در حالی‌که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده تصمیم نهایی خود را درباره ونزوئلا اتخاذ کرده است، هرگونه اقدام نظامی احتمالی در دریای کارائیب با محاسبات پیچیده و پرریسکی همراه خواهد بود؛ زیرا هر گام واشنگتن می‌تواند این کشور را وارد مسیری کند که کنترل پیامدهای آن دشوار باشد؛ چه در حوزه حفظ نفوذ منطقه‌ای آمریکا و چه در زمینه باز کردن راه برای گسترش حضور نظامی چین در نزدیکی مرزهای ایالات متحده.
در کنار این چالش‌ها، ابعاد داخلی نیز اهمیت بیشتری پیدا کرده است؛ به‌ویژه با نزدیک شدن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره، چراکه هر تصمیم واشنگتن درباره ونزوئلا می‌تواند پیامدهای مستقیم سیاسی و انتخاباتی برای دولت ترامپ به همراه داشته باشد.
ترامپ هنگام سفر به فلوریدا برای تعطیلات آخر هفته تلویحا اعلام کرد که درباره نحوه برخورد با ونزوئلا «تصمیم خود را گرفته است». این اظهارات در حالی مطرح شد که واشنگتن همزمان با تشدید مواضع خود، حضور نظامی‌اش را در آمریکای لاتین ــ در قالب عملیاتی که «مبارزه با قاچاق مواد مخدر» توصیف می‌شود ــ افزایش داده است؛ اقدامی که نگرانی‌ها درباره احتمال درگیری گسترده‌تر را تقویت کرده است.
گزینه‌های نامنظم ترامپ
یک دیپلمات آمریکایی نزدیک به حزب دموکرات می‌گوید ترامپ اکنون با مجموعه‌ای از گزینه‌های متناقض و پرهزینه روبه‌رو است؛ مهم‌ترین آن احتمال استفاده چین از بحران ونزوئلا به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در برابر آمریکا است؛ به‌گونه‌ای که پکن بتواند ونزوئلا را در مقابل پرونده تایوان وارد معامله کند، به‌ویژه اگر واشنگتن دست به اقدام نظامی علیه دولت نیکولاس مادورو بزند. چنین سناریویی می‌تواند به حضور رسمی و گسترده نظامی چین در کارائیب منجر شود.
این دیپلمات در گفت‌وگو با «ارم‌نیوز» افزود: تبدیل ونزوئلا به میدان جنگ، مسیر را برای ورود تسلیحات رسمی چین و اعزام کارشناسان نظامی این کشور باز می‌کند؛ امری که به استقرار پایدار تجهیزات نظامی پکن در حوزه کارائیب می‌انجامد و در عمل «امتیاز راهبردی بزرگی» است که ناخواسته به چین تقدیم می‌شود.
وی همچنین از اختلافات جدی در درون دولت جمهوری‌خواه بر سر هرگونه اقدام نظامی خبر داد و گفت برخی مقام‌ها نگران‌اند که چنین اقدامی دست چین را برای معامله‌گری در پرونده تایوان باز کند؛ تحولی که می‌تواند تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی آمریکا باشد.
ابزار انتخاباتی دموکرات‌ها
به گفته این دیپلمات، دموکرات‌ها قصد دارند هرگونه اقدام نظامی در ونزوئلا را به محور اصلی حملات انتخاباتی خود علیه جمهوری‌خواهان تبدیل کنند و آن را در صدر تبلیغات انتخابات میان‌دوره‌ای قرار دهند.
همزمان، بخشی از رهبران جمهوری‌خواه خواهان حفظ وضعیت کنونی هستند؛ یعنی ادامه حضور نظامی گسترده آمریکا در کارائیب در قالب «عملیات نیزه جنوبی» و تشدید فشار بر کارتل‌های مواد مخدر. از نگاه این جریان، چنین رویکردی هم مانع گسترش نفوذ چین و روسیه می‌شود و هم فشار تدریجی بر دولت مادورو را حفظ می‌کند تا شاید به مرور زمان شکاف‌هایی در ساختار قدرت او ایجاد شود.
سناریوهای احتمالی روی میز آمریکا
حسان الزین، کارشناس امور آمریکای لاتین، در گفت‌وگو با ارم‌نیوز، چند سناریوی احتمالی درباره گزینه‌های واشنگتن در قبال ونزوئلا مطرح می‌کند؛ از جمله حمله نظامی مستقیم آمریکا مشابه مدل عراق. با این حال، به‌گفته او این سناریو با سه مانع جدی روبه‌روست:
نخست، کمبود نیرو؛ زیرا حضور فعلی آمریکا تنها حدود ۱۰ هزار نفر است، در حالی که عملیات عراق بیش از ۱۰۰ هزار نیرو نیاز داشت. دوم، افکار عمومی آمریکا که با ورود به جنگی جدید مخالف است. سوم، موانع سیاسی و حقوقی در کنگره که می‌تواند دامنه تصمیم‌گیری ترامپ را محدود کند.
به‌گفته الزین، سناریوی دیگر مسلح کردن مخالفان مادورو است؛ رویکردی که پیش‌تر نیز توسط سازمان اطلاعات آمریکا دنبال شد اما کاراکاس بخشی از آن را خنثی کرد. با این حال، بدون همراهی ارتش ونزوئلا، این گزینه تأثیر محدودی خواهد داشت.
او سناریوی سوم را تکرار تلاش ناکام سال ۲۰۲۰ برای ربودن مادورو می‌داند؛ اقدامی که نیازمند حملات گسترده هوایی است. در کنار آن، واشنگتن می‌تواند از فشار حداکثری سیاسی، اقتصادی و نظامی برای وادار کردن کاراکاس به امتیازدهی در حوزه انرژی و امنیت استفاده کند.
الزین همچنین احتمال میانجی‌گری برزیل را مطرح می‌کند، اما می‌گوید فشارهای آمریکا بر برازیلیا، این مسیر را نامطمئن و دشوار کرده است.
مهار نفوذ چین، هدف اصلی ترامپ
به گفته این پژوهشگر، واشنطن در پی آن است که نفوذ فزاینده چین در آمریکای لاتین را مهار کند و مانع از آن شود که پکن نفتِ ارزان ونزوئلا را به‌عنوان یک منبع راهبردی در اختیار بگیرد. از نگاه ترامپ، این رویارویی در قالب یک «بازی شطرنج» دنبال می‌شود؛ با هدف تغییر رفتار دولت کاراکاس یا حتی تغییر ساختار قدرت در ونزوئلا.
او هشدار می‌دهد که واکنش ونزوئلا به هرگونه اقدام نظامی احتمالی می‌تواند پیامدهای سنگینی به‌دنبال داشته باشد؛ از گرفتار شدن آمریکا در باتلاقی مشابه ویتنام گرفته تا بروز ناآرامی‌های گسترده داخلی در ونزوئلا که احتمال تبدیل آن به جنگ داخلی نیز وجود دارد.
