شرکتی که وزیر وقت آموزش و پرورش به آن بودجه 100 میلیون تومانی می‌دهد و فعالیت خود را تا سال 75 ادامه می‌دهد.
در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان، از این سال، 49 درصد سهام این شرکت به آموزش و پرورش و 51 درصد به بخش خصوصی واگذار شده و دوران حیات جدید این واحد انتشاراتی آغاز می‌شود.
این روایت کوتاهی از یکی از بزرگترین چاپخانه‌های کشور است که در نیمروز یکی از روزهای مهرماه، میزبان جمعی از خبرنگاران رسانه‌های کشور بود تا از نزدیک در جریان انتشار 80 میلیون جلد کتاب درسی دوره‌های متوسطه اول و دوم، پیش دانشگاهی، فنی و حرفه‌ای و کاردانش قرار گیرند.
البته آموزش و پرورش 138 میلیون جلد کتاب درسی تولید و چاپ می کند که 80 میلیون آن به شرکت چاپ و نشر کتب درسی و مابقی به شرکت افست اختصاص دارد.
در این شرکت حدود 600 کارگر به صورت شبانه‌روزی کتاب‌های درسی دانش‌آموزان را چاپ و تولید می‌کنند تا هر سال دانش‌آموزان بدون دغدغه و نگرانی در اقصی نقاط کشور از محتواهای آموزشی به نحو مطلوب استفاده کنند.
به شکلی که در حال حاضر که سال تحصیلی 97-96 تنها چند روزی است که آغاز شده است، کارگران این چاپخانه چند ماهی است که کار انتشار کتب درسی سال تحصیلی 98-97 را آغاز کرده‌اند تا بتوانند با برنامه‌ریزی مناسب کتب درسی دانش‌آموزان دوره‌های متوسطه اول و دوم، پیش دانشگاهی و شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش را آماده کنند.
واحد لیتوگرافی اولین ایستگاه بازیدمان است؛ جایی که آرام‌ترین و بی سروصداترین قسمت تولید این شرکت است.
نیروهای آن با لباس‌های متحد الشکل کِرمی رنگ خود در حال انتقال مفاهیم درسی که از طریق فایل‌هایی از سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی، خاصه دفتر تألیف کتب درسی ارسال شده است به صورت فیلم و زینک در آورده و قابل چاپ می‌کنند.
عبدالهی، سرپرست واحد لیتوگرافی با بیان اینکه لیتوگرافی به دو صورت سنتی و دیجیتال انجام می‌شود، می‌گوید: در گذشته مطالب درسی به صورت صفحه به صفحه به این قسمت آورده می‌شد و ما باید بعد از گرفتن عکس، آنها را به صورت فیلم در می‌آوردیم و مونتاژکاران به صورت دستی کار مونتاژ آنها را انجام می‌دادند که کار بسیار وقت گیر و سختی بود.
وی ادامه می‌دهد: در این واحد توسط رایانه همه صفحه آرایی و ویرایش‌های لازم انجام می‌شود و متن روی زینک‌ها که حرارتی هستند، توسط لیزر خوانده می‌شود.
سرپرست واحد لیتوگرافی اضافه می‌کند: پس از طی مراحل لازم، زینک از دستگاه خارج شده و در بخش پایانی، اپراتورها زینک‌ها را بررسی می‌کنند تا اگر رسوب و یا خشی در آنها وجود داشته باشد، برطرف شود.
ایستگاه دوم؛ واحد چاپخانه
در این واحد کارگران با تیشرت‌های آبی نفتی در حال فعالیت هستد و مهم‌ترین مشخصه این واحد، سروصدای آزار دهنده آن است.
رجب رزاقی مسئول واحد چاپخانه که تجربه 54 سال فعالیت در حوزه انتشار کتاب را در کارنامه خود دارد، به دلیل سروصدای زیاد دستگاه‌ها ابتدا در بیرون از سالن این واحد و در حالی که درهای ورودی را برای ایجاد آرامش بیبشتر می‌بندد، به بیان جزئیات این قسمت پرداخته و اظهار می‌دارد: زینک‌های تولید شده پس از واحد لیتوگرافی به صورت فُرم‌هایی در آمده که هر فرم از چهار رنگ زرد، آبی، قرمز و مشکی تشکیل شده است و در نهایت، یک پلیت را تشکیل می‌دهند.
وی ادامه می‌دهد: ماشین‌های این قسمت به دو صورت ورقه‌ای و رولی است که هرکدام دارای ویژگی‌های خاص خود است.
رزاقی به تفاوت این دو دستگاه اشاره کرده و یادآور می‌شود: سرعت در دستگاه رولی بیشتر است و از نظر اقتصادی مرقون به صرفه‌تر است.
مسئول واحد چاپخانه در حالی که برای ارائه توضیحات بیشتر ما را به داخل واحد هدایت می‌کند، می‌گوید: به طور میانگین روزانه 350 هزار جلد کتاب چاپ می‌کنیم که 120 نفر در دوشیفت کاری و به صورت شبانه روزی، کار انتشار کتب درسی را انجام می‌دهند.
وی به اندازه و قطع کتاب‌ها اشاره کرده و تصریح می‌کند: در قطع وزیری در ساعت، 60 هزار فرم و در قطع رحلی، در ساعت 30 هزار فرم تولید می‌شود.
رزاقی اضافه می‌کند: دستگاه‌های ورقه‌ای یا (sheet) در ساعت یک میلیون فرم 16 صفحه‌ای تولید می‌کنند؛ ضمن اینکه دستگاه رولی برای کار با حجم بالا و دستگاه ورقه‌ای برای انجام کار با شمارگان پایین و البته با کیفیت بالاتر استفاده می‌شود.
