملکردها در زمینه طب سنتی تغییر کند. چه برای این حوزه معاونت و چه دفتر کل داشته باشیم عملکرد حائز اهمیت بوده که وزیر بهداشت نیز گفته است از عملکرد طب سنتی در حال حاضر راضی نیستیم. البته زمانی که کارهای نو با برنامه‌ریزی مشخص صورت می‌گیرد جهت تحقق کامل آن زمان نیاز است به نظر می‌رود انتظارات در این زمینه زیاد بوده ولی دست اندرکاران هر کاری توانسته، انجام داده‌اند.
وی ادامه داد: بازنویسی 200 جلد کتاب مربوط به طب سنتی از جمله اقدامات صورت گرفته بوده و در آینده نیز باید مطالعات بالینی و پژوهش‌های لازم در این زمینه انجام شود تا استفاده از طب سنتی نهادینه تا این مساله بهتر شناخته شود.
برهانی خاطر نشان کرد: اینکه طب سنتی در وزارت بهداشت معاونت داشته باشد یا خیر بستگی به عملکرد و کارایی آن دارد و باید این مساله مورد توجه قرار گیرد که هرچقدر طب سنتی از لحاظ اجرایی پشتیبانی شود موفق‌تر خواهد بود.
ملاحظات برخی مسئولان سبب کندی روندتوسعه طب سنتی شد
محمود خدادوست که پس از راه اندازی معاونت طب سنتی در این وزارتخانه در سال 92 به عنوان معاون طب سنتی منصوب شده بود، در مورد تغییر و تحولات جدید این حوزه گفت: مسئولان وزارت بهداشت مصلحت دیدند که معاونت اجتماعی در این وزارتخانه ایجاد کنند و من نگاهم به این تغییرات مثبت است.
خدادوست همچنین به سخنان وزیر بهداشت در چند روز گذشته در خصوص تبدیل معاونت طب سنتی وزارتخانه به اداره کل دفتر طب سنتی، ایرانی - اسلامی اشاره کرد و گفت: وزیر بهداشت هم معتقد بود مفهوم این کار این نیست که توجه و اهتمام به طب سنتی نشود.
وی اظهار امیدواری کرد که نه تنها اختلالی در برنامه های ما نباید ایجاد شود بلکه خوش بین هستم که با حمایت حوزه وزارتی می توانیم کار خود را با قوت بیشتری به پیش ببریم.
مدیرکل دفتر طب سنتی، ایرانی - اسلامی وزارت بهداشت افزود: این اداره کل تحت نظر مستقیم وزیر بهداشت قرار دارد و زیرمجموعه معاونت دیگری در این وزارتخانه نیست که تحت دیدگاه آن مجموعه ها قرار گیرد.
وی ادامه داد: اگر چه برخی از دانشگاه ها و حتی مسئولان وزارتخانه ملاحظاتی در این حوزه داشته اند و این موضوع مقداری سبب کندی روند توسعه طب سنتی شده اما صبورانه سعی می کنیم که با حمایت وزیر بهداشت، این کار را به پیش ببریم.
2300 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی
ایران کشوری ممتاز و با رتبه بالا از نظر غنای گیاهی و تنوع‌زیستی و دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهانی بوده و بر اساس نظر گیاه‌شناسان و پ‍‍ژوهشگران، تعداد گونه‌های گیاهی ایران در حدود 8 هزار گونه است که از نظر تنوع گونه‌ای حداقل دو برابر قاره اروپاست.تحقیقات نشان داده است که بیش از 2300 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌‌ای و آرایشی ـ بهداشتی هستند. به علاوه 1728 گونه از این گیاهان به‌عنوان گیاهان بومی یک ایران هستند. منحصراً در سرزمین ایران رویش کرده و به‌عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب می‌شوند.
حال به نظر می‌رسد بر اساس همه این ظرفیت‌های گیاهی و تنوع زیستی در کشور همچنین توجه مقام معظم رهبری و مردم به طب سنتی، دولتمردان به این موضوع باید اهتمام بیشتری داشته و به جای تغییرات آنی به فکر تحقق روش‌های اجرایی و برنامه‌ریزی‌های صحیح در این حوزه باشند.