در این واحد اوج سروصدا و آلودگی صوتی و مواد شیمیایی است؛ به شکلی که کارگران علی رغم داشتن گوشی‌های محافظ، از این همه آلودگی صوتی گلایه‌مند هستند.
مسئول واحد چاپخانه در حالی که ما را به قسمت فعالیت دستگاه‌های رولی هدایت می‌کند، ابراز می‌دارد: وزن هر رول 450 کیلوگرم است و این دستگاه، دارای 5 رنگ است و برای تولید کتب درسی با شمارگان بالا استفاده می‌شود.
در این واحد پای صحبت کوتاه دو نفر از کارگران می‌نشینم که با گلایه از کم بودن حقوق و مزایای خود، از آلودگی صوتی و بوی مشمئز کننده مواد شیمیایی دل پُری دارند.
یکی از کارگران عنوان می‌کند: ما در این واحد در دوشیفت کار می‌کنیم؛ به شکلی که گروهی از ساعت 7 شب تا 7 صبح کار می‌کنند و گروه دوم از 7 صبح تا 7 شب به صورت منظم و بدون وقفه فعالیت می‌کنند تا بتوانیم کتاب‌های درسی را سر موقع به دست دانش‌آموزان برسانیم.
وی با اشاره به سختی کار در این واحد، بیان می‌کند: در قبال این زحمتی که متحمل می‌شویم حقوقمان ناچیز است ؛ به طوری که یکی از همکارانمان بعد از 20 سال فعالیت و به دلیل این موضوع که کار ما جزء مشاغل سخت است، بازنشسته شد اما دریافتی او 2 میلیون و 300 هزار تومان است.
نجفی یکی دیگر از کارگران با بیان اینکه با 18 سال سابقه کار، پایه حقوقی برابر با یک میلیون و 450 هزار تومان دارد، اظهار می‌کند: کارگران در اینجا به انواع بیماری‌ها مانند کمردرد، پادرد و کم شنوایی مبتلا می‌شوند.
واحد صحافی؛ آخرین ایستگاه انتشار
در این قسمت محصول نهایی تولید می‌شود. در این واحد، فُرم های چاپ شده که به صورت رول و ورقه است و در ابعاد 60 در 90 سانتی متر و 100 در 70 سانتی متر است تا خورده و وارد دستگاه کتاب سازی می‌شود.
کتاب‌ها بر اساس شماره صفحه، تا می‌خورند و در ابعاد هر صفحه 17 در 24 وزیری و 21 در 28 رحلی در آمده و پس از آماده شدن وارد دستگاه می‌شود.
مسئول این قسمت با بیان اینکه 25 دستگاه تاکُنی در این واحد است، می‌گوید: هر فرم بین 4 تا 32 صفحه‌ای است و بین 5 تا 7 هزار برگ در ساعت تولید می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه همه دستگاه‌ها از به‌روزترین دستگاه‌های دنیاست، اضافه می‌کند: فرم‌های با ابعاد کوچکتر تا ساعتی 15 هزار برگ نیز تولید می‌شود.
در این قسمت وقتی کتاب‌های تولید شده را در دست می‌گیریم به خوبی گرمی آن را احساس می‌کنیم. این مسئول واحد انتهایی تولید کتب درسی متذکر می‌شود: فرم های تولید شده به ترتیب در ریل مخصوص خود قرار می‌گیرند و بعد از این مرحله، کتاب‌ها برای خوردن چسب به قسمت کناری منتقل می‌شود.
از او در خصوص میزان کیفیت چسب‌های مصرفی می‌پرسم که با قاطعیت توضیح می‌دهد: چسب‌ها از نوع مرغوب خارجی است.
این مسئول با اشاره به کیسه محتوی چسب‌ها و در حالی که مُشتی از چسب‌های زرد رنگ و جامد را در دست می‌گیرد، خاطر نشان می‌کند: چسب جامد، حرارتی معادل با 180 درجه را به خود می‌گیرد و پس از محلول شدن، برکاغذ‌ها می‌نشیند.
مرحله بعدی، جایی است که کتب درسی جلد می‌خورند و پس از سرد شدن کتب، به قسمت برش وارد می‌شوند.
در این قسمت 2 تیغ به طور همزمان نیم سانتی متر از حجم اضافی کتاب‌ها را برش می‌دهند تا از شکل و شمایل موزون برخوردار شوند.
وکیوم کردن کتاب‌ها، آخرین مسیر تولید است و در حالی که کتب درسی بر روی ریل به دست کارگران انتهایی می‌رسد، وکیوم خورده و بسته بندی می‌شوند و توسط عده دیگری از کارگران روانه انبار می‌شوند.
به گزارش فارس، آنچه در این بازید به خوبی قابل مشاهده بود، فعالیت شبانه‌روزی جمع زیادی از نیروهای جوان و با تجربه‌ای بود که برای تسهیل دسترسی به موقع کتاب‌های درسی دانش‌آموزان و توزیع مرتب و به موقع محتواهای آموزشی که حاصل روزها تألیف و تدوین توسط اساتید و صاحب نظران در حوزه‌های مختلف علوم است تلاش مجدانه‌ای می‌کنند تا آینده سازان این مرزوبوم بدون هیچ دغدغه‌ای در مدارس مدارج و سنگرهای دانش را طی کرده و آینده درخشانی را برای خود و میهن اسلامی‌مان رقم زنند.
